Άρχισε τις "κυβιστήσεις" ο ψευτο-σουλτάνος

Σε επιχείρηση για το ρετουσάρισμα της εικόνας της Τουρκίας ενόψει και της αλλαγής φρουράς στον Λευκό Οίκο, αλλά και της ανάγκης να ξεκινήσει η ζωτική για την τουρκική οικονομία συζήτηση για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης με την ΕΕ, επιδίδεται η τουρκική ηγεσία και στο πλαίσιο αυτό αναμένεται τις προσεχείς ημέρες η πρόσκληση για την έναρξη των διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα.

Η τουρκική ηγεσία έχει ξεκινήσει μια επιχείρηση γοητείας διαρκείας με την ΕΕ και την Ουάσιγκτον παρά το γεγονός ότι ακόμη και ο ίδιος ο κ. Ερντογάν χθες έσπευσε να δηλώσει ότι οι άλλοι είναι αυτοί που πρέπει να προσαρμοσθούν με τις στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας και όχι να μπει η ίδια στο «κουστούμι» της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

«... Η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια να γυρίσει την πλάτη ούτε στην Ανατολή ούτε στη Δύση. Δεν μπορούμε να παραμελήσουμε τα υπόλοιπα, ενώ αναπτύσσουμε τις σχέσεις μας με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. […] Θα θέλαμε να ανοίξουμε μια νέα σελίδα στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη το νέο έτος...» δήλωσε ο κ. Ερντογάν μιλώντας χθες στην ΚΟ του κόμματος του ΑΚΡ.

Μετά από μια περίοδο μεγάλης έντασης, στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις με την ΕΕ, τις ΗΠΑ αλλά και περιφερειακές δυνάμεις, η Τουρκία φαίνεται ότι «κάνει κράτει τις μηχανές» θέλοντας να ρίξει γέφυρες, να δει πού πάνε τα πράγματα και συγχρόνως να βελτιώσει την εικόνα της στον διεθνή παράγοντα.

Με την Ουάσιγκτον οι σχέσεις της Άγκυρας έχουν δεχθεί ένα σοβαρό πλήγμα μετά και την επιβολή κυρώσεων, που μπορεί να μην κλονίζουν την τουρκική οικονομία, αλλά προσγειώνουν την τουρκική ηγεσία από την ψευδαίσθηση που είχε δημιουργηθεί ότι οι ΗΠΑ δεν θα τολμήσουν να επιβάλουν κυρώσεις. Και η αβεβαιότητα ενόψει της νέας κυβέρνησης Μπάιντεν είναι μεγάλη. Είναι αναμενόμενο ότι ο κ. Μπάιντεν θα δώσει χρόνο ώστε να διερευνηθούν οι προθέσεις και οι στοχεύσεις της Άγκυρας, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι θα πρέπει και η Τουρκία να είναι προσεκτική στις κινήσεις της.

Στην ΕΕ, αν και η Άγκυρα γνωρίζει ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο ανοχής, δεν θέλει να διατηρηθεί η ένταση στις σχέσεις που θα μπορούσε όχι απλώς να υπονομεύσει την έναρξη συζήτησης για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης (που είναι κρίσιμης σημασίας για την Τουρκία, μια και αφορά σχεδόν το 40% των εξαγωγών της), αλλά να οδηγήσει και σε επιβολή μέτρων εις βάρος της. Και όπως τόνιζε διπλωματική πηγή, έχει υπάρξει ήδη έκθεση της Κομισιόν για βαρύτατες παραβιάσεις εκ μέρους της Τουρκίας της υφιστάμενης Τελωνειακής Ένωσης. Και αυτές, πέραν της πιο σημαντικής παραβίασης που αφορά τις κυπρογενείς υποχρεώσεις. μια και από το 2005 η Τουρκία έχει αναλάβει τη δέσμευση για υλοποίηση του πρωτοκόλλου επέκτασης της Τελωνειακής ΄Ένωσης σε όλα τα κράτη μέλη και την Κύπρο, κάτι που αρνείται ακόμη και σήμερα να κάνει.

