Το «Σπαθί των Αράβων» απέναντι στην Τουρκία

O ρόλος του Καΐρου και η συμβολή της Αθήνας

Μέτωπο για τον περιορισμό της προσπάθειας επέκτασης της Τουρκίας στην βορειοδυτική Αφρική ώστε να ελέγξει το Κέρας της Αφρικής και την είσοδο στην Ερυθρά Θάλασσα και φυσικά την διέλευση από την Διώρυγα του Σουέζ, διαμορφώνεται με πρωτοβουλία της Αιγύπτου.

Με κινήσεις που συνδέονται και με τις κοσμογονικές αλλαγές που έχουν επιφέρει στον γεωπολιτικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής οι συμφωνίες εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες του Κόλπου, (Abraham Accords) υψώνεται ανάχωμα στην αποσταθεροποιητική πολιτική της Τουρκίας, η οποία επιχειρεί να αντισταθμίσει την απώλεια του Σουδάν στο οποίο είχε επενδύσει στρατηγικά, τόσο με την ενίσχυση της επιρροής στην Σομαλία όσο και με την εξασφάλιση της παρουσίας της στην Λιβύη αλλά και την κυριαρχία της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η μεγάλη στρατιωτική άσκηση έξι αραβικών κρατών στην Αίγυπτο, που ολοκληρώθηκε χθες με την ονομασία «Σπαθί των Αράβων» (Saif Al-Arab) είναι μια απάντηση στις ηγεμονικές φιλοδοξίες του Τ. Ερντογάν, που προκαλούν όμως κρίσιμες αντισυσπειρώσεις και στον Αραβικό κόσμο αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή.

Ο άξονας αυτός που δημιουργείται στο Κέρας της Αφρικής συνδέεται ευθέως με τις παράλληλες στρατηγικές συμφωνίες συνεργασίας και στον αμυντικό τομέα που έχουν γίνει μεταξύ της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου αλλά και της Γαλλίας, καθώς και της συμφωνίας που πρόσφατα υπέγραψε η Ελλάδα με τα ΗΑΕ στο Αμπού Ντάμπι και περιλαμβάνει μια εξαιρετικά σημαντική λόγω και της συγκυρίας ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής.

Δεν είναι τυχαίο ότι στην φετινή διμερή διακλαδική ελληνοαιγυπτιακή άσκηση «ΜΕΔΟΥΣΑ10» θα συμμετάσχουν και δυνάμεις από την Γαλλία, την Κύπρο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε ένα σαφές μήνυμα ότι η Ανατολική Μεσόγειος δεν θα μετατραπεί σε «τουρκική λίμνη» όπως ίσως οραματίζεται ο κ. Ερντογάν.

Το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δίνουν φρενήρη ρυθμό στην διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεών τους και από κοντά φυσικά ακολουθεί το Μπαχρέιν και το Σουδάν . Ενώ μείζονος σημασίας ήταν η συνάντηση του Μ. Νετανιάχου με τον πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, συνάντηση την οποία το Ριάντ διαψεύδει (καθώς ο βασιλιάς είναι υπέρ των προσεκτικών και συντηρητικών βημάτων έναντι του Ισραήλ).

Ειδικά με το Σουδάν όμως χώρα που δεσπόζει στην Ερυθρά Θάλασσα η αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ και η ενδυνάμωση των σχέσεων του με την Αίγυπτο δημιουργούν νέα δεδομένα στην περιοχή καθώς μέχρι πριν ένα χρόνο αποτελούσε το μεγάλο προγεφύρωμα της Τουρκίας στην περιοχή και απειλή για την ίδια την Αίγυπτο και το καθεστώς αλ Σισι αλλά και για την Σαουδική Αραβία.

Επίσημη ισραηλινή αντιπροσωπία έφθασε για πρώτη φορά στο Χαρτούμ και αντικείμενο των συνομιλιών ηταν η προσφορά βοήθειας στον τομέα της γεωργίας της ασφάλειας τροφίμων, την εξασφάλιση και διαχείριση υδάτινων πόρων και στο σύστημα υγείας. Ζητήματα εξαιρετικά σημαντικά για μια χώρα που μαστίζονταν για δεκαετίες από εμφυλίους πολέμους αλλα και φυσικές καταστροφές .

Η Τουρκία έχει απωλέσει το Σουδάν στο οποίο είχε επενδύσει πολλά και αποτελούσε βασικό πυλώνα του Σχεδίου του Τ. Ερντογάν για επέκταση της επιρροής της Τουρκίας στην Αφρική, έλεγχο της Νεκράς Θάλασσας και περικύκλωσης των Σουνιτικών χωρών που είναι περιφερειακοί αντίπαλοι της, όπως η Σ. Αραβία και η Αίγυπτος.. Και αυτό συνέβη μετά την αποχώρηση από την εξουσία του Σουδανού προέδρου Ομάρ αλ Μπασίρ που ήταν στρατηγικός εταίρος του Ερντογάν και του είχε μάλιστα παραχωρήσει το, σε στρατηγικό σημείο ευρισκόμενο, νησί της Νεκράς Θάλασσας, Σουακίν. Η ανακοίνωση μάλιστα της παραχώρησης της νήσου αυτής στην Τουρκία είχε γίνει τον Νοέμβριο του 2017. Η αποχώρηση του Αλ Μπασιρ από την εξουσία σήμανε και το τέλος των φιλοδοξιών του Ερντογάν να ελέγξει το Σουδάν.

