Ανθρωπότητα και Χρόνος XVIII

Ν. Λυγερός

Εάν μερικοί διερωτώνται ακόμα για την έννοια της ανθρωπότητας και την αφαιρετικότητά της, η μελέτη των πινάκων του Vincent van Gogh σίγουρα θα τους βοηθήσει να αντιληφθούν τη φύση της. Εάν πρόκειται για μία σκέψη πάνω σ’ αυτό το έργο, είναι αρκούντως ικανοποιητικό να διεισδύσουμε στην ουσία των διαφορών μεταξύ ανθρωπότητας και κοινωνίας. Ο Vincent van Gogh μην μπορώντας να υποταχθεί στα συμβατικά καπρίτσια της κοινωνίας, μας άφησε ένα έργο με τα αποτυπώματα της ανθρωπότητας.
Δεν υπάρχουν συμβιβασμοί στη ζωγραφική του, διότι μελετούσε μόνο και μόνο τους ανθρώπους και τη φύση. Και είναι γι’ αυτόν το λόγο που ζωγράφισε την αθλιότητα. Διότι, όπως το εξήγησε ο Victor Hugo, το κομμάτι της ανθρωπότητας είναι μεγαλύτερο στα σπίτια των αθλίων παρά στα σπίτια των αστών. Η ανθρώπινη φύση αρκείται στα λίγα διότι το μόνο που επιθυμεί είναι να ζει. Ενώ η κοινωνική φύση χρειάζεται πολλά για να επιβιώσει. Οι κοινωνικές απαιτήσεις είναι πιο σημαντικές από τις ανθρώπινες ανάγκες. Διότι το ουσιώδες είναι σπάνιο. Επικεντρώνεται στην πολλαπλότητα του ενός και όχι στον ένα της πολλαπλότητας. Ο Vincent van Gogh συνθέτει βάσει των στοιχείων που χαρακτηρίζουν την ανθρωπότητα. Πάει στο ουσιώδες χωρίς να σταματά σε περιττές λεπτομέρειες. Επιπλέον, τα στοιχεία του μάς δείχνουν εκείνο στο οποίο αποδίδει σημασία και με αυτόν τον πλάγιο τρόπο μυεί το θεατή στην ανθρωπότητα. Έτσι, La chambre de Vincent ή Le vieil homme triste ή ακόμα τα γνωστά Τournesols δεν είναι παρά ψηφίδες της ανθρωπότητας. Προβάλλοντας πράγματα που η κοινωνία θεωρεί λεπτομέρειες, αναδεικνύει τα ίχνη της ανθρωπότητας. Ως εάν το βλέμμα του ζωγράφου δεν μπορεί να δει παρά μόνο αυτό μέσα στον κόσμο. Διότι σε τελική ανάλυση, πόσα πράγματα τα οποία ανήκουν στην πραγματικότητα, συνιστούν πραγματικά μέρος της ανθρωπότητας; Σίγουρα πολύ λίγα, όμως η ουσία είναι εδώ και επαρκεί, για να αποδώσει μία πραγματικότητα στον ανύπαρκτο λαό. Ξεκινώντας από τα ίχνη του τελευταίου, είναι δυνατόν να ανακατασκευάσουμε στοιχεία της δομής της ανθρωπότητας. Οι πίνακες του Vincent van Gogh είναι πινελιές του δασκάλου στο πορτραίτο της ανθρωπότητας. Σε εμάς έγκειται να τις εκλάβουμε ως τέτοιες και να μην τις θεωρούμε ως απλούς πίνακες που πρέπει να κοσμούν εκθέσεις βυθισμένες στο κοινωνικό κενό. Ο Vincent Van Gogh μάς δείχνει μέσω του έργου του, τη σημασία της έκφρασης, την ανάγκη της δημιουργίας. Δεν έχει ανάγκη να δείξει το έργο του σε όλους. Του αρκεί να αποδείξει ότι υπάρχει χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει οτιδήποτε άλλο. Διότι η κοινωνία δεν μπορεί να δώσει την έγκρισή της παρά για το παρόν. Όμως όταν πρόκειται περί δημιουργίας για την ανθρωπότητα, αυτό δεν είναι αρκετό. Χρειαζόμαστε το παρελθόν και το μέλλον για να υπάρχουμε μέσα στην ανθρωπότητα. Το παρόν δεν είναι παρά μία κοινωνική ψευδαίσθηση. Το να ζωγραφίζουμε για το παρόν δεν μπορεί να αποτελεί μια δημιουργία για την ανθρωπότητα. Διότι η αναγνώριση της τελευταίας δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της κοινωνίας. Ολόκληρο το έργο του Vincent van Gogh το αποδεικνύει κατά τρόπο αποτελεσματικό.


http://www.lygeros.org/3149-gr.php