Οι κερδοσκόποι των αγορών προκαλούν παγκόσμια πείνα

Μόλις πριν τρία χρόνια, οι χωρικοί του Gumbi στο δυτικό Malawi άρχισαν να πεινάνε. Και δεν μιλάμε για πείνα, όπως την εννοούν οι Ευρωπαίοι, αλλά για μια πείνα που συνεπάγεται αϋπνίες και μούδιασμα των αισθήσεων.

Περιέργως, δεν προϋπήρξε κάποια ξηρασία, που είναι και η συνηθισμένη αιτία του υποσιτισμού στη νότια Αφρική, ενώ οι αγορές της χώρας ήταν γεμάτες από τρόφιμα.
Χωρίς κάποιον εμφανή λόγο, οι τιμές βασικών τροφίμων όπως είναι ο αραβόσιτος και το ρύζι, διπλασιάστηκαν μέσα σε μόλις μερικούς μήνες. Εξίσου περίεργο ήταν το φαινόμενο, ότι δεν υπήρχε κάποιο κόλπο εκ μέρους των τοπικών εμπόρων, που να έκρυβαν επίτηδες τα τρόφιμα. Και αυτό που συνέβη στο Malawi, συνέβη επίσης και σε πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Σε τουλάχιστον είκοσι από αυτές, οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να διακόψουν τις εξαγωγές τροφίμων, και να επιδοτήσουν την αγροτική παραγωγή, αφού σημειώθηκαν διαδηλώσεις και επεισόδια εξαιτίας της αύξησης των τιμών.

Η εξήγηση που δόθηκε από τους ειδικούς του ΟΗΕ, είναι πως υπήρξε μια σύμπτωση φυσικών και ανθρώπινων παραγόντων, που συντέλεσαν στη ραγδαία αύξηση των τιμών. Όπως είπαν, οι αγρότες της Αμερικής απέσυραν εκατομμύρια στρεμμάτων από τη παραγωγή, προκειμένου να στραφούν προς τα βιοκαύσιμα, οι τιμές του πετρελαίου και των λιπασμάτων αυξήθηκαν απότομα, οι Κινέζοι στράφηκαν προς τη κατανάλωση κρέατος αντί των λαχανικών, και οι ξηρασίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής επηρέασαν μεγάλες αγροτικές περιοχές της γης. Και όπως ανέφερε ο ΟΗΕ, τουλάχιστον 75 εκατομμύρια άνθρωποι άρχισαν να λιμοκτονούν εξαιτίας της απότομης αύξησης των τιμών των τροφίμων.

Τώρα όμως, μια νέα θεωρία άρχισε να κυκλοφορεί μεταξύ των οικονομολόγων και των εμπόρων. Οι ίδιες τράπεζες, τα ίδια hedge funds, και οι ίδιοι χρηματιστηριακοί κύκλοι που με τη κερδοσκοπία τους προκάλεσαν την οικονομική κρίση, είναι αυτοί που προκαλούν τις αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων. Κατηγορούνται πως εκμεταλλευόμενοι την απορρύθμιση των παγκόσμιων αγορών τροφίμων, κερδίζουν δισεκατομμύρια κερδοσκοπώντας επί των τροφίμων, και προκαλώντας δυστυχία σε ολόκληρο το πλανήτη.

Σήμερα, οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται κατά 10% κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Και όπως λέει ο ΟΗΕ, οι τιμές αναμένεται να αυξηθούν κατά 40% μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Πάντα υπήρχε μια μετριοπαθής, και πολλές φορές καλοδεχούμενη κερδοσκοπία στις τιμές των τροφίμων, η οποία λειτουργούσε κάπως έτσι: Ο αγρότης Χ προστάτευε τη παραγωγή του απέναντι σε ρίσκα (π.χ. κλιματικά) συμφωνώντας να τη πουλήσει στον έμπορο Υ πολύ πριν τη συγκομιδή. Αυτό του πρόσφερε μια εγγυημένη τιμή, και του επέτρεπε να σχεδιάσει και να επενδύσει στο μέλλον, επιτρέποντας παράλληλα και στον έμπορο να βγάλει κέρδος. Σε μια άσχημη χρονιά, ο αγρότης κέρδιζε, αλλά σε μια καλή χρονιά, ο έμπορος κέρδιζε πολύ περισσότερα.