Η Άγκυρα παρακολουθώντας και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και τη διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικές χώρες επιχειρεί να κινηθεί και σε αυτή την κατεύθυνση. Τα συντονισμένα δημοσιεύματα από τουρκικά ή φιλικά προς την Τουρκία ΜΜΕ για παρασκηνιακές επαφές με το Ισραήλ ή με τη Σαουδική Αραβία, αποκαλύπτουν ακριβώς την προσπάθεια της Τουρκίας να ανοίξει διαύλους με τις δύο σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις, που τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το Ισραήλ δεν βρίσκουν ανταπόκριση, ενώ και στο Ριάντ υπάρχει ισχυρή αντίδραση και από τον διάδοχο του Θρόνου στην προοπτική ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ερντογανικό καθεστώς.

Σε αυτό το σκηνικό η Τουρκία επιχειρεί να παρουσιάσει και μια παραπλανητική εικόνα σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με πληροφορίες αναμένεται εντός των ημερών να υπάρξει πρόσκληση για την έναρξη των διερευνητικών επαφών, πιθανότατα μετά το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, καθώς θα χρησιμοποιήσει τις διερευνητικές ως απόδειξη της διάθεσής της για «ειρηνική επίλυση» των διαφορών προσφέροντας έτσι επιχειρήματα στους υποστηρικτές της στην ΕΕ και δίνοντας διαπιστευτήρια διαλλακτικότητας στη νέα αμερικανική κυβέρνηση.

Η Τουρκία μάλιστα έσπευσε να εκδώσει τη NAVTEX για έρευνες του Oruc Reis στην τουρκική υφαλοκρηπίδα στον κόλπο της Αττάλειας για ένα ασυνήθιστα μεγάλο διάστημα, μέχρι τον Ιούνιο, θέλοντας έτσι να στείλει παραπλανητικό μήνυμα ότι δεν υφίσταται κανένας λόγος για να μην προσέλθει η Αθήνα στις διερευνητικές.

Βεβαίως αυτή η κίνηση δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί η Τουρκία ανά πάσα στιγμή να εκδώσει νέα NAVTEX είτε για το Oruc Reis είτε για το Barbaros είτε για το γεωτρύπανο Yavuz ή ότι έχει παραιτηθεί από την μονομερή και αυθαίρετη διεκδίκηση της υφαλοκρηπίδας της Ανατολικής Μεσογείου εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πάντως είναι προβληματικό ότι ηθελημένα στις Βρυξέλλες και ορισμένοι στην Ουάσιγκτον έχουν αναγάγει τις διερευνητικές στο ουσιαστικό... διακύβευμα των Ελληνοτουρκικών. Στην πραγματικότητα οι διερευνητικές είναι άτυπη ανταλλαγή απόψεων και συζήτηση στην οποία δεν τηρούνται πρακτικά και διερευνώνται οι προθέσεις των δύο πλευρών. Στις διερευνητικές όλα τα προηγούμενα χρόνια και στις προηγούμενες 60 συναντήσεις, έχουν ειπωθεί όλα και έχουν διατυπωθεί εξαντλητικά οι θέσεις των δυο πλευρών σε όλα τα ζητήματα. Και είναι προφανές ότι η Τουρκία θα θελήσει να φορτώσει την ατζέντα με τέτοια θέματα που δεν αποδέχεται η Ελλάδα ώστε να παίξει μετά το blame game.

Συνεπώς ούτε είναι εξέλιξη που θα σφραγίσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ούτε οδηγούν νομοτελειακά σε λύση. Το πιθανότερο είναι οι διερευνητικές επαφές να διατηρήσουν έστω για ένα διάστημα αυτό το κλίμα αναμονής και μη κλιμάκωσης των εντάσεων πριν καταλήξουν στο γνωστό αποτέλεσμα: της διαπίστωσης των διαμετρικά αντίθετων θέσεων των δυο χωρών.

Ας μην επιτραπεί, τουλάχιστον, να χρησιμοποιηθούν οι διερευνητικές επαφές ως άλλοθι για να δοθούν ανταλλάγματα στην Τουρκία, ακόμη και για να ξεπλυθεί η εικόνα της ως αποσταθεροποιητικής αναθεωρητικής δύναμης.

Νίκος Μελέτης
Liberal