Οι Ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι της Τουρκίας!!!

Μία σύγχρονη φωνή από τον Πόντο

Είναι γνωστή πλέον η ύπαρξη πολλών ελληνοφώνων μουσουλμάνων στη βόρειο Τουρκία, στην περιοχή του μικρασιατικού Πόντου. Μια ομάδα υπαρκτή, που βρισκόταν όμως εκτός της σύγχρονης ελλαδικής γνώσης, όπως τόσα άλλα πράγματα παράλληλα. Στην ομάδα αυτή ανήκω και εγώ και με το κείμενο αυτό θα ήθελα να καταθέσω την εμπειρία μου.
Όταν πρώτη φορά το 1989, μετά από ένα αιώνα περίπου ήρθαμε σε επαφή με τους Ελλαδίτες Πόντιους, αισθανθήκαμε περίεργα, τόσο που δεν περιγράφεται. Και να προσπαθούσαμε να το περιγράψουμε σε κάποιον που δεν το έζησε, δεν θα γινόταν κατανοητό. Ήταν σα να βρήκαμε το χαμένο μας αδελφό. Και όταν πήραμε τις πρώτες πληροφορίες από την ιστορία μας, ο χρόνος πήγε πίσω και εμείς ταξιδέψαμε στο παρελθόν. Η συμπεριφορά τους ήταν τόσο καλή που ούτε κι' αυτό μπορεί να περιγραφεί...
Σίγουρα και αυτοί το ίδιο θα αισθάνονταν μ' εμάς. Με μόνη τη διαφορά ότι εμείς ταξιδεύαμε με τη φαντασία μας και αυτοί απλά γύρισαν ογδόντα χρόνια πίσω.
Ύστερα από 2-3 μήνες γνωριστήκαμε με αυτούς που πρωτοσυναντηθήκαμε. ʼρχισαν οι συζητήσεις γύρω από τον Πόντο. Έτσι μάθαμε πολλά πράγματα από τους αδελφούς μας Πόντιους. Μάθαμε πολλά από διάφορες ιστορικές πηγές. Την ιστορία δεν τη διαβάσαμε μόνο αλλά την καταλάβαμε κιόλας γιατί διαβάζαμε και ξένη ιστορική βιβλιογραφία ώστε να μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις. Τώρα είναι η σειρά μας να δώσουμε εμείς μαθήματα στους φίλους μας. Γιατί δεν ήξεραν σωστά την Τουρκία και επί πλέον δεν γνώριζαν τίποτα για μας τους

Ελληνόφωνους της Τουρκίας (εκτός από μερικούς που πηγαινοέρχονταν στον Πόντο). Ανακάτευαν τον ισλαμισμό με τον τουρκισμό. Δυστυχώς υπήρξαν περιπτώσεις που αμφισβητήθηκε η ελληνικότητά μας εξαιτίας της μουσουλμανικής μας θρησκείας. Αυτό μας πείραξε πάρα πολύ. Αναρωτήθηκα εάν είχαν δίκιο και δεν το εύρισκα πουθενά. Γιατί είχαμε την ίδια γλώσσα, την ίδια μουσική, τους ίδιους χορούς, τα ίδια ανέκδοτα και το σημαντικότερο την ίδια ιστορία. Εκτός βέβαια από την πίστη που είναι δικαίωμα του καθένα να πιστεύει όπου θέλει.άσχετα από την εθνικότητα. Μετά από κάποιο διάστημα ξεπεράστηκε και το πρόβλημα της θρησκείας. Μπορεί έτσι να το καταλάβαμε εμείς. Πάντως εμείς συνεχίζαμε να μαθαίνουμε για τα μειονοτικά προβλήματα που υπάρχουν στον κόσμο, για τους κατακτημένους λαούς, για τις γενοκτονίες που έγιναν και δυστυχώς συνεχίζονται και σήμερα, για τις ιδεολογίες. Μάθαμε και για την Τουρκία την οποία παρότι ζήσαμε εκεί δεν γνωρίζαμε πολλά γι' αυτήν. Και ακόμα συνεχίζουμε να μαθαίνουμε για τα προβλήματα του κόσμου.
