Διονύσιος ο Σκυλόσοφος και το έργο του

Το παρακάτω ιστορικό κείμενο αποτελεί απάντηση στις ψευδολογίες Βερέμη και λοιπών αποδομητών. Καιρός να μάθουμε τις άγνωστες πτυχές της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας και να καταλύσουμε τα ψεύδη άπαξ και δια παντός.

Η ΗΓΕΤΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟΥ 1611 ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Φιλοσοφία καταξιώνει κάθε σκέψη έχοντας το χάρισμα και τη δύναμη να υλοποιεί κάθε όνειρο του ανθρώπου. Ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος (Παραμυθιά 1540 - Ιωάννινα 1611), ήταν Μακεδονικής καταγωγής από την Αβδέλλα των Γρεβενών. Έγινε μοναχός στο Διχούνι ήδη από μικρή ηλικία. Σπούδασε Φιλοσοφία, Ιατρική, Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας πού τελούσε τότε υπό ενετική εποπτεία και προστασία, και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη, ποίηση, γραμματική αστρονομία, συνολικά έως τα 39 έτη της ηλικία του. Το προσωνύμιο «Σκυλόσοφος» του το απέδωσαν οι τούρκοι εχθροί του καθώς και οι έλληνες συνεργάτες τους τουρκόφιλοι και εχθροί ομοίως του μεγάλου αυτού εθνεγέρτη.Στα 1590, επιστρέφοντας από τη Πόλη στην Ελλάδα, χειροτονείται το 1591 αρχιδιάκονος από τον πατριάρχη Ιερεμία Β’ τον Τρανό, το 1592 μέγας αρχιδιάκονος και το 1593 Επίσκοπος Λαρίσης. Μιλούσε επτά ξένες γλώσσες. Η Λάρισα ώς κέντρο Επισκοπής δεν αποτελούσε περιβάλλον για συνωμοτική δράση, έτσι μετακινήθηκε στα Τρίκαλα, όπου σήμερα τη πόλη αυτή κοσμεί άγαλμά του. Ως Μητροπολίτης Τρίκκης αποφασίζει με ζήλο να εξεγείρει τους έλληνες κατά του οθωμανικού ζυγού. Κατά τη διαμονή του στη Πάδουα μαθαίνει την αριστοτελική φιλοσοφία και την έννοια της ελευθερίας πού κυριαρχούσε τότε στους ακαδημαϊκούς κύκλους του Πανεπιστημίου της. Επεξεργάζεται έτσι τη σκέψη να ελευθερώσει την Ελλάδα είτε με τη διπλωματική μεσολάβηση ευρωπαίων ηγετών είτε με ένοπλη αντίσταση των γηγενών κατοίκων της Ελλάδος κατά των οθωμανών κατακτητών. Πώς όμως; Με τι μέσα; Με ποιά κεφάλαια θα αγόραζε όπλα; Ποιούς θα όπλιζε; Τούς έλληνες χωρικούς παντελώς άσχετους και ανεκπαίδευτους στη τέχνη του πολέμου; Οι σκέψεις αυτές τον βασάνιζαν αφάνταστα.

