Το νέο οθωμανικό δόγμα ως κατάργηση του κεμαλικού

Του Ν. Λυγερού
Η παρουσίαση του νέου οθωμανικού δόγματος δεν είναι μόνο μία πολιτική υλοποίηση του νοητικού σχήματος του στρατηγικού βάθους, ούτε η αξιοποίηση του βαθέους κράτους, αλλά η αναπαράσταση μίας διαχρονικής ιδεολογίας.
Η τωρινή Τουρκία βασίζεται στο λαϊκό στοιχείο που εισήγαγε ο Kemal, προκαλώντας μία αλλαγή φάσης μετά την εξέλιξη των Νεότουρκων σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η ανοιχτή δομή της τελευταίας μετατράπηκε σε κλειστή, ταυτόχρονα με τα πρώτα μακελειά εναντίον των χριστιανικών πληθυσμών που μέσω της συστηματικοποίησης μεταλλάχθηκαν σε γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρο-Χαλδαίων και των Ποντίων.

Με άλλα λόγια, τα θεμέλια της νέας Τουρκίας είναι ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Έτσι η αποδοχή του κεμαλισμού, ως κυρίαρχη ιδεολογία της σημερινής Τουρκίας, δεν είναι παρά το γεγονός ότι τα θεμέλια της είναι τα κόκκαλα των θυμάτων της γενοκτονίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το νέο οθωμανικό δόγμα επιτρέπει τη διέξοδο της ανθρώπινης κατηγορίας.
Αν κι ο Kemal αποτελείωσε ένα έργο, το οποίο είχε ξεκινήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η δράση του δικαιολογεί το ένταλμα του δικαστηρίου της ανθρωπότητας. Το ανάλογο έγινε και στη Ρωσία με τη Σοβιετική Ένωση. Η επαναστατική προσέγγιση έπρεπε να είναι ριζοσπαστική. Και για να σπάσουν τις ρίζες κατασκεύασαν και μεθόδευσαν την ιδέα της γενοκτονίας. Με την επιστροφή στο οθωμανικό πλαίσιο, μέσω του νέου οθωμανικού δόγματος, η Τουρκία βάζει την εξέλιξή της σε μία παρένθεση.
Η αναδρομική αναφορά αναιρεί τη γραμμική εξέλιξη. Έτσι η νέα ηγεσία της Τουρκίας χαράζει μία νέα πορεία, τουλάχιστον τυπικά, κι επανέρχεται σε μία δράση δυναμική στο εξωτερικό. Διότι η τάση του κεμαλισμού ήταν πρώτα απ’ όλα η εσωστρέφεια. Τα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας προέρχονταν και συνεχίζουν να προέρχονται από ενδογενείς παράγοντες. Ο κεντρικός του στόχος ήταν η εκκαθάριση του πληθυσμού κι η ανάδειξη του τουρκικού στοιχείου. Ενώ με το νέο οθωμανικό δόγμα, η Τουρκία δίνει έμφαση στους εξωτερικούς παράγοντες και στις διεθνείς σχέσεις.
Κι όσον αφορά στο εσωτερικό, η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρουσιάζεται ως ένα μοντέλο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο είναι πιο αποτελεσματικό, διότι είναι πιο ανθεκτικό στο χρόνο. Και πάλι εδώ υπάρχει μία αναλογία με τη Ρωσία. Διότι ο Сталин άλλαξε την πορεία της Σοβιετικής Ένωσης και σε σχέση με το Ле́нин και σε σχέση, βέβαια, με τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Ο στόχος ήταν περισσότερο το εσωτερικό παρά το εξωτερικό, όπως παραδείγματος χάριν ο Трσцкий. Για τον ίδιο λόγο διέπραξε και τη γενοκτονία των Ουκρανών. Πλέον βλέπουμε, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ν’ αναδιπλώνεται η Ρωσία μ’ ένα μοντέλο, το οποίο σχετίζεται περισσότερο με τη Ρωσική Αυτοκρατορία παρά με τη Σοβιετική Ένωση.
Και πάλι εδώ ο πλουραλισμός εμφανίζεται ως μία στρατηγική του de facto παρά ως ένας στόχος μεταστρατηγικός. Αυτό το νοητικό σχήμα σημαίνει, επιπλέον, αν όχι μία απόρριψη, τουλάχιστον μία αποδοχή της μη επίτευξης σημαντικών στόχων. Η έμφαση που δίνεται στην επαναφορά ενός προηγούμενου γεωστρατηγικού μοντέλου, αναλύεται και ως μη διατήρηση του μοντέλου του καθαρού κεμαλισμού, ακόμα κι αν γίνεται χρήση μερικών νοητικών σχημάτων του παρελθόντος στην προκειμένη περίπτωση.
Είναι, επιπλέον, σημαντικό για την Ελλάδα, ο προσδιορισμός των στόχων της Τουρκίας. Δεν μπορεί ο πρωθυπουργός να επιχειρεί σε σχέση με το θέμα των μηδενικών τριβών με τις γειτονικές χώρες, η επαναφορά των σχέσεων, με βάση το προηγούμενο αποικιακό σύστημα σε αναλογία με το αγγλικό προωθεί τις διακρατικές σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις κι όχι με μικρές, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι τα περιθώρια γίνονται στενά στο επίπεδο το στρατηγικό, ακόμα κι αν υπάρχει πεδίο δράσης σε τακτικό επίπεδο.
Σε κάθε περίπτωση, το δόγμα είναι το μοναδικό στρατηγικό εργαλείο που ανήκει στο ορατό πλαίσιο. Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας ξαφνιάζει που ανακοινώνεται. Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί δεν είναι η επίθεση αλλά η αντεπίθεση στο επίπεδο της νοητικής.
kostasxan.blogspot.com