Ο παράγων «Μπάιντεν» και η κακή σχέση Ερντογάν – Σίσι

Η «μονομαχία» Τουρκίας – Αιγύπτου με φόντο την ανατολική Μεσόγειο

Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου πιθανότατα θα παραμείνουν σε κακό επίπεδο, επειδή τα γεωπολιτικά ρήγματα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο εντείνονται, δήλωσε στον ιστότοπο Ahval ο Νίκολας Ντάνφορθ, Επισκέπτης Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.

O κ. Ντάνφορθ ξεκαθάρισε ότι η ρήξη Ερντογάν – Σίσι είναι μεν προσωπική και ιδεολογική, αλλά ξεπερνά τους δύο άνδρες.

«Οι στόχοι εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας ενσωματώνονται τώρα σε μια πολύ μεγαλύτερη δυναμική», δήλωσε ο Ντάνφορθ στον αρχισυντάκτη του Ahval, Γιαβούζ Μπαϊντάρ, επ’ ευκαιρίας έκθεσης που έγραψε για το ΕΛΙΑΜΕΠ που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα με τίτλο «Μια μεσογειακή μονομαχία: Ερντογάν, Σίσι και η τύχη των αιγυπτοτουρκικών σχέσεων».

Το Κάιρο και η Άγκυρα έχουν αποξενωθεί από τότε που ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αίγυπτο το 2013 έφερε τον Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην εξουσία και ξεκίνησε η καταστολή κατά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Η Τουρκία, υπό τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καταδίκαζε συχνά το Σίσι ως δικτάτορα, και έγινε καταφύγιο για Αιγύπτιους εξόριστους που αντιτίθενται στην κυβέρνηση του Καΐερου. Ο Ντάνφορθ είπε ότι η πολιτική ρήξη μεταξύ Ερντογάν και Σίσι είναι ταυτόχρονα «προσωπική και ιδεολογική». Οι ρίζες της έχθρας τους ξεκίνησαν με την Αραβική Άνοιξη του 2011. Η Τουρκία υποστήριξε με θέρμη την κυβέρνηση του Προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι υπό την ηγεσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που αντικατέστησε τον Πρόεδρο Χόσνι Μουμπάρακ.

Αφότου ο Σίσι ανέλαβε την εξουσία, ο Ερντογάν απογοητεύτηκε ιδιαίτερα από την άρνηση της Δύσης να καταδικάσει τις πράξεις του. Αυτή η εχθρότητα βάθυνε, αφού οι δυτικοί πολιτικοί ηγέτες τάχθηκαν υπέρ των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 στην Τουρκία που συνέπεσαν με το αιγυπτιακό πραξικόπημα. Η οργή του Ερντογάν για τη Δύση έφτασε «σε νέα ύψη» μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία του 2016, που καταδικάστηκε με χλιαρότητα, τροφοδοτώντας την ιδέα οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη ήθελαν να τον δουν να πέφτει όπως ο Μόρσι είχε πέσει τρία χρόνια νωρίτερα.

Ο Ντάνφορθ περιέγραψε αυτόν τον συνδυασμό δυτικής σιωπής απέναντι στη Σίσι και κριτικής στον Ερντογάν ως ενίσχυση της ανασφάλειας του τελευταίου. «Αυτό ενίσχυσε κατά πολύ την αντίληψη περί δυτικής υποκρισίας στον Ερντογάν», δήλωσε ο Ντάνφορθ. «Αυτό συνέβαλε πολύ στην αντίληψή του ότι οι διαδηλώσεις του Γκεζί και η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν μέρος μιας δυτικής συνωμοσίας εναντίον του».

Οι διπλωματικές σχέσεις της Αιγύπτου με την Τουρκία επιδεινώθηκαν περαιτέρω μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Ο Σίσι υποστήριξε τους αντιπάλους της Τουρκίας, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στον αποκλεισμό του Κατάρ το 2017 και αντιτάχθηκε στους θαλάσσιους ισχυρισμούς της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, υπογράφοντας μια συνοριακή συμφωνία με την Ελλάδα.

Οι δύο χώρες υποστηρίζουν τις αντιτιθέμενες πλευρές στη σύγκρουση της Λιβύης, και σχεδόν μπήκαν σε άμεση αντιπαράθεση το περασμένο καλοκαίρι, όταν η Σίσι απείλησε να επέμβει στρατιωτικά εάν η τουρκική κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA) επιμείνει με μια αντεπίθεση στα ανατολικά της χώρας, κοντά στα αιγυπτιακά σύνορα. Η Αίγυπτος προσέγγισε επίσης τη Γαλλία και την Ελλάδα, οι οποίες αντιτάχθηκαν έντονα στις πολιτικές του Ερντογάν στη Λιβύη και στην ανατολική Μεσόγειο.

Η δυναμική μεταξύ Τουρκίας, Αιγύπτου και άλλων περιφερειακών δυνάμεων περιπλέκεται τώρα με την άφιξη του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Ο Μπάιντεν έχει επικρίνει τόσο τον Ερντογάν όσο και τον Σίσι για την αυταρχική συμπεριφορά τους, και η κυβέρνησή του έχει υποσχεθεί να καταστήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα σημαντικό πυλώνα της ατζέντας του. Όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες τάχθηκαν πολλές φορές εναντίον της Τουρκίας σε περιφερειακές διαφορές και ο ανταγωνισμός της Άγκυρας απέναντι στην Αίγυπτο δεν θα χαροποιήσει την Ουάσινγκτον, δήλωσε ο Ντάνφορθ.

«Ένα από τα προβλήματα για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι πως πέρα από οποιαδήποτε διμερή ζητήματα έχουν, η Τουρκία, εν μέρει λόγω της σύγκρουσης με την Αίγυπτο, έχει εναντιωθεί σε όλους τους εταίρους και τους συμμάχους της Αμερικής στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Ντάνφορθ. Η αδιαφορία των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία υπήρχε και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ, αν και εν μέρει καλύφθηκε από τις θερμές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ερντογάν. Ο Τραμπ επίσης «φλέρταρε» τον Σίσι και οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν πολιτικές και απόψεις που αντιβαίνουν στα τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή. Για παράδειγμα, πέρυσι η Ουάσινγκτον ήρε το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και κατηγόρησε την Τουρκία ότι υπονόμευε το ΝΑΤΟ μέσω των εδαφικών της διαφορών με την Ελλάδα.

Στην Τουρκία, αναγνωρίζουν ως ένα βαθμό το γεγονός ότι οι πολιτικές της διαμάχες με την Αίγυπτο και άλλους δεν μπορούν παρά να έχουν ένα όριο. Για μήνες, κυκλοφορούσαν φήμες ότι η Τουρκία ενδιαφερόταν να αποκαταστήσει σχέσεις με το Κάιρο. Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου περιέγραψε θετικά ακόμη και τις διμερείς σχέσεις τους.

Ωστόσο, οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να ξεπεράσουν βαθιά δυσπιστία μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου. Ο Ντάνφορθ εκτιμά ότι η αποξένωσή τους είναι πιθανό να διατηρηθεί, όποιος κι αν είναι στην κυβέρνηση. «Ακόμα κι αν ο Σίσι και ο Ερντογάν αποφάσιζαν να θάψουν το ‘τσεκούρι’, ακόμα κι αν νέες κυβερνήσεις έρθουν στην εξουσία, θα ήταν δύσκολο να τερματιστεί η διαμάχη» ανέφερε.

Με πληροφορίες από ahvalnews.com
HellasJournal