Ο στρατηγός άνεμος και η κρίση των Ιμίων

Προδημοσίευση από το βιβλίο των Αθ. Ελλις και Μιχ. Ιγνατίου «Ιμια, τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών»

Αυτές τις ημέρες θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Λιβάνη το αποκαλυπτικό βιβλίο του Αθανάσιου Ελλις και του Μιχάλη Ιγνατίου «Ιμια, τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών». Το βιβλίο στηρίζεται κυρίως στην έρευνα που έκαναν οι συγγραφείς στα αμερικανικά αρχεία, συχνά δίνοντας νομικές μάχες για να επιτύχουν τον αποχαρακτηρισμό εγγράφων. Στηρίζεται, όμως, και σε προσωπικές συνεντεύξεις που πήραν από τους περισσότερους εκ των Ελλήνων πρωταγωνιστών και από τον διαμεσολαβητή Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Η «Κ» αναδημοσιεύει σήμερα ορισμένα αποσπάσματα από το πολύτιμο για όσα μας αποκαλύπτει αυτό βιβλίο.

Ο Ελληνας υπουργός είχε συζητήσει το θέμα της σημαίας από την πρώτη στιγμή με τον Αμερικανό ομόλογό του, πριν αυτός αναχωρήσει για τον Καναδά και παραδώσει τη διαπραγμάτευση στον Χόλμπρουκ. Οταν ήρθε η κουβέντα στο θέμα της σημαίας, ο Πάγκαλος, που στην αρχή συζητούσε από θέση ισχύος, το έκοψε με απόλυτο τρόπο: «Θα παραμείνει», του είπε. Σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα των Αμερικανών, ο Κρίστοφερ επέμεινε και ο Πάγκαλος φέρεται να απάντησε ότι κατά την άποψή του «οι ισχυροί άνεμοι θα καταστρέψουν τη σημαία, και η Ελλάδα δεν θα την αντικαθιστούσε». Το περιεχόμενο της συζήτησης μαγνητοφωνήθηκε, όπως επιτάσσει ο σχετικός αμερικανικός νόμος, ενώ κρατήθηκαν και πρακτικά από τον διευθυντή Νοτιοανατολικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Στις 02.42 π.μ. της 31ης Ιανουαρίου, ο Αμερικανός διπλωμάτης Κέρι Κάβανο έγραψε μεταξύ άλλων τα εξής σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα, που υπέγραψε ο υπουργός Γουόρεν Κρίστοφερ: Σε απάντηση στα σχόλια του υπουργού (Εξωτερικών Κρίστοφερ), ο Πάγκαλος είπε ότι, σε ομιλία που είχε μόλις εκφωνήσει στη Βουλή, είχε επαναλάβει ότι η Ελλάδα δεν είχε την πρόθεση να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέραν των 6 (έξι) μιλίων. Τόνισε στον υπουργό (Εξωτερικών Κρίστοφερ) ότι ήλπιζε πως αυτό θα έχει καθησυχάσει τις τουρκικές ανησυχίες ως προς το σημείο αυτό. Είπε ότι τα ελληνικά στρατεύματα στα Ιμια θα αποσύρονταν στις 31 Ιανουαρίου, αλλά η σημαία θα παρέμενε. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι ανέμενε πως οι ισχυροί άνεμοι θα κατέστρεφαν σύντομα τη σημαία και ότι η Ελλάδα δεν θα την αντικαθιστούσε.

Ο ναύρχος Λυμπέρης υποστήριξε ότι το μοιραίο βράδυ της 30ής Ιανουαρίου, οι Σημίτης και Αρσένης τον ρώτησαν κατά πόσο είναι πρόβλημα να αποσυρθεί η σημαία. Επίσης, πρόσθεσε ότι ο Πάγκαλος τον ενθάρρυνε να πει ότι «την πήρε τη σημαία το κύμα και ο άνεμος». (*Εκπομπή «Κίτρινος Τύπος» την 31η Μαρτίου 2008 – Επίσης: «Πορεία σε ταραγμένες θάλασσες» του Χρήστου Λυμπέρη). Ο Αρσένης δεν ήταν ευτυχής με την κατάληξη του θέματος της σημαίας, και αρκετές φορές μίλησε με υπονοούμενα για τον τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύθηκε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα ο Πάγκαλος. Υποστηρίζει ότι έχουν γραφτεί πολλά και αντιφατικά: Ακόμη και στις συνομιλίες μου με τον πρωθυπουργό η θέση που είχα ήταν ότι δεν μπορούσε να αποτελέσει μέρος του πακέτου αποκλιμάκωσης η απόσυρση της Σημαίας μας από την Ανατολική Ιμια. Γνώριζα πολύ καλά τι σήμαινε κάτι τέτοιο, που άλλωστε διατύπωσα και προς τους Αμερικανούς συνομιλητές μου. (*Γραπτή δήλωση του υπουργού Αμυνας Γεράσιμου Αρσένη στους συγγραφείς).

