Επιστρέφουν οι ΗΠΑ στην Ανατ. Μεσόγειο;

«Αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο»

Νίκος Ευσταθίου

Εκκληση για ενίσχυση του ρόλου των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου κάνουν από κοινού ο Ερικ Εντελμαν, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, και ο Αϊκάν Ερντεμίρ, πρώην βουλευτής του αντιπολιτευόμενου κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και νυν διευθυντής του Προγράμματος Τουρκίας στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης «Ιδρυμα για την προστασία των δημοκρατιών» (FDD). Οι δυο τους συνυπογράφουν το κεφάλαιο «Αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο» της ετήσιας έκθεσης του FDD με έδρα την Ουάσιγκτον, που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα και στο οποίο εκφράζουν τις έντονες ανησυχίες τους για τον παρεμβατισμό της Τουρκίας και τον επεκτατισμό της Ρωσίας και του Ιράν στην περιοχή.

«Η στρατηγική θέση της Ανατολικής Μεσογείου, ως σταυροδρόμι της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης, τοποθετεί την περιοχή στο επίκεντρο μεγάλου ανταγωνισμού για πάνω από δύο χιλιετίες. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη κίνηση των ΗΠΑ ενάντια στον σοβιετικό επεκτατισμό ξεκίνησε εδώ, το 1947, με το ελληνοτουρκικό πακέτο βοήθειας του δόγματος Τρούμαν», αναφέρουν οι δύο συγγραφείς στο κεφάλαιό τους. Συμπληρώνουν πως η απομάκρυνση των ΗΠΑ από την περιοχή έχει αυξήσει σημαντικά την αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο, υπονομεύοντας τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

«Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος επέτρεψε στη Ρωσία και στο Ιράν να επεκτείνουν την παρουσία τους σε τμήματα της χώρας που ελέγχονται από το καθεστώς Ασαντ, ενώ η ευπάθεια των δημοκρατιών της Ευρώπης στην εισροή προσφύγων και μεταναστών επέτρεψε στη Ρωσία και στην Τουρκία να εργαλειοποιήσουν τις μετακινήσεις πληθυσμών στο πλαίσιο ενός ασύμμετρου πολέμου», αναφέρουν ο Εντελμαν και ο Ερντεμίρ. Καταλήγουν πως η Ανατολική Μεσόγειος επανεμφανίζεται ως κυρίαρχο πεδίο ανταγωνισμού αντίρροπων δυνάμεων, όπως ακριβώς και στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία και ο διευθυντής του Προγράμματος Τουρκίας στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης ξεχωρίζουν δύο βασικούς άξονες πάνω στους οποίους οι ΗΠΑ πρέπει να αναπτύξουν ένα συνεκτικό στρατηγικό όραμα για την Ανατολική Μεσόγειο. Ο πρώτος είναι η αντιμετώπιση του μεγάλου καταλόγου εχθρικών κρατών και μη κρατικών φορέων στην περιοχή, που συνιστούν αυξανόμενη απειλή για τις ΗΠΑ, για τους συμμάχους και τους εταίρους τους.

Ως δεύτερο παράγοντα, οι συγγραφείς αναφέρουν την Τουρκία, «ένα κάποτε φιλο-δυτικό προπύργιο στη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, το οποίο έχει μεταμορφωθεί σε κράτος-αμφισβητία ύστερα από σχεδόν 18 χρόνια διακυβέρνησης από τον ισλαμιστή Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά.

«Η εχθρική στάση της Αγκυρας δεν στρέφεται μόνο κατά της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Ελλάδας και του Ισραήλ, αλλά θέτει επίσης σε κίνδυνο τις προσπάθειες των ΗΠΑ να προωθήσουν την περιφερειακή ενεργειακή ανάπτυξη που θα περιορίσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο», σημειώνουν ο Εντελμαν και ο Ερντεμίρ.

Ειδική αναφορά γίνεται και στους ενεργειακούς πόρους της περιοχής, καθώς οι δύο συγγραφείς θεωρούν πως οι πρόσφατες εξελίξεις επιφέρουν σημαντικές συνέπειες για την ελευθερία των θαλασσών και την περιφερειακή ισορροπία της ισχύος. «Ιδιαίτερα ο νέος παρεμβατισμός της Τουρκίας εγείρει σοβαρές ανησυχίες», αναφέρουν ο Εντελμαν και ο Ερντεμίρ.

Ως μέρος των λύσεων, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία και ο πρώην βουλευτής του CHP καλούν την Ουάσιγκτον να διορίσει ειδικό απεσταλμένο για την Ανατολική Μεσόγειο για να συνεργαστεί στενά με το Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο και να «αμφισβητήσει τους αποσταθεροποιητικούς ισχυρισμούς της τουρκικής κυβέρνησης στην περιοχή».

Ο Εντελμάν και ο Ερντεμίρ καλούν επίσης τις ΗΠΑ να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη διπλωματία της περιοχής και να εργαστούν σκληρά για μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης σε συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ δεν αποκλείουν και πιο σκληρά μέτρα από το τραπέζι.

«Φυσικά, οι ΗΠΑ πρέπει επίσης να προσφέρουν τολμηρά κίνητρα και αντικίνητρα για να παρακινήσουν την Αγκυρα να αντιστρέψει την κακοήθη συμπεριφορά της στην περιοχή – όπως για παράδειγμα κυρώσεις», καταλήγουν.

Καθημερινή