NATO: Πυλώνας βιώσιμης λύσης

Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
Το ΝΑΤΟ προχώρησε στον καθορισμό του νέου στρατηγικού του δόγματος. Και σε αυτό, η Ρωσία δεν είναι, πλέον, εχθρός. Συνιστά φίλο και στρατηγικό εταίρο, με τον οποίο η Βορειοατλαντική Συμμαχία θα συνεργαστεί για την επιτυχή ολοκλήρωση επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν, για την ευρύτερη καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των ναρκωτικών, και όπου προφανώς οι δυο πλευρές κρίνουν σκόπιμο.
Και ειδικότερα στην ανάπτυξη της νέας αντιπυραυλικής αμυντικής ομπρέλας, που θα καλύπτει ολόκληρη την Ευρώπη.
Η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα εκτός ΝΑΤΟ, με την οποία η Συμμαχία επιδιώκει στρατηγική ή άλλη συνεργασία. Στη Ρωσία προστίθενται η Κίνα και η Ινδία, ειδικώς περί της τελευταίας, το φλερτ του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ δεν είναι καθόλου τυχαίο, αφού γίνονται σκέψεις διεύρυνσης των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και σε μια τέτοια διεύρυνση, η Ινδία θα είναι παρούσα. Το ΝΑΤΟ επαναπροσδιορίζει το ρόλο του στην Ευρώπη και στον κόσμο, με βάση τα νέα δεδομένα και τις νέες απειλές από αυτήν της τρομοκρατίας, ως την πειρατεία και την καταπολέμηση των ναρκωτικών.

Εξακολουθεί να ενεργεί ως μια πολεμική αποτρεπτική και κατασταλτική αμυντική μηχανή επί τη βάσει, όπως τονίζει, των αρχών του ΟΗΕ και δη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της παγκόσμιας ειρήνης, επιδιώκοντας για την επίτευξη των στόχων αυτών, τη συνεργασία με άλλους Οργανισμούς, όπως τα Ην. Έθνη και Ε.Ε., στη λογική της αμοιβαιότητας και της αυτονομίας. Ήδη, η Ε.Ε. έχει αποφασίσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου του 2008 την εμβάθυνση των σχέσεων της με το ΝΑΤΟ, στην αρχή και πρακτική της συμπληρωματικότητας, ενώ στο τελευταίο Συμβούλιο δόθηκε το πράσινο φως στη Βαρόνη Άστον, να επεξεργαστεί τρόπους συνεργασίας με το ΝΑΤΟ στον τομέα διαχείρισης κρίσεων.

Ήπια και σκληρή δύναμη
Πέραν τούτων, το ΝΑΤΟ φλερτάρει πλέον και με τις «civilian mission» (πολιτικές αποστολές). Και αυτή πολιτική πρόθεση των ΗΠΑ είναι ενταγμένη στη στρατηγική του soft (ήπια) και smart (έξυπνη) policy (πολιτική). Δηλαδή το ΝΑΤΟ σε συνεννόηση ή και σε συνεργασία με την ΕΕ και τα Ην. Έθνη προτίθεται να ασκήσει και αποστολές πολιτικού και διοικητικού και όχι μόνο στρατιωτικού χαρακτήρα «hard policy» (σκληρή πολιτική).

Κυπριακή απουσία
Το σύνολο των εξελίξεων που σχετίζονται με το ΝΑΤΟ, αφορά και επηρεάζει την Κύπρο, η οποία, όμως, είναι απούσα σε τρία επίπεδα: Στο επίπεδο του ίδιου του ΝΑΤΟ. Σε εκείνο του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη (PfP). Ακόμη, και σε αυτό της Ε.Ε., καθότι, η απουσία της Κύπρου από τον PfP και το ΝΑΤΟ υποχρεώνει τους Κύπριους υπαξιωματικούς, αξιωματικούς και υπουργούς, να εγκαταλείπουν τις αίθουσες της Ε.Ε. και να εισέρχονται σε αυτές οι Τούρκοι ομόλογοί τους.

Και συμβαίνει αυτό διότι, όταν συζητούνται διαβαθμισμένες πληροφορίες προερχόμενες από το ΝΑΤΟ, κράτη μέλη της ΕΕ, που δεν συμμετέχουν είτε στο ΝΑΤΟ είτε στον PfP, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτές ούτε να συμμετέχουν στις συζητήσεις. Το πρόβλημα θα μπορούσε να επιλυθεί με τον απλούστερο τρόπο, δηλαδή με την υποβολή αίτησης ένταξης στον PfP, όπως συνέβη με τη Μάλτα. Όμως, η κυπριακή κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ εξακολουθούν, για λόγους συναισθηματικούς και ιδεολογικούς, που καθορίζουν τις πολιτικές επιλογές της Λευκωσίας, να διατηρούν την Κύπρο ως κράτος δεύτερης κατηγορίας εντός της ΕΕ, με τάσεις απομονωτικές. Διότι είναι το μόνο κράτος από τα 27 της ΕΕ που τελεί εκτός PfP.

