Οι φρεγάτες και τα δύο είδη «Ναυτικού» που χρειάζεται το Αιγαίο

Το Πολεμικό Ναυτικό καλείται πλέον να επιχειρεί τόσο στο Αρχιπέλαγος όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο όχι ανεξάρτητα, αλλά ως μέρος μιας διακλαδικής δύναμης επιχειρήσεων

Το πρόγραμμα των νέων φρεγατών πολλαπλού ρόλου του Πολεμικού Ναυτικού κυριαρχεί στην επικαιρότητα των τελευταίων μηνών. Όμως, τα εν λόγω πλοία αποτελούν μία μόνο συνιστώσα της εθνικής ναυτικής ισχύος.

Από τον Περικλή Ζορζοβίλη

Ούτε φυσικά η αναβάθμιση της εθνικής ισχύος μπορεί να περιοριστεί στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο είναι μεν σημαντικό επιχειρησιακά, γεωπολιτικά, βιομηχανικά και οικονομικά (εκτιμώμενο κόστος περί τα 4 δισ. ευρώ για τέσσερις φρεγάτες), αλλά δεν αποτελεί πανάκεια.

Η συνεχής ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της τουρκικής απειλής κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και των ζωτικών συμφερόντων της, η εντονότατη εκδήλωσή της σε όλα τα επίπεδα, το γεωπολιτικό διακύβευμα, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές (φυσικό αέριο, πετρέλαιο, σπάνιες γαίες, αλιεία) στις θαλάσσιες περιοχές εντός της ελληνικής ΑΟΖ και η ραγδαία ανάδυση και ωρίμανση των σχετικών τεχνολογιