Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ΘΑ ΑΠΟΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Κοινωνικό κραχ και κοινωνική ανάφλεξη

του Σταύρου Λυγερού

Η «θεραπεία»-σοκ του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης είναι πια συμφωνημένο σχέδιο.

Κατά πάσα πιθανότητα σε λίγο θα είναι και νόμος του ελληνικού κράτους. Παρά τη δυσφορία των βουλευτών και στελεχών του ΠΑΣΟΚ, οι πιθανότητες κοινοβουλευτικής ανταρσίας είναι αμελητέες.

Ο Γιώργος Παπανδρέου θα ήθελε όσο τίποτα άλλο να έχει σ’ αυτή τη διαδικασία τη συναίνεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά θα ήταν πράξη πολιτικής αυτοχειρίας εάν ο Αντώνης Σαμαράς του προσέφερε τέτοιο δώρο. Στο σημείο που έφερε τα πράγματα η «πράσινη» κυβέρνηση δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Η Ελλάδα δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές.

Το δίλημμά της ήταν ή να δηλώσει παύση πληρωμών ή να εφαρμόσει τις εντολές των κηδεμόνων. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση και ευρύτερα το πολιτικό σύστημα απέκλεισε την πρώτη επιλογή, η δεύτερη είναι πια μονόδρομος. Ο Γιώργος Παπανδρέου προσπαθεί να πείσει την κοινή γνώμη ότι, λόγω της δημοσιονομικής βόμβας που κληρονόμησε, ήταν αναπόφευκτο η Ελλάδα να βρεθεί σ’ αυτή την κατάσταση. Εμφανίζει τον εαυτό του σαν κάποιον που προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποτρέψει το μοιραίο, αλλά δεν τα κατάφερε, επειδή ήταν αδύνατον να τα καταφέρει.


Η αλήθεια είναι ότι η «πράσινη» κυβέρνηση διέπραξε σειρά λαθών και κυρίως δεν προσπάθησε σοβαρά να απενεργοποιήσει τη δημοσιονομική βόμβα που κληρονόμησε. Για την ακρίβεια, προκάλεσε την έκρηξή της, αυξάνοντας μάλιστα το κόστος για τη χώρα. Αυτή η κριτική δεν ασκείται εκ των υστέρων. Απ’ αυτή τη στήλη έχουμε πριν από μήνες επισημάνει τους εσφαλμένους χειρισμούς του πρωθυπουργού και τις συνέπειές τους. Ο πολύμηνος ανελέητος επικοινωνιακός βομβαρδισμός καλλιέργησε κλίμα πολιτικοψυχολογικής αμφιθυμίας στους πολίτες. Όλο το προηγούμενο διάστημα δυσφορούσαν, αλλά κατανοούσαν ότι πρέπει να αποφευχθούν τα χειρότερα. Με τον πέλεκυ της οικονομικής καταστροφής πάνω από το κεφάλι τους, προς το παρόν ανέχονταν όχι μόνο μεταρρυθμίσεις που τους ξεβολεύουν, αλλά ακόμα και μέτρα που υποβαθμίζουν το βιοτικό τους επίπεδο. Οι παλαιότερες διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι δεν θα απαιτούνταν πρόσθετα μέτρα αποδείχθηκαν ρητορική χωρίς αντίκρισμα.

Γι’ αυτό και η δημοσιοποίηση της «θεραπείας»-σοκ, όμως, φαίνεται ότι αλλάζει το κλίμα. Εκατομμύρια Ελλήνων συνειδητοποιούν ότι ανατρέπονται οι σταθερές της ζωής τους. Αυτή είναι η αιτία που η συσσωρευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια προσλαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις, απειλώντας να συμπαρασύρει το πολιτικό σύστημα. Η κοινωνική δυναμική δεν μπορεί να ανασχεθεί για πολύ από το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός θέτει διλήμματα που επιδέχονται μονοσήμαντη απάντηση. Ούτε, επίσης, από το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει θεσμική εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της διακυβέρνησης, λόγω της πολιτικής απαξίωσης που προκάλεσαν στη ΝΔ οι αμαρτίες της κυβέρνησης Καραμανλή. Όσο πιο πολύ καθυστερήσει η εκδήλωση της κοινωνικής δυναμικής, τόσο πιο εκρηκτική θα είναι. Όσο πιο αναποτελεσματική αποδεικνύεται η πολιτική διαδικασία, τόσο πιο πιθανό θα καθίσταται το ενδεχόμενο κοινωνικής ανάφλεξης. Η εκτόξευση της εγκληματικότητας είναι αλάνθαστο σημάδι ότι η θερμοκρασία στα υπόγεια της κοινωνίας ανεβαίνει επικίνδυνα. Μέχρι τώρα, η ανοχή δεν οφειλόταν μόνο στην έλλειψη εναλλακτικής λύσης στο πρόβλημα της διακυβέρνησης. Οφειλόταν, και εν μέρει συνεχίζει να οφείλεται, στο γεγονός ότι τα μέτρα έχουν εισπραχθεί από την κοινωνία κυρίως ως πληροφορία. Όταν θα εισπραχθούν για τα καλά ως επώδυνο βίωμα, όταν τα εισοδήματα των μισθωτών δεν θα επαρκούν για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες τους, όταν οι άνεργοι θα πολλαπλασιάζονται κι όταν μικρομεσαίοι εμποροβιοτέχνες θα βρεθούν μαζικά αντιμέτωποι με τη χρεοκοπία, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις αντιδράσεις.

Το κοινωνικό κραχ αναπόφευκτα δημιουργεί συνθήκες έμπρακτης απονομιμοποίησης της κυβέρνησης, όποια κι αν είναι αυτή. Η πολιτική απονομιμοποίηση της κυβέρνησης Παπανδρέου θα φέρει δυναμικά στην επιφάνεια την –υποβόσκουσα εντός του ΠΑΣΟΚ και ανοιχτή εκτός– αμφισβήτηση της ικανότητας του πρωθυπουργού να χειριστεί επιτυχώς την κρίση. Τέτοιες συνθήκες, σε άλλες εποχές λειτουργούσαν σαν θερμοκήπιο για πραξικοπήματα. Σήμερα, ευτυχώς δεν υπάρχουν τέτοια περιθώρια. Δεν αποκλείεται, όμως, να εκδηλωθούν ανορθόδοξες πρωτοβουλίες κάλυψης του πολιτικού κενού. Η κύρια απειλή για τον πρωθυπουργό, όμως, δεν προέρχεται από το εσωτερικό του πολιτικού συστήματος. Προέρχεται από την κοινωνία. Η κοινωνική ανάφλεξη έχει ήδη εγγραφεί στην ατζέντα.

ΕΠΙΚΑΙΡΑ