Όταν η παραπάνω διαδικασία (hedging) ελέγχονταν σφιχτά από τη νομοθεσία, λειτουργούσε σχετικά ομαλά. Οι τιμές των πραγματικών τροφίμων στις αγορές του πραγματικού κόσμου, ορίζονταν από τους πραγματικούς παράγοντες της ζήτησης και προσφοράς. Όλα αυτά όμως άλλαξαν στα μέσα της δεκαετίας του `90. Εξαιτίας ισχυρών πιέσεων από πλευράς των τραπεζών, των hedge funds, και των πολιτικών υποστηρικτών της ελεύθερης αγοράς των ΗΠΑ και της Βρετανίας, οι διάφοροι κανονισμοί που ίσχυαν στις αγορές εμπορευμάτων άρχισαν να καταργούνται. Τα συμβόλαια αγοράς και πώλησης τροφικών προϊόντων μετατράπηκαν σε «παράγωγα» που μπορούσαν να πουληθούν και να αγοραστούν από χρηματιστές, που όμως δεν είχαν καμία σχέση με την αγροτική παραγωγή. Στη πραγματικότητα, αυτό που έγινε είναι ότι γεννήθηκε μια νέα μη πραγματική αγορά κερδοσκοπίας επί των τροφίμων. Το κακάο, οι χυμοί, η ζάχαρη, το σιτάρι, το κρέας, και ο καφές, αποτελούν πλέον παγκόσμια εμπορεύματα (commodities) όπως είναι το πετρέλαιο, ο χρυσός, και τα μέταλλα. Το 2006 συνέβη και η κρίση των ακινήτων στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα οι τράπεζες και οι χρηματιστές να σπεύσουν να αποσύρουν δισεκατομμύρια δολαρίων από ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προγράμματα, και να τα τοποθετήσουν σε ασφαλείς επενδύσεις , όπως είναι τα τρόφιμα.

Όπως λέει ο Mike Masters της Masters Capital Management, που κατέθεσε επί του εν λόγω ζητήματος στην αμερικανική Γερουσία, «Αρχίσαμε να το αντιλαμβανόμαστε το 2006. Όμως τη περίοδο 2007-08, το φαινόμενο της κερδοσκοπίας στα τρόφιμα αυξήθηκε αλματωδώς. Οι ενδείξεις ήταν πολλές. Όλοι οι γνωστοί μου χρηματιστές το επιβεβαιώνουν. Το 70-80% της σημερινής χρηματιστηριακής δραστηριότητας είναι το σπεκουλάρισμα».

Σύμφωνα με τον Masters, οι αγορές έχουν πλέον παραμορφωθεί από τις επενδυτικές τράπεζες. «Ας υποθέσουμε ότι κυκλοφορούν άσχημα νέα για μια φτωχή καλλιέργεια ή για μια έντονη βροχόπτωση κάπου. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η τιμή θα ανέβει κατά $1 το δεμάτι. Όταν όμως έχεις μια καθαρά κερδοσκοπική αγορά σε ποσοστό 70-80%, τότε η αύξηση αγγίζει τα $3, για να καλυφτούν τα επιπλέον κόστη. Όλα εξαρτώνται από τη μεταβλητότητα και όλα αυτά θα έχουν άσχημο τέλος. Όπως όλες οι μόδες της Wall Street, έτσι και αυτή στο τέλος θα εκραγεί».

Η κερδοσκοπία δεν περιορίζεται μόνο στα βασικά τρόφιμα. Πέρσι, η Λονδρέζικη εταιρία hedge fund Armajaro αγόρασε 240.000 τόνους , η το 7% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η τιμή της σοκολάτας σε ύψη ρεκόρ. Εν τω μεταξύ, η τιμή του καφέ εκτοξεύτηκε κατά 20% μέσα σε τρεις μόλις ημέρες, εξαιτίας σπέκουλας εκ μέρους των hedge funds, που στοιχημάτιζαν ότι η τιμή του καφέ θα πέσει.

« Πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν από τη πείνα, την ίδια ώρα που οι τράπεζες βγάζουν τρελά κέρδη από τα στοιχήματα που βάζουν στα τρόφιμα», λέει η Deborah Doane, διευθύντρια του World Development Movement.

S.A.- Global Research

http://www.antinews.gr/2011/01/27/82157/