Πούτιν & Ερντογάν αφήνουν πίσω την Ελλάδα

Κατά την επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα, Ρωσία και Τουρκία ανακοίνωσαν και μεγαλοφώνως ότι, μετά από πολυετείς αρνήσεις, ρωσικές εταιρείες θα εισέλθουν στον έως σήμερα τουρκοϊταλικό πετρελαιαγωγό Σαμψούντα - Ντζεϊχάν.Η Μόσχα φαίνεται πως λαμβάνει μέχρι το Νοέμβριο την επίσημη άδεια των τουρκικών Αρχών για τη διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream από τα τουρκικά χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα.

Του ΘΑΝΑΣΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ, ΜΟΣΧΑ

H «ιστορία» και όλο το παρασκήνιο μιας… επίσκεψης!

Κατά την επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα, Ρωσία και Τουρκία ανακοίνωσαν και μεγαλοφώνως ότι, μετά από πολυετείς αρνήσεις, ρωσικές εταιρείες θα εισέλθουν στον έως σήμερα τουρκοϊταλικό πετρελαιαγωγό Σαμψούντα - Ντζεϊχάν.

Ίσως και να μην μπορούσε να το προβλέψει κανείς, όμως είναι πλέον γεγονός. Οι θεαματικά βελτιούμενες τα τελευταία χρόνια ρωσοτουρκικές σχέσεις καταλήγουν σ’ έναν ευρύτατο και στρατηγικής σημασίας «ενεργειακό συνεταιρισμό» των δύο χωρών, ο οποίος άρχισε ήδη να ανατρέπει τα γεωπολιτικά δεδομένα και να κλονίζει τις παγιωμένες βεβαιότητες στην ευρύτερη περιφέρειά μας.

Όλα μοιάζουν να ξεκίνησαν και να συνεχίζονται ως ένα «προσωπικό πολιτικό και διπλωματικό παιχνίδι» δύο χαρισματικών ηγετών, του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίοι συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 2004 και έκτοτε δεν κρύβουν την αμοιβαία τους συμπάθεια. Όμως, όπως αποδεικνύει και η επίσκεψη την περασμένη εβδομάδα στη Μόσχα του Τούρκου πρωθυπουργού –του πρώτου ξένου ηγέτη, που το Κρεμλίνο επέλεξε για «ποδαρικό»– οι διμερείς σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας αποκτούν πλέον διαστάσεις εντυπωσιακές. Σχεδόν πρωτοφανείς, αν αναλογιστεί κανείς τις συνεργασίες της Μόσχας με οποιαδήποτε άλλη περιφερειακή δύναμη, τόσο ως προς το βάθος και τον όγκο, όσο, προπαντός, ως προς την ταχύτητα ανάπτυξής τους. Μετά από δέκα κατ’ ιδίαν συναντήσεις Πούτιν – Ερντογάν σε κάτι παραπάνω από πέντε χρόνια και άλλες τέσσερις συναντήσεις Μεντβέντεφ – Ερντογάν σε ενάμιση χρόνο, η Ρωσία κατέστη «άξονας της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής», σύμφωνα με τον Τούρκο πρωθυπουργό, και πρώτος εμπορικός εταίρος της Άγκυρας το 2008. Την ίδια χρονιά, η Τουρκία ήταν η πέμπτη κατά σειρά σημαντικότερη χώρα για τις ρωσικές ανταλλαγές, «ξεπερνώντας ΗΠΑ και Βρετανία», όπως έσπευσε να θυμίσει ο πανευτυχής –όταν ειδικά του «βγαίνουν» οι ενεργειακές ζαριές– Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Βαδίζουμε όχι βήμα βήμα, ως συνήθως, αλλά άλμα άλμα», λένε σε Μόσχα και Άγκυρα. Και θέλοντας να αποτυπώσουν διπλωματικά το πρωτοφανές της προόδου στις σχέσεις τους συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα «νέο μηχανισμό ρωσοτουρκικών διαβουλεύσεων σε ανώτατο επίπεδο», δηλαδή μεταξύ των αρχηγών των δύο κρατών, που θα ονομάζεται «Συμβούλιο Συνεργασίας Ανωτάτου Επιπέδου».

