Ανθρωπότητα και Χρόνος VI

Ν. Λυγερός

Για να κατανοήσουμε βαθύτερα τα χαρακτηριστικά της ανθρωπότητας, είναι καλό να ενδιατρίψουμε στο κουαρτέτο «Οι παραφωνίες» του Wolfgang Amadeus Mozart και την ενόχληση που προκάλεσε στην εποχή του αλλά και μετέπειτα. Το σημείο διένεξης είναι η απόρριψη της μουσικής αρμονίας του δασκάλου. Οι παραφωνίες θεωρήθηκαν λάθη τα οποία οι ειδικοί της κοινωνίας όφειλαν να διορθώσουν για το καλό όλων.
Όμως κανείς δεν μελέτησε το έργο του. Διότι αυτή η τεχνική είχε ήδη χρησιμοποιηθεί στη «Μαγική Φλογέρα». Μόνο που εδώ ήταν σε ένα πλαίσιο σχετικά ξεκάθαρο και πάνω στο θέμα Ordo ab chao. Έτσι η κοινωνία δεν τα αντιμετώπισε με την ίδια καχυποψία. Ενώ ο δάσκαλος επιδίωξε την παρουσία παραφωνιών στο κουαρτέτο σε ντο μείζονα. Αποδεικνύει την ανάγκη να τεθούν στο σχετικά κλασικό και συμβατικό πλαίσιο μουσικές ιδιομορφίες απόλυτα χαρακτηριστικές. Υπογράφει το έργο του και με αυτόν τον τρόπο έχουμε μία διαχρονική υπογραφή της ίδιας της ανθρωπότητας. Δεν έλαβε υπόψη του κοινωνικούς θεσμούς που τον έβλεπαν σαν ένα μουσικό πολύ περίπλοκο και πολύ ευφυή για το γούστο τους. Διότι η ουσία για την κοινωνία δεν είναι η δημιουργία, μα η διασκέδαση. Γι’ αυτόν το λόγο, η μουσική δεν πρέπει με κανένα τρόπο να είναι δέσμια. Όμως η επιδίωξη μιας δημιουργίας που εκτείνεται πέραν των κοινωνικών θεσμών για ν’ αγγίξει αυτό που θεωρεί ουσιώδες, αποτελεί μία αμφισβήτηση της κοινωνικής δομής. Ο μουσικός δεν είναι μόνο ένα στοιχείο για να διασκεδάζει την παρέα. Έχει μία ξεκάθαρη σκέψη που δεν αρκείται στο να ακολουθεί τους κοινωνικούς κανόνες. Αποδεικνύει την ανάγκη να εκφράσει κάτι βαθύτερο έστω κι αν αυτό δεν είναι άμεσα προσβάσιμο από την πλειονότητα. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι γίνεται οπαδός του δόγματος που επιβεβαιώνει ότι η τέχνη είναι μόνο για την τέχνη, διότι αυτό συνιστά μόνο και μόνο μία μορφή εξεζητημένου σολιψισμού. Το παράδειγμα του Mozart σίγουρα δεν είναι αυτού του τύπου. Η αναζήτηση του Mozart δεν ήταν μόνο εσωτερική. Λόγω της μεγαλοφυΐας του ήξερε πως δεν χρειαζόταν να αναλύσει τον ίδιο του τον εαυτό. Έχοντας επίγνωση ότι υπάρχει για τους άλλους, εκμεταλλεύτηκε όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή του για να δημιουργήσει ένα έργο το οποίο θα είχε νόημα για την ανθρωπότητα και όχι για την κοινωνία στην οποία ανήκε μόνο τυπικά. Αυτή η διαφορά είναι ουσιώδης. Η ευφυΐα επικοινωνεί ή πιο συγκεκριμένα προσφέρει σε όλους έστω και αν μόνο μερικοί μπορούν να έχουν πρόσβαση στο έργο της. Επιπλέον, χρησιμοποιεί τα έργα των προκατόχων του αντλώντας απευθείας από τις πηγές για να αποφύγει την επίδραση των κοινωνικών κριτικών που δεν παύουν να κρίνουν για να ερμηνεύσουν με το δικό τους τρόπο το έργο του. Το αρχικό χειρόγραφο έστω και αν ήταν μόνο ένα προσχέδιο ή μία καταγραφή σημειώσεων μάς δίνει πολύ περισσότερες πληροφορίες από τα επιπόλαια σχόλια των δήθεν ειδικών οι οποίοι, με το πρόσχημα ότι ζουν σε μία κοινωνία του μέλλοντος σε σχέση με το δημιουργό, θεωρούν ότι μπορούν να κατανοήσουν την ουσία ενός έργου εγκλωβίζοντάς το σε μία εποχή. Όμως το έργο μίας ιδιοφυΐας δεν ανήκει σε καμία κοινωνία. Είναι μόνο και μόνο ένα απαραίτητο στοιχείο της δομής της ανθρωπότητας.

http://www.lygeros.org/3106-gr.php