Στο περιβάλλον του πανεπιστημίου της Πάδουας, όπως συμβαίνει ακόμα και σήμερα, γνώρισε σπουδαστές και καθηγητές με ισχυρές επαφές πού διατηρούσαν με ηγεμόνες της Ευρώπης. Έτσι ταξίδεψε στην Δυτική Ευρώπη (Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία) και ήλθε σε συνομιλίες και συνεντεύξεις με μεγάλο αριθμό ισχυρών ανθρώπων της εποχής του. Κανένας όμως δεν είχε διάθεση να τον βοηθήσει και εύλογα! Ποιός θα τα έβαζε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία για χάρη και λογαρισμό των ελλήνων πού δεν υπολογίζονταν τότε ούτε καν ως έθνος! Μεγάλος γρίφος για τον αισιόδοξο Διονύσιο! Στα 1601 πρωτοστατεί σε μιά γενναία απόπειρα «εκτίμησης της οθωμανικής δυνάμεως» με εξέγερση που έλαβε χώρα στη Θεσσαλία ενώ το 1603 έρχεται σε επαφή με το Ιπποτικό Τάγμα της Μάλτας (πού ήταν φανατικός εχθρός των οθωμανών). Λόγω της απόπειρας αυτής, πού ονομάστηκε «πρώτη εξέγερση των ελλήνων» το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλως τον καθαίρεσε από Μητροπολίτη οπότε αναγκάζεται να καταφύγει στη Δύση. Εκεί έρχεται σε άμεση επαφή με το γάλλο απόγονο των Παλαιολόγων, Δούκα Κάρολο τον Β’ του Nevers, που ετοίμαζε εκστρατεία για την απελευθέρωση του ελλαδικού χώρου απο την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ο Κάρολος κατείχε δικαιώματα επί του Βυζαντινού Θρόνου και ονειρευόταν διώχνοντας τους τούρκους να γίνει αυτοκράτορας της Νέας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έλαβε υποσχέσεις κι από τον βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκο τον Δ’, όμως οι ελπίδες του Διονυσίου στέρεψαν μετά τη δολοφονία του Ερρίκου. Ο Κάρολος έμεινε στις υποσχέσεις και ο καιρός περνούσε. Ο Διονύσιος αγοράζει μεταχειρισμένα παλαιά όπλα από ενετικό οπλουργείο της Βενετίας ήδη ξεπερασμένα στην εποχή του και με αυτά σκέπτεται να οπλίσει τους αγρότες της Ηπειροθεσσαλίας πού θα προστρέξουν στο κίνημα πού έχει κατά νού να υλοποιήσει. [Οι ενετοί παρόλο πού ήσαν και εξακολουθούν να είναι φιλοχρήματοι και τοκογλύφοι διεθνούς φήμης εν τούτοις μισούσαν τους τούρκους περισσότερο από τους έλληνες και ήλθαν σε επτά πολεμικές συρράξεις με αυτούς. Είχαν συνεπώς κάθε λόγο να πωλούν όπλα στους έλληνες, δαλματούς σκλαβούνους, αλβανούς, βλάχους και σέρβους ώστε αυτοί οι λαοί με τα υποκινούμενα απελευθερωτικά τους κινήματα να προξενούν σοβαρές δολιοφθορές στους οθωμανούς. Ονομαστό ήταν το οπλουργείο της ενετικής οικογενείας Carlo et Figli απ’όπου οι τουρκοκρατούμενοι έλληνες προμηθεύονταν όπλα πάσης φύσεως (από την επωνυμία της εταιρείας αυτής προέρχεται και η ονομασία του τουφεκιού «καριοφίλι» σε χρήση των προεπαναστατικών οπλαρχηγών της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας του 18ου αιώνα].

Η Βενετία όπως ήταν την εποχή πού έζησε ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος

Έπειτα απο συνεννοήσεις με τοπικούς παράγοντες ο Διονύσιος επιστρέφει στην Ήπειρο και οργανώνει το στρατηγείο του στο μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου στο Κεράσοβο. Εκεί πετυχαίνει εξέγερση των χωρικών της Παραμυθιάς, του Σουλίου και του Μαλακασίου και οργανώνει επιδρομές κατά των τουρκικών φρουραρχείων των χωριών Ζαραβούτσι (τον σημερινό Άγιος Νικόλαο) και Τουρκογρανίτσα τα οποία εκμηδενίζει. Ο Τούρκος λοιπόν δεν ήταν αήττητος! Οι επαναστάτες τώρα με αρχηγό τον Διονύσιο και άλλα ηγετικά στελέχη όπως ο Ζώτος Τσίριπος και ο Γεώργιος Ντελής, κατευθύνονται τη νύχτα της 10ης πρός την 11η Σεπτεμβρίου του 1611 με ένα εξεγερμένο σώμα οκτακοσίων-χιλίων χωρικών οπλισμένων με πρωτόγονα όπλα όπως ρόπαλα, δρεπάνια, σφενδόνες, μαχαίρια και γιαταγάνια (γιατί ο βενετικός παλαιός οπλισμός δεν επαρκούσε για όλους, καθώς μόνον 40 άντρες έφεραν αρκεβούζια παλαιού τύπου) προς τα Γιάννενα. Εισέρχονται στη συνοικία της Καλούτσιανης και επιτίθονται στο τουρκικό διοικητήριο κατατροπώνουν τη τουρκική φρουρά και ο Οσμάν Πασάς μόλις κατορθώνει να διαφύγει λαβωμένος. Οι τούρκοι με τον Οσμάν καταφεύγουν και κλείνονται στο Κάστρο των Ιωαννίνων, το οποίο πολιορκείται από το Διονύσιο.