Αλλά οι φίλοι μας και συμπατριώτες μας Πόντιοι (εκτός από λίγους) έμειναν σ' αυτά που ήξεραν. Εμείς γνωρίσαμε και ερωτευθήκαμε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, οι φίλοι μας είναι δέσμιοι του φανατισμού της χριστιανικής θρησκείας. Περισσότερο το καταλάβαμε από αυτούς που πηγαινοέρχονταν στον Πόντο με το σταυρό στο χέρι και ψάχνουν να ανακαλύψουν μόνο τους κρυφούς χριστιανούς και όχι τους Έλληνες. Πολλές φορές σε συζητήσεις που κάναμε με τους φίλους μας έχουμε τονίσει ότι το ελληνικό στοιχείο που βρίσκεται στην Τουρκία με μουσουλμανική θρησκεία αποτελεί βάση για την ειρήνη μεταξύ των λαών (των Ελλήνων και των λαών της Τουρκίας). Ας μην περιμένουμε να επανέλθουν στο χριστιανισμό και ας μη ψάχνουμε μόνο κρυφούς χριστιανούς όταν πηγαίνουμε στον Πόντο γιατί δημιουργούμε ερωτήσεις στους Μουσουλμάνους Ποντίους. Αρκεί αυτοί οι άνθρωποι να συνειδητοποιήσουν την ελληνικότητά τους.
Και εμείς, μια μικρή ομάδα που εγκατασταθήκαμε στην Ελλάδα εδώ και επτά χρόνια περίπου μπορούμε να μεσολαβήσουμε για να αποκτήσουν επαφή με τους ελληνόφωνους της Τουρκίας. Να μπορέσουν να καλλιεργήσουν οικονομικές, πολιτιστικές και άλλες σχέσεις, γιατί οι μουσουλμάνοι Πόντιοι ελέγχουν μεγάλο μέρος της τουρκικής οικονομίας και στα πολιτιστικά είναι οργανωμένοι.
Ελληνοτουρκικές συναντήσεις
Πριν ένα περίπου μήνα είχε φιλοξενηθεί ο Στάθης Ευσταθιάδης, Πόντιος μουσικός από την Ελλάδα, σε ένα ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι της Τουρκίας, ισλαμικό κιόλας, στο "Κανάλι 7". Το κανάλι αυτό παρουσιάζει κάθε Τρίτη στις 11 το βράδυ ένα πρόγραμμα με τίτλο Karadeniz Ruzgari (Ο άνεμος της Μαύρης Θάλασσας). Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα τραγούδησαν ντόπιοι ελληνόφωνοι με τον Στάθη Ευσταθιάδη τόσο στα ποντιακά όσο και στα τουρκικά. Χαρήκαμε πολύ γι αυτή τη συνάντηση των μουσικών των δύο πλευρών! Επίσης χαρήκαμε όταν ακούσαμε ότι τον Δεκαπενταύγουστο πραγματοποιήθηκε εκδρομή από 300 περίπου Έλληνες στον Πόντο.
Όμως στο γυρισμό τους μας έφεραν άσχημε νέα. Δήλωσαν στις εφημερίδες ότι πήγαν στην Παναγία Σουμελά να προσκυνήσουν και να αγιάσουν τις εικόνες τους που τις μετέφεραν από την Ελλάδα αλλά τους εμπόδισαν Τούρκοι στρατιώτες και αστυνομικοί με τα αυτόματα που τους συνόδευαν σε όλη τη διάρκεια της εκδρομής τους. Τους κατηγόρησε επιπλέον ο τουρκικός Τύπος για ιεραπόστολους κ.λπ. εκτός από το κανάλι Show T.V. που δεν τους παρουσίασε εχθρικά. Το θετικό του ταξιδιού αυτού ήταν ότι αγκαλιάστηκαν με τον ελληνόφωνο απλό κόσμο και γλέντησαν μαζί. Λυπηθήκαμε και θυμώσαμε γι' αυτήν τη συμπεριφορά του τουρκικού Τύπου και των τουρκικών αρχών. Δυστυχώς όμως έπαιξε ρόλο και η όχι καλή οργάνωση του ταξιδιού.
Όμως και οι Έλληνες δημοσιογράφοι που συνόδευαν τους εκδρομείς, με τα δημοσιεύματά τους έδωσαν την εντύπωση στους Τούρκους ότι πράγματι ήταν μια χριστιανική απόβαση. Ειδικά στο άρθρο του Βαγγέλη Μωϋσή στον "Ελεύθερο Τύπο" αναφέρονται οι ελληνόφωνοι ως κρυπτοχριστιανοί. Επιπλέον ο συγγραφέας περιμένει να αλλάξουν οι Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι του Πόντου τα ονόματά τους σε χριστιανικά, όπως Γιώργος, Γιάννης κ.λπ. Τον ευχαριστούμε για την πληροφόρηση που έδωσε στο ελλαδικό κόσμο για τους Ποντίους της Τουρκίας, αλλά εμείς τον διαβεβαιώνουμε ότι εάν κάποτε αποφασίσουμε να αλλάξουμε τα ονόματά μας θα προτιμήσουμε αρχαία ελληνικά όπως: Ιπποκράτης, Σωκράτης, Αριστοτέλης, Πλάτων κ.λπ. τέτοια που εσείς δεν τα γιορτάζετε. Πρέπει επιτέλους να γίνει συνείδηση ότι κανείς δε γίνεται Έλληνας επειδή έχει ελληνική υπηκοότητα ούτε επειδή έχει ένα χριστιανικό όνομα. Το σημαντικότερο είναι να αισθάνεται και να είναι Έλληνας. Δυστυχώς και εμείς έχουμε φανατικούς μουσουλμάνους στον Πόντο και με αυτά τα άρθρα που γράφονται τους σπρώχνουμε μακρυά από μας. Όμως εμείς που μάθαμε την ιστορία μας δεν έχουμε αυτό το πρόβλημα του φανατισμού. Αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, όποια ονόματα και εάν έχουν, τους σεβόμαστε όπου και να πιστεύουν. Είμαστε Έλληνες σε όποια θρησκεία και να ανήκουμε και σε κανένα δεν δίνουμε το δικαίωμα να μας αμφισβητεί.