Η πρώτη, μάλιστα, συνεδρίαση του νέου οργάνου απευθείας συνεννόησης μεταξύ των δύο ηγεσιών θα γίνει στις αρχές καλοκαιριού στην Άγκυρα, όπου έχει προσκληθεί να συμμετάσχει στους εορτασμούς για τα 90χρονα των διπλωματικών σχέσεων της νέας Τουρκίας με την τέως Σοβιετική Ένωση και τη διάδοχό της Ρωσία ο πρόεδρος Μεντβέντεφ. Εκεί αναμένεται να ανακοινωθεί και η κατάργηση όλων των θεωρήσεων εισόδου για τα ταξίδια των πολιτών των δύο χωρών. Αντίστοιχο συμβούλιο στην πιστή σε συμβολισμούς ρωσική διπλωματία υπάρχει, αλλά υπολειτουργούσε έως πρόσφατα, μόνο με τις ΗΠΑ και δευτερευόντως με την Κίνα ή με συλλογικούς οργανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ. (Σημειωτέον ότι το 2008, σε μια καλή ακόμη χρονιά για τις ελληνορωσικές σχέσεις, εορτάστηκαν εξαιρετικά υποβαθμισμένα τα 180 χρόνια σύναψης διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας και Ρωσίας και έκτοτε οι διμερείς σχέσεις τείνουν προς «αποξήρανση».)

Ο ενεργειακός συνεταιρισμός
Συνεχίζοντας και επεκτείνοντας όσα είχαν συμφωνηθεί κατά την επίσκεψη Πούτιν στην Άγκυρα τον Αύγουστο του 2009, Ρωσία και Τουρκία ανακοίνωσαν πλέον επισήμως και μεγαλοφώνως ότι, μετά από πολυετείς αρνήσεις, ρωσικές εταιρείες θα εισέλθουν στον έως σήμερα τουρκοϊταλικό πετρελαιαγωγό Σαμψούντα – Ντζεϊχάν, που ξεκινά από τον Εύξεινο Πόντο και καταλήγει στο τουρκικό λιμάνι απέναντι από την Κύπρο. Η ρωσική συμμετοχή, που θα συνοδευτεί και από τα πετρελαϊκά αποθέματα του πάντοτε θερμού προς τη Μόσχα Καζαχστάν, καθιστά απολύτως βιώσιμο το σχέδιο για την παράκαμψη των βεβαρημένων Στενών, στην οποία αναφέρθηκε επανειλημμένως ο Πούτιν. Σαν να απευθυνόταν προς Βουλγαρία και Ελλάδα θυμίζοντας ότι είχαν και αυτές την ίδια ευκαιρία, με τον Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, η προοπτική υλοποίησης του οποίου μάλλον υποχωρεί αισθητά. Το σχέδιο αναμένεται να ολοκληρωθεί με νέο διυλιστήριο στο Ντζεϊχάν, που θα παράγει πετρελαιοειδή για την ευρύτερη αγορά της Μέσης Ανατολής, ενώ μια νέα τριμερής συμφωνία για την εκμετάλλευση του αγωγού θεωρείται πλέον θέμα χρόνου.

Το ρωσοτουρκικό ενεργειακό παζλ συμπληρώνεται με την κατασκευή μιας ακόμη διακλάδωσης από τη Μαύρη Θάλασσα έως τον κόμβο του Ντζεϊχάν του αγωγού φυσικού αερίου Blue Stream, ο οποίος σχεδιάζεται να συνεχιστεί έως το Ισραήλ και την Κύπρο, με προοπτική να τροφοδοτεί μελλοντικά Συρία και Ιορδανία. Θέλοντας προφανώς να αποφύγουν πρόσθετες αναταράξεις στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια – Ταλάτ, οι πρωθυπουργοί Πούτιν και Ερντογάν επέλεξαν να μην κάνουν αυτή τη φορά δημόσιες αναφορές, έστω και ενεργειακού χαρακτήρα στην Κύπρο, οι οποίες αποδείχθηκαν στο παρελθόν εξαιρετικά οδυνηρές. Είτε γιατί ο Πούτιν «παρεκκλίνει» συχνά της αυστηρής διπλωματικής ορολογίας, όταν αναφέρεται στην Κύπρο, είτε, πολύ περισσότερο, γιατί είχε αποδειχθεί ότι στις παρασκηνιακές συζητήσεις το νησί αντιμετωπίζεται απλώς ως ένας μικρός πελάτης ενός μεγάλου αγωγού. «Προσβλέπουμε στη μελλοντική τροφοδοσία της ενωμένης ομόσπονδης Κύπρου», ξεκαθάρισαν επανειλημμένως Ρώσοι διπλωμάτες, επιμένοντας ότι η ρωσική θέση στο Κυπριακό παραμένει αμετάβλητη, όμως είναι δύσκολο ακόμη και γι’ αυτούς να «χρυσώσουν το χάπι» των διολισθήσεων…