Το κίνημα ήταν καλά οργανωμένο, όμως προδόθηκε και οι τούρκοι αντεπιτίθονται με ιππικό κατά των επαναστατών οι οποίοι αφήνουν νεκρούς στο πεδίο της μάχης περίπου 200 θεσπρωτούς. Οι υπόλοιποι καταφεύγουν στα βουνά. Ο Διονύσιος κρύβεται σε μιά σπηλιά όπου οι τούρκοι τον βρίσκουν μετά από προδοσία και μετά από βασανιστική ανάκριση πού τον υπέβαλε ο Οσμάν Πασάς, ο Διονύσιος απαντά στο ερώτημά του «γιατί προκάλεσε την εξέγερση;» με τη φράση «πολέμησα για να ελευθερώσω το λαό μου από τα βάσανα και τη τυραννία σας»! Έξαλλος ο Οσμάν διατάζει να τον γδάρουν ζωντανό (το γδάρσιμο ή scorticatio – όπως επικράτησε στην ενετική γλώσσα – αποτελούσε θηριώδη οθωμανική τιμωρία κυρίως σε επαναστάτες, στασιαστές, υπόπτους ανταρσίας, ή ανθιστεκόμενους στα τουρκικά συμφέροντα. Για παράδειγμα ο Μουσταφά Λαλά Πασάς ο εκπορθητής του Ενετικού Κάστρου της Αμμοχώστου στις 17 Αυγούστου του 1571, συνέλαβε τον Μάρκο Αντώνιο Βραγαδίνο – Marcantonio Bragadin – τον ενετό διοικητή πού αντιστάθηκε υπερασπίζοντας τη Κύπρο πού τότε ακόμα αποτελούσε ενετική κτήση, και αφού του υποσχέθηκε με όρκο ότι θα σεβαστεί την σωματική ακεραιότητά του, όταν αυτός παραδόθηκε τον υπέβαλε σε εξευτελιστικούς βασανισμούς κόβωντας τη μύτη και τα αυτιά του και αιμόφυρτο καβάλα ανάποδα σε ένα γάϊδαρο τον περιέφερε στην Αμμόχωστο (Famagusta όπως την ονόμαζαν οι ενετοί) κατόπιν έβαλε ειδικούς να τον γδάρουν ακριβώς όπως φαίνεται στη διάσημη τοιχογραφία του «γδάρσιμου του Αγίου Βαρθολομαίου». Ανάλογη απεικόνιση υπάρχει και στο Παλάτι των Δόγηδων της Βενετίας στο ταβάνι της κυρίως αίθουσας υποδοχών των ξένων διπλωματών, με το γδάρσιμο του Βραγαδίνου.

Ακριβώς έτσι γδάρθηκε και ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος πού κατόπιν οι (σκυλό-) τουρκοι, ονόμασαν χλευαστικά «Σκυλόσοφο»... Στη συνέχεια η διαδικασία συνέχιζε με αποκεφαλισμό, αλάτισμα της αποκομμένης κεφαλής για συντήρηση και βάπτισμά της σε κερί μέλισσας ώστε να αποστέλλεται στον Σουλτάνο σαν απόδειξη καταστολής και τιμωρίας του εκάστοτε στασιαστού. Το γδαρμένο δέρμα ακέραιο γεμιζόταν με άχυρο και μαζί με τη κεφαλή απεστέλλετο στον Σουλτάνο. Αυτό του Βραγαδίνου φυγαδεύτηκε από τον νεαρό ευπατρίδη ελληνοενετό καπετάνιο Ιερώνυμο Πολυδώρη, από τη Κωνσταντινούπολη και μεταφέρθηκε στη Βενετία όπου τοποθετήθηκε στο Ναό των Αγίων Ιωάννου και Παύλου της Βενετίας όπoυ και ανηγέρθη πολυτελές μνημείο του Βραγαδίνου. (Αρχικά είχε τοποθετηθεί στο ναό του Αγίου Γρηγορίου της Βενετίας απ’όπου μεταφέρθηκε κατόπιν στον αναφερόμενο παραπάνω ναό όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα).

«Το γδάρσιμο του Αγίου Βαρθολομαίου»

Το Μνημείο του Marcantonio Bragadin (1523-1571) στον ιερό Ναό της Βενετίας των Santi Giovanni e Paolo. Ο αποτρόπαιος βίαιος θάνατός του με το μαρτύριο του γδαρσίματος πού τον υπέβαλαν οι τούρκοι εξαγρίωσε τους ενετούς πού εκδικήθηκαν τους τούρκους με τη ναυμαχία της Ναυπάκτου όπου τους κατατρόπωσαν (Κυριακή 7 Οκτωβρίου 1571). Έκτοτε οι οθωμανοί για 100 περίπου χρόνια «κάθησαν φρόνιμα», όμως η ναυμαχία αυτή σήμανε και την έναρξη της μεγάλης παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πού έκτοτε άρχισε να ονομάζεται ως «Ο Μεγάλος Ασθενής» (όρος πού εξόργιζε αργότερα τον Κεμάλ Ατατούρκ πού έδωσε τη χαριστική βολή στη «ποτε πάλαι κραταιά οθωμανική αυτοκρατορία»).