Καλούμε τους φίλους μας, ειδικά αυτούς που παίζουν ρόλο στην κινητοποίηση του λαού να αφήσουν το θρησκευτικό φανατισμό και να αγκαλιάσουν τον ελληνικό πολιτισμό όχι για να δώσουν φως σε κάποιους, αλλά για να δουν φως από το φως που έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες στην ανθρωπότητα. Ας δούμε και τη σημερινή τουρκική πραγματικότητα στην περιοχή, ας δούμε και την πολυπολιτισμική φυσιογνωμίας της Τουρκίας και ας βοηθήσουμε τους δημοκράτες της που αγωνίζονται κάτω από δύσκολες συνθήκες για τον εκδημοκρατισμό της. Να μην τους σπρώχνουμε στο σκοτάδι με αυτά που κάνουμε, για να μη στρέφονται εναντίον μας. Για να μπορέσουν οι πιστοί όποιας θρησκείας να προσκυνήσουν όπου θέλουν. Για να ζήσουμε άφοβα και να εκφράζουμε τον εαυτό μας ελεύθερα. Για να κάνουμε τις διακοπές μας στο φυσικό παράδεισο που ονομάζεται "Τραπεζούντα" και για να εργαζόμαστε όλοι μας για ένα καλύτερο μέλλον. Για να κατακτήσουμε τη δημοκρατία, γιατί χωρίς αυτή δεν υπάρχει ελευθερία.
Η συνάντηση με μία... πατριώτισσα
Βρήκα μια πατριώτισσα στην Ελληνική ομάδα.
Τελικά παίρνω ένα ταξί και πάω στο ξενοδοχείο που βρισκότανε οι Έλληνες επισκέπτες. Κατευθύνθηκα στην Reception. Πριν να κοντέψω καλά-καλά, ο φίλος μού έκανε σήμα και μού έδειξε το πούλμαν που βρισκότανε έξω. Τρέχοντας προς το πούλμαν που περίμενε έξω, με έπιασε ένα απερίγραπτο άγχος. Ήμουν έτοιμος να λιποθυμήσω. Δεν ήξερα πώς και με ποιόν να έρθω σε επαφή, τι να πω και τι συμπεριφορά θα δεχτώ. Ούτε χρόνος υπήρξε όμως για να σκεφθώ. Το μισό το πούλμαν ήταν γεμάτο. Μερικοί επισκέπτες κυκλοφορούσαν γύρω από το πούλμαν. Μάλλον περιμένανε να έρθουν καί οι υπόλοιποι. Εγώ προτίμησα να μπω στο πούλμαν.
Μόλις μπήκα μέσα, άρχισα να κοιτάω στα μάτια τους ανθρώπους. Λες κι έψαχνα κάποιον συγκεκριμένο. Άρχισαν και αυτοί να με κοιτάνε διότι δεν ήμουν από την ομάδα, ούτε με συνάντησαν στο ξενοδοχείο. Μία στιγμή ντράπηκα τόσο πολύ, πού σκέφτηκα να βγω έξω. Δεν ξέρω πώς ξεχείλισε η μικρή Ποντιακή φράση από τα χείλη μου, αλλά, λέγοντας «εγρεικά κανείς Ρωμαίικα;», τους ρώτησα αν ξέρει κανείς Ποντιακά. Μόλις διατύπωσα αυτήν την ερώτηση, όλα τα μάτια που βρισκόντουσαν μέσα στο πούλμαν, στράφηκαν προς τα μένα. Ίσως οι περισσότεροι να μην είχαν καταλάβει καν τι τους ρωτούσα. Όμως μια ηλικιωμένη γιαγιά, σηκώθηκε από τη θέση της και με κοίταζε περίεργα λες κι ήθελε να με ρωτήσει κάτι. Μάλλον και αυτή δεν ήξερε από πού να ξεκινήσει. Της έλυσα τη γλώσσα, λέγοντας της την ίδια φράση που χρησιμοποίησα πιο πριν. Δηλαδή την ρώτησα αν ξέρει Ποντιακά. Μου απάντησε με την ερώτηση στα Ποντιακά λέγοντας: «απόθεν είσε;». Δηλαδή με ρώτησε από πού είμαι. Της είπα: «Είμαι ασην Τραπεζούντα (Από τη Τραπεζούντα είμαι)».