Ελληνικά στρατεύματα στην Καλόλιμνο

Στις 7 Φεβρουαρίου, ο Νάιλς απέστειλε τηλεγράφημα στον Κρίστοφερ, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει: Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με πληροφορίες περί παρουσίας ελληνικών στρατευμάτων στη νησίδα της Καλολίμνου κοντά στα Ιμια/Καρντάκ, το υπουργείο Εξωτερικών και το ελληνικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας είπαν ότι μόνον η νησίδα των Ιμίων καλύπτεται από τη συμφωνία απεμπλοκής που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις 30-31 Ιανουαρίου. Ετσι, κατά την άποψή τους, η παρακείμενη νησίδα της Καλολίμνου δεν υπάγεται στη συμφωνία, και δεν επιβεβαιώνουν ούτε διαψεύδουν την παρουσία ελληνικών στρατευμάτων (ή άλλων προσώπων) στην Καλόλιμνο (ή σε άλλα νησιά/νησίδες του Αιγαίου)... Η πρεσβεία ενεργεί θεωρώντας ότι η συμφωνία περί επανόδου στο προηγούμενο καθεστώς καλύπτει μόνον τα Ιμια/Καρντάκ και όχι άλλα γειτονικά νησιά/νησίδες. Θα εκτιμούσαμε την επιβεβαίωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η αντίληψή μας αυτή είναι ορθή.

Την επομένη μέρα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απαντά μεταξύ άλλων στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας: Η συγκεκριμένη ενέργεια δεν παραβιάζει τη συμφωνία για την ταυτόχρονη απομάκρυνση στρατιωτικών δυνάμεων και σημαιών από τα Ιμια, την αποχώρηση των πολεμικών σκαφών και τη μη επιστροφή τους... Καταστήσαμε σαφές ότι δεν αμφισβητούμε το δικαίωμά τους να αναπτύξουν αυτά τα στρατεύματα, αλλά ανησυχούμε για το γεγονός ότι τέτοιου είδους ενέργειες είναι δυνατόν να παρερμηνευθούν και να προκαλέσουν αντιδράσεις στην Αγκυρα.

«Χωρίς την έγκριση Αρσένη»

Μετά το τέλος κρίσεων, οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, συνηθίζουν να συντάσσουν ένα κείμενο με το οποίο κρίνεται η αμερικανική προσπάθεια, και το οποίο χαρακτηρίζεται άκρως απόρρητο. Στην περίπτωση της κρίσης των Ιμίων, το έργο αυτό ανέλαβε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Στρόουμπ Τάλμποτ. Οσοι πληροφορήθηκαν τότε ότι ανέλαβε τη συγγραφή της κριτικής δεν είχαν καμία αμφιβολία ότι το κείμενο θα ήταν «στεγνό», και θα αποτύπωνε την πραγματικότητα, μέσα φυσικά από το δικό του πρίσμα.