Σε αντάλλαγμα όλων αυτών των προωθημένων συνεργασιών με την Άγκυρα, η Μόσχα φαίνεται πως λαμβάνει μέχρι το Νοέμβριο την επίσημη άδεια των τουρκικών Αρχών για τη διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream από τα τουρκικά χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα και σαφές προβάδισμα στην κατασκευή του πρώτου τουρκικού πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, παρά τις δικαστικές δυσκολίες και άλλες διαφωνίες που έχουν προκύψει. Το μεγάλο, έστω και ανομολόγητο, προσωπικό στοίχημα του Βλαντιμίρ Πούτιν, ωστόσο, είναι να προηγηθεί ο South Stream του αμερικανόπνευστου Nabucco στη μεταφορά αερίου από την Κεντρική Ασία στην Ευρώπη και τις διεθνείς αγορές. Οι ελπίδες του Κρεμλίνου για ενεργότερη συμμετοχή και της Τουρκίας στο ιταλορωσικό σχέδιο έχουν πολλαπλασιαστεί. Και για να «διευκολυνθούν» οι εξελίξεις, η ρωσική «Gazprom» έσπευσε να αγοράσει όλο το πλεονάζον αέριο του Αζερμπαϊτζάν και να ξαναρχίσει την προμήθεια αερίου από το Τουρκμενιστάν, ενισχύοντας τις εκτιμήσεις ότι σύντομα ο Nabucco δεν θα βρίσκει διαθέσιμα αποθέματα.

Η θέση της Ελλάδας;
«Το μοντέλο της συνδιαχείρισης περιφερειών με κοινό ενδιαφέρον Μόσχα και Άγκυρα το δοκίμασαν επιτυχώς στη Μαύρη Θάλασσα και δευτερευόντως στον Καύκασο, προσπερνώντας ιστορικές συγκρούσεις και πρόσφατες τριβές», εκτιμούν διπλωματικές πηγές, που διαβλέπουν συστηματική αναβάθμιση της τουρκορωσικής συνεργασίας. «Από το πόσο κοντινές είναι οι σχέσεις μας εξαρτάται το μικροκλίμα στην περιφέρειά μας», είπε με άλλα λόγια ο πρόεδρος Μεντβέντεφ, ενώ ο Βλαντιμίρ Πούτιν απέφυγε δημοσίως να παρασυρθεί σε μια ενοχλητική για την Αρμενία άσκηση πιέσεων, ώστε να προβεί στις επιθυμητές από την Άγκυρα υποχωρήσεις προς όφελος του Αζερμπαϊτζάν στην υπόθεση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. «Να σώσουμε τουλάχιστον το Κυπριακό», προτρέπουν έμπειροι στα ελληνορωσικά διπλωμάτες, ενώ πληροφορίες κάνουν λόγο για «εκνευρισμό στο Κρεμλίνο» για τις ασάφειες και τις καθυστερήσεις στις μάλλον «παγωμένες» ελληνορωσικές σχέσεις. Στα μέσα Φεβρουαρίου, έπειτα από πρόσκληση του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου θα έχει μια καλή ευκαιρία στη Μόσχα να θέσει σε νέες βάσεις τις ελληνορωσικές σχέσεις υπό το πρίσμα των ραγδαίων ανακατατάξεων στις ισορροπίες της περιοχής. «Όσο κι αν καλπάζουν οι ρωσοτουρκικές σχέσεις, θα ήταν λάθος να βάλουμε όλα τα ρωσικά αβγά μόνο σε τουρκικά καλάθια», καθησυχάζουν ρωσικές διπλωματικές πηγές. Εξηγούν, ταυτόχρονα, ότι το Κρεμλίνο θα ζητήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τα υπό εκκρεμότητα κοινά με την Ελλάδα ενεργειακά σχέδια, ενδεχομένως και σαφέστερη τοποθέτηση για τη μονίμως κωλυσιεργούσα Βουλγαρία. Θα ήταν ευχής έργον να βρεθεί τι θα μπορούσε να διασωθεί και να λειτουργήσει στον υπό διαμόρφωση ενεργειακό χάρτη και να εντοπιστούν οι όποιες «ρωγμές» και εφεδρείες της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής επιτρέπουν τις λιγότερες δυνατές απώλειες για τα ελληνικά συμφέροντα. Για κέρδη ας μιλήσουμε μια άλλη φορά…

ΕΠΙΚΑΙΡΑ

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/02/blog-post_2495.html