Ο Ναός των Santi Giovanni e Paolo στη Βενετία όπου και το μνημείο του Βραγαδίνου.

Την ίδια θηριώδη πρακτική υπέστησαν όλοι οι εχθροί των οθωμανών όπως ο ενετός βάϊλος Erizzo, (διπλωματικός αντιπρόσωπος της γαληνοτάτης Δημοκρατίας) της Χαλκίδας όταν την εκπόρθισε ο Μεχμέτ ο Β’ ο Καταστροφέας (κατά τους ιστορικούς «Μωάμεθ Β’ Ο Πορθητής») στα 1470, αφού μάλιστα του υποσχέθηκε ότι θα σεβαστεί το κεφάλι του στους ώμους του μόλις παραδοθεί και κρατώντας την υπόσχεσή του τον πριόνισε ζωντανό από τη μέση, την ίδια τύχη είχαν οι ουκρανοί αταμάνοι των κοζάκων πού έπεφταν στα χέρια των τούρκων, όπως και ο ήρωας μας Διονύσιος ο Φιλόσοφος. Ο τελευταίος δεν αναφέρεται ποτέ ότι ήταν και ιατρός. Τον γνωρίζουν μόνον ως μοναχό, άγιο και επαναστάτη. Η αλήθεια όμως είναι ότι κατείχε πτυχίο ιατρικής από την ιατροφιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου της Πάδουας. Το δράμα του Διονυσίου κράτησε πέντε ώρες και κατόπιν χαρούμενοι οι τούρκοι με κραυγές χαράς μετέφερασν το δέρμα του παραγεμισμένο με άχυρα στη πόλη των Ιωαννίνων. Απεστάλθη μάλιστα και στον Σουλτάνο ως απόδειξη καταστολής της ανταρσίας.

Η απόπειρα του Διονυσίου είναι η πλέον σημαντική από τις 32 πού υλοποίησε το ελληνικό έθνος κατά των οθωμανών κατακτητών. Αναπτέρωσε το ηθικό των υπόδουλων ελλήνων πού φέρνονταν σαν ραγιάδες από φόβο σε ψυχολογικό καθεστώς πλήρους κατάθλιψης και ηττοπάθειας. Δικαίως λοιπόν πρέπει να χαρακτηρισθεί η ανταρσία του ως εθνεγερσία και ο Ιατροφιλόσοφος Διονύσιος ως Εθνεγέρτης. Πέραν της ιδιότητός του ως μοναχός άσκησε ιατρική ανιδιοτελώς προς τους άπορους της Ηπειροθεσσαλίας.

Ανάγλυφα Οικόσημα φοιτητών και καθηγητών της ιατρικής του ανωτέρου μεσαίωνα εκτεθειμένα στο προαύλειο του Μεγάρου Μπό του αρχαίου Πανεπιστημίου της Πάδουας. Κάποιο απ’αυτά αναφέρεται και στον Ιατροφιλόσοφο Διονύσιο πού υπήρξε φοιτητής του διάσημου ανατόμου Ιερώνυμου Φαβρικίου πού δίδαξε ανατομία στη Πάδουα και κατασκεύασε με δικά του χρήματα το πρώτο ανατομικό αμφιθέατρο του κόσμου στα 1594.

Η αυλή του αρχαίου πανεπιστημίου της Πάδουας με τα οικόσημα των διάσημων φοιτητών της του ανωτέρου μεσαίωνα, στους τοίχους των δυό ορόφων του διπλού περιστύλου (Ιωνικού ρυθμού το άνω και δωρικού ρυθμού το κάτω). Από εδώ πέρασαν ο Ιωάννης Κωττούνιος, ο Θωμάς Φλαγγίνης, ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος, ο Ιάκωβος Πυλαρινός, ο Εμμανουήλ Τιμόνης, ο Ρήγας Φερραίος, οι Μαυροκορδάτοι, ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο λογοτέχνης Βηλαράς κλπ. Εδώ μέσα σ’αυτό το ιερό κτίριο του Πανεπιστημίου της Πάδουας τράφηκε και σφυρηλατήθηκε η εθνική ελληνική επανάστασις ήδη από την επαύριο της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως. Η Πάδουα αποτέλεσε Λίκνον του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και της Ελεύθερης σκέψης, μετά τη πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εδώ μέσα έλαβε σάρκα και οστά η αναγέννηση της διανόησης του νεοελληνικού πολιτισμού ο ελληνικός διαφωτισμός όπως και η μετέπειτα σκέψη και απόφαση απελευθέρωσης του ελληνικού έθνους.

Ραφαήλ Διαμαντής
Ιατρός, ειδικός παθολόγος

MacedoniaHellenicLand.Eu