Η τουρκική αγωνία διασφάλισης της επιρροής στην Σομαλία επιβεβαιώθηκε στις 7 Νοεμβρίου όταν η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι θα εξοφληθεί από την Τουρκία το δάνειο των 2,4 δισ. δολαρίων που είχε η Σομαλία στο ΔΝΤ. Και αυτό μάλιστα την ώρα που η Τουρκική οικονομία είναι σε δύσκολη καμπή και τα συναλλαγματικά αποθεματικά της Τουρκίας είναι στο ναδίρ.

Ο τούρκος πρεσβευτής στην Σομαλία Μ. Γιλμάζ σε συνάντηση που είχε στις αρχές Νοεμβρίου με τον πρωθυπουργό της χώρας Μοχάμεντ Χουσεΐν Ρομπλ στο Μογκαντίσου προσέφερε την πλήρη και απόλυτη στήριξη της Τουρκίας στην χώρα του. Την ίδια ημέρα ο Ρομπλ επισκέφθηκε το Τουρκικό Στρατιωτικό Κέντρο εκπαίδευσης (Turksom) στο Μογκαντίσου όπου έχουν εγκατασταθεί τουρκικές δυνάμεις και στρατιωτικοί σύμβουλοι για την εκπαίδευση ανδρών του Σομαλικού Στρατού που είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική εγκατάσταση των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων εκτός τουρκικού εδάφους. Ο Τ. Ερντογάν μάλιστα ανακοίνωσε τον περασμένο Ιανουάριο συμφωνία για εξόρυξη πετρελαίου στις θαλάσσιες ζώνες της Σομαλίας.

Ο Αιγύπτιος στρατηγός και μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αφρικανικών Υποθέσεων της Αιγυπτιακής Βουλής Χατεμ Μπασατ σε δηλώσεις του στις 16 Νοεμβρίου τόνιζε ότι πριν λίγες ημέρες δήλωνε ότι η Αίγυπτος έχει γνώση των «κακόβουλων» κινήσεων της Τουρκίας στην Σομαλία για τον έλεγχο της Νεκράς Θάλασσας και τόνισε ότι «η Αίγυπτος θα διασφαλίσει τον Αραβικό Κόσμο από αυτές τις φιλοδοξίες μέσω συμμαχιών και συμφωνιών για να συγκροτήσει ένα λόμπι ικανό να αντιμετωπίσει κάθε απειλή όπως έκανε και στην Μεσόγειο μέσω του Eastern Mediterranean Gas Forum.

Στις 15-17 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε κοινή στρατιωτική εκπαιδευτική άσκηση της Αιγύπτου με την Ιορδανία, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κίνηση που θεωρήθηκε ως σημαντικό βήμα για την διαμόρφωση ενός περιφερειακού άξονα συνεργασίας για την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. Και φυσικά δεν παραβλέπεται το γεγονός ότι ο άξονας αυτός συνδέεται προς Βορρά με την Ελλάδα και την Κύπρο και προς νότο με την Σαουδική Αραβία.

Και από τις 17 -26 Νοεμβρίου διεξήχθη μεγάλη άσκηση με την ονομασία “Saif Al-Arab”, στην στρατιωτική βάση Muhammad Naguib με την συμμετοχή έξι αραβικών κρατών: της Αιγύπτου, της Σ. Αραβίας, των ΗΑΕ, της Ιορδανίας, του Μπαχρέιν και του Σουδάν.

Στις 14 Νοεμβρίου η επίλεκτη Αιγυπτιακή δύναμη Saiqa Force και αεροπορικές δυνάμεις έφθαναν στην Σουδανική βάση Marwa για να πάρουν μέρος στην πρώτη στην ιστορία των δυο χωρών κοινή στρατιωτική άσκηση με την ονομασία Nile Eagles – 1. Στις 22 Ιανουαρίου 2020 πραγματοποιήθηκε κοινή ναυτική άσκηση Αιγύπτου- Σ. Αραβίας στην Ερυθρά Θάλασσα (Morgan-16) ενώ λίγες ημέρες πριν η Αίγυπτος είχε εγκαινιάσει την στρατιωτική βάση Berenice στα νότια σύνορα της στις ακτές της Ερυθράς θάλασσας, μια από τις μεγαλύτερες βάσεις σε ολόκληρη την Αφρική.

Και πολλοί αναλυτές στην Αίγυπτο βλέπουν αυτές τις ασκήσεις ως το πρώτο βήμα σε μια παράλληλη «συμμαχία» Αιγύπτου -Σουδάν -Ισραήλ που θα βάλει φραγμό στις επικίνδυνες φιλοδοξίες της Τουρκίας στην Ερυθρά Θάλασσα. Μια Συμμαχία στην οποία ατύπως θα μπορούσε να συμπράξει και η Σαουδική Αραβία.

Η ασφαλής είσοδος στην Νεκρά θάλασσα αποτελεί μείζον γεωστρατηγικό θέμα ασφαλείας, καθώς προς το παρόν υπάρχουν σοβαροί πυρήνες αποσταθεροποίησης η Υεμένη και η Σομαλία…

Και ο έλεγχος αυτής της σημαντικής θαλάσσιας διαδρομής δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια της Τουρκίας και του Ιράν. Και έτσι ο Αραβικός Κόσμος δείχνει το «Σπαθί» του στην Τουρκία…

Νίκος Μελέτης
Liberal