Μόλις άκουσε τη λέξη Τραπεζούντα, σηκώθηκε από τη θέση της και διασχίζοντας το στενό διάδρομο του πούλμαν, έρχονταν κοντά μου. Δεν είχα καταλάβει το τι έγινε. Μόλις έφτασε, με αγκάλιασε, με φίλησε και αμέσως έβαλε τα κλάματα. Από τη μία με αγκάλιαζε και από την άλλη κλαίγοντας άρχισε να μιλά στα Ποντιακά. Μου είπε «Να είνομε γουρπάντ σα ποδάρες. (να θυσιαστώ στα πόδια σου)».
Αυτή η φράση χρησιμοποιούνταν από μας αλλά μόνο από μικρούς που ζητούσανε ελεημοσύνη από μεγάλους σε περίπτωση που ήταν ένοχοι για κάτι. Ποτέ ένας ηλικιωμένος ή ηλικιωμένη δεν θα το χρησιμοποιούσε σε μικρότερο. Είχα πάθει σοκ. Δεν ήξερα τι να πω. Από την ντροπή μου ίδρωσα και έγινα μούσκεμα.
Συνεχίζοντας η γιαγιά, με ρώτησε: «απόθεν εξέβες και έρθες, αδακές ντ’ αραέυεις, εσείς ακόμε σην Τραπεζούτα γιασαέβειτε; (από πού βγήκες και ήρθες, τι ψάχνεις εδώ, εσείς ακόμη στην Τραπεζούντα ζείτε;)». Ούτε σε αυτές τις ερωτήσεις της απάντησα. Αλώστε με είχε αγκαλιάσει τόσο σφιχτά, που αισθανόμουν τα δάκτυλα της στο κορμί μου. Μ’ αγκάλιαζε και δε μ’άφηνε να την κοιτάξω καλύτερα και να της πω και εγώ κάτι. Συχνά με κοιτούσε για λίγο στα μάτια, ξανά με αγκάλιαζε και ψιθυρίζοντας κάτι έκλαιγε. Λες κι ήμασταν γιός και μητέρα που βρεθήκαμε πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια. Δεν μπορούσε να με χορτάσει. Οι υπόλοιποι Έλληνες που βρισκόντουσαν στο πούλμαν, μας κοιτούσαν έκπληκτοι. Νομίζω πως δεν μπόρεσαν να ερμηνεύσουν την κατάσταση. Δεν θυμάμαι πόση ώρα πέρασε έτσι.
Όμως ήρθαν και αυτοί που έλειπαν και το πούλμαν ήταν έτοιμο να αναχωρήσει. Κάποιοι από τους επιβάτες, ειδοποίησαν την γιαγιά για να περάσει στη θέση της. Η καημένη η γιαγιά, κλαίγοντας με λυγμούς, με άφησε και στράφηκε προς τη θέση της. Είχε εξαντληθεί τόσο πολύ που πηγαίνοντας, κρατούσε δεξιά κι’ αριστερά. Μάλλον και από τα δάκρια που κατέβαζε, δεν έβλεπε καλά που βάδιζε. Από πίσω, μόνο μερικά δευτερόλεπτα μπόρεσα να την κοιτάξω.
Έπρεπε να βγω από το πούλμαν. Βγαίνοντας έξω, έτρεξα προς το μέρος του πούλμαν εκεί που ήταν η θέση της γιαγιάς. Με είχε δει και εκείνη και με χαιρετούσε. Λες κι αυτή έφευγε στην ξενιτιά και εγώ έμενα στην πατρίδα.
Το πούλμαν αποχώρισε και απομακρύνθηκε. Κοιτάζοντας προς το πούλμαν, με έπιασε μελαγχολία. Σαν να ήρθε η γιαγιά μου από το χωριό, με είδε και προσθέτοντας στην νοσταλγία μου έφευγε. Ούτε εγώ μπόρεσα να μάθω το όνομα της γιαγιάς, μα ούτε εκείνη ρώτησε το δικό μου. Από τότε στη μνήμη μου, αυτή η γιαγιά έμεινε ως «γιαγιά χωρίς όνομα»
προέλευση