Τα οφέλη από το ΝΑΤΟ
Η Κύπρος είναι ούτως ή άλλως ΝΑΤΟ, ως αποτέλεσμα της ΕΛΔΥΚ, της ΤΟΥΡΔΥΚ και των Βρετανικών Βάσεων. Εξ υπαρχής, από τη δεκαετία του ΄60, το πρόβλημα ήταν ένα: Ότι η Κύπρος δεν ήταν επισήμως μέλος του ΝΑΤΟ. Εάν εντασσόταν στο ΝΑΤΟ, ενδεχομένως η τύχη της να ήταν διαφορετική. Η λύση του Κυπριακού μπορεί να στηριχθεί σε δυο βασικούς πυλώνες: Ο ένας αφορά στη δημοκρατικότητα της λύσης, και αυτή μπορεί προκύψει μέσω της πλήρους και χωρίς αποκλίσεις εφαρμογής των αρχών και των αξιών της ΕΕ και του ΟΗΕ. Ο άλλος είναι αυτός της ασφάλειας. Ο γεωστρατηγικός. Και σε αυτό εμπίπτει το ΝΑΤΟ, καθότι είναι συνδεδεμένο με την ασφάλεια της περιοχής μας και της ίδιας της Κύπρου.

Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι εφόσον στην Κύπρο υπάρχουν οι βρετανικές βάσεις, η νέα ευρωπαϊκή αμυντική ασπίδα του ΝΑΤΟ δεν θα καλύπτει την Κύπρο;

Ότι δηλαδή ούτως ή άλλως η Κύπρος είναι και θα παραμείνει ΝΑΤΟ; Με την ακόλουθη, όμως, διαφορά: Τα οφέλη από την εξυπηρέτηση των συμμαχικών συμφερόντων μέσω της Κύπρου θα τα καρπούνται για ευνόητους λόγους Τούρκοι και Βρετανοί. Αυτοί θα έχουν λόγο για το γεωστρατηγικό γίγνεσθαι και η Κύπρος πριν από και μετά τη λύση θα είναι προτεκτοράτο της Τουρκίας, της Βρετανίας και του ΝΑΤΟ. Θα καθορίζουν τους σχεδιασμούς, όπως έγινε την περασμένη βδομάδα στη Λισαβόνα, χωρίς να τη ρωτούν. Χωρίς να έχει λόγο. Αντιθέτως, εάν η Κύπρος εντασσόταν και εάν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, θα έχει λόγο στη Συμμαχία και θα ενισχύσει την κυριαρχία της. Και την ασφάλειά της. Φανταστείτε τι θα ήταν καλύτερα για την Κύπρο: Να ήταν εντός ή εκτός της ΕΕ, όπως εισηγείτο το ΑΚΕΛ; Να ήταν εντός ή εκτός της ΟΝΕ;...

Κοινωνία συμφερόντων
ΤΟ ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. μπορούν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ να δημιουργήσουν μια κοινωνία συμφερόντων στη λογική του win - win game, για μια λύση δημοκρατική και βιώσιμη. Συνεπώς, στην αρχή του αμοιβαίου οφέλους μπορούν να υποστηριχθούν τα εξής:

1. Ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ.

2. Δημοκρατική και ευρωπαϊκή Τουρκία από τη μια, και δημοκρατική και ευρωπαϊκή λύση στο Κυπριακό.

Αυτοί μπορούν να είναι οι άξονες της βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού, της πολιτικής, θεσμικής, οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης. Η πολιτική λογική της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ είναι ενταγμένη στους στόχους της Συμμαχίας για συλλογική ασφάλεια και στην εμβάθυνση των σχέσεων με την ΕΕ. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το ότι Τουρκία και Βρετανία ουδόλως θέλουν την Κύπρο στο ΝΑΤΟ. Ή ένταξη της Κύπρου στη Συμμαχία σπάει το δικό τους μονοπωλιακό ρόλο στην περιοχή και χαλιναγωγεί, αν δεν εξουδετερώνει σταδιακά, τη λογική ότι η Κύπρος θα είναι εσαεί υπό το γεωστρατηγικό τους έλεγχο.