Ο Τάλμποτ εγκαλεί, με καθόλου διπλωματικό τρόπο, τον Ελληνα πρωθυπουργό, υποστηρίζοντας ότι «η υπόσχεση του Σημίτη στη Βουλή στις 29 Ιανουαρίου να διατηρήσει τη σημαία στη θέση της αποδείχθηκε ενοχλητικό βάρος, όταν υποχώρησε από τις θέσεις του». Σημειώνει δε ότι «ο κ. Αρσένης και (πολύ πιθανώς) η στρατιωτική ιεραρχία φαίνονται καταδικασμένοι να πληρώσουν τις συνέπειες της πανωλεθρίας στα Ιμια, ενδεχομένως χάνοντας τη θέση τους», ενώ χαρακτηρίζει τον συμβιβασμό που επέβαλε ο Χόλμπρουκ, ως ήττα της Ελλάδας. Πιστεύει -και για μερικούς δεν έχει άδικο- ότι η αποτροπή του ελληνοτουρκικού πολέμου οφείλεται στην αμερικανική παρέμβαση και σε τίποτα άλλο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι εκείνες τις ημέρες ο Χόλμπρουκ κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ενωση ότι κοιμόταν την ώρα της κρίσης και η αλήθεια είναι ότι η Ενωση δεν έπραξε τίποτα απολύτως για να βοηθήσει μία χώρα-μέλος της, ούτε έκανε την παραμικρή παρέμβαση προς τις δύο χώρες.

Ο Τάλμποτ προσθέτει ότι «πολλοί Ελληνες θεωρούν την αποχώρηση των στρατευμάτων τους και την απομάκρυνση της σημαίας από τα Ιμια ως ήττα, η οποία ήταν αποτέλεσμα διστακτικότητας και υποδούλωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες». Υποστηρίζει επίσης ότι «η συχνά κατηγορηθείσα για την τήρηση ίσων αποστάσεων αμερικανική πολιτική θεωρείται υποστήριξη του εχθρού» και σημειώνει: «Η μεταχείριση της Αμερικής ως αποδιοπομπαίου τράγου δεν θα είναι αρκετή για τους Ελληνες εθνικιστές οι οποίοι επιθυμούν να επιρρίψουν ευθύνες και εσωτερικά. Ο ad hoc χαρακτήρας των ενεργειών της Ελλάδας στα Ιμια και η κοινοβουλευτική ρητορική που τις υποστήριξε προετοίμασαν την ήττα της Ελλάδας».

Το απόρρητο τηλεγράφημα, (2 Φεβρουαρίου 1996) αναφέρει μεταξύ άλλων: Πολλοί Ελληνες, ταπεινωμένοι επειδή ρεζιλεύτηκαν και από τη θεωρούμενη αμερικανική προτίμηση για την Τουρκία, αναζητούν αποδιοπομπαίους τράγους, αλλοδαπούς και εγχώριους... Καθώς ο στόχος της Τουρκίας (προηγούμενο καθεστώς) ήταν πιο περιορισμένος από την απόπειρα τετελεσμένου γεγονότος της Ελλάδας, η πρωθυπουργός Τσιλέρ μπόρεσε να διακηρύξει τη νίκη της... Οι τουρκικές υπηρεσίες ασφάλειας απολαμβάνουν την καλή δημοσιότητα των διαδοχικών επιτυχιών: πρώτα, οι πειρατές του φέρι «Αβράσια», τώρα οι Ελληνες... Ο ad hoc χαρακτήρας των ενεργειών της Ελλάδας στα Ιμια και η κοινοβουλευτική ρητορική που τις υποστήριξε προετοίμασαν την ήττα της Ελλάδας. Οι ελληνικές δυνάμεις φαίνεται να κατέλαβαν τα Ιμια χωρίς την έγκριση του Υπουργού Αμυνας Αρσένη, πόσω μάλλον του Σημίτη, και η επακόλουθη αμυντική πολιτική αποτέλεσε αντικείμενο κακού συντονισμού στο πλαίσιο του υπουργικού συμβουλίου μέχρι τις λιγοστές τελευταίες ώρες. Η υπόσχεση του Σημίτη στη Βουλή στις 29 Ιανουαρίου να διατηρήσει τη σημαία στη θέση της αποδείχθηκε ενοχλητικό βάρος όταν υποχώρησε από τις θέσεις του. Ο Αρσένης και (πολύ πιθανώς) η στρατιωτική ιεραρχία φαίνονται καταδικασμένοι να πληρώσουν τις συνέπειες της πανωλεθρίας στα Ιμια, ενδεχομένως χάνοντας τη θέση τους. (Απόρρητο)... Παρότι η Αγκυρα προτείνει τον διάλογο για τη διάθεση των νησίδων του Αιγαίου, η Αθήνα αρνείται τις συνομιλίες φοβούμενη μήπως υπονομεύσει τις νόμιμες αξιώσεις της και απωλέσει περαιτέρω το κύρος της.

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/10/blog-post_4110.html
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