Απόδειξη των επεκτατικών αναθεωρητικών πολιτικών της Τουρκίας συνιστά η αξίωσή της να τεθεί η ευθύνη και η διοίκηση της αμυντικής ασπίδας του ΝΑΤΟ πάνω από το Αιγαίο στη δική της ευθύνη! Ερώτημα: Θα αναλάμβανε πάραυτα ή όχι τη διοίκηση της αμυντικής ασπίδας πάνω από το Αιγαίο η Τουρκία, εάν η Ελλάδα δεν ήταν κράτος μέλος του ΝΑΤΟ; Όπως προφανώς θα την αναλάβει η ίδια ή η Βρετανία ή από κοινού πάνω από την Κύπρο.

Το σύστημα εγγυήσεων και το βέτο της Άγκυρας
ΕΦΟΣΟΝ πλέον ακόμη και αυτή η Ρωσία συνεργάζεται στρατηγικά και φιλικά με το ΝΑΤΟ στις επιχειρήσεις του Αφγανιστάν και αλλού, εφόσον υπάρχει ανοικτό φλερτ του ΝΑΤΟ με την Κίνα, γιατί η Κύπρος να παραμένει στην απομόνωση; Γιατί να ενοχληθεί η Ρωσία από μια αίτηση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, όταν η ίδια βαδίζει χέρι-χέρι με τη Συμμαχία; Ειδικότερα δε, γιατί να έχει πρόβλημα με την ένταξη στον PfP, όταν σε αυτόν συμμετέχει και η ίδια. Η απουσία της Κύπρου από το ΝΑΤΟ και τον PfP είναι προς όφελος της Τουρκίας και της Βρετανίας. Η δε Ρωσία, η οποία γνωρίζει ότι η Κύπρος είναι προ καιρού ΝΑΤΟ, να μη θέλει τους Κυπρίους, ως φίλοι που είναι, στη συνδιαχείριση των υποθέσεων της Συμμαχίας στο νησί, αντί της υφιστάμενης μονοπωλιακής σχέσης που διαθέτουν οι Βρετανοί και οι Τούρκοι.

Η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ μπορεί να προβληθεί προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ως μια πολιτική κίνηση σταθερότητας και εξομάλυνσης σχέσεων μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας, Κυπρίων, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε. Για να αποχωρήσει πλήρως ο τουρκικός στρατός από την Κύπρο και για να απαλλαγεί από το αποτυχημένο και αναχρονιστικό σύστημα εγγυήσεων, θα πρέπει να βρεθεί ένας άλλος στρατός πιο ισχυρός, και χωρίς η Τουρκία να μπορεί πειστικά να προβάλλει τους ισχυρισμούς είτε ότι απειλούνται οι Τουρκοκύπριοι είτε η ίδια μέσω Κύπρου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το ΝΑΤΟ, σε συνεργασία με τον αμυντικό βραχίονα της Ε.Ε., μπορούν να αποτελέσουν ένα αξιόπιστο σύστημα, που θα κατοχυρώνει την ασφάλεια των Κυπρίων και τη βιωσιμότητα της λύσης. Υπάρχει, βεβαίως, και ο λογικός ισχυρισμός ότι, ακόμη και αν υποβληθεί αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ από τη Λευκωσία, θα ασκήσει βέτο η Τουρκία. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο:

1. Η Άγκυρα θα είναι υπεύθυνη για τα προβλήματα που υπάρχουν στις σχέσεις ΝΑΤΟ-ΕΕ λόγω Κυπριακού.

2. Θα νομιμοποιηθεί η κυπριακή κυβέρνηση να παγώσει την τουρκική ενταξιακή πορεία επί τη βάσει στρατηγικής απόφασης, εφόσον η Άγκυρα συνεχίζει να μπλοκάρει την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ.

Και εάν εξελιχθούν τα πράγματα, η Τουρκία θα πρέπει να δικαιολογήσει γιατί απορρίπτει μια πολιτική και μια στρατηγική, που δημιουργεί στο πλαίσιο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ κοινωνία αμοιβαίων συμφερόντων και μπορεί να εγγυηθεί τη βιωσιμότητα της λύσης. Οι εποχές αλλάζουν και οι εξελίξεις τρέχουν. Και η Κυβέρνηση δεν μπορεί να παραμένει ταμπουρωμένη πίσω και αιχμάλωτη στις αντιλήψεις του παρελθόντος. Κάποτε το ΝΑΤΟ και η Ρωσία ήταν εχθροί. Σήμερα είναι φίλοι και σύμμαχοι. Εμείς;..

ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Δρ Διεθνών Σχέσεων

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/330363

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/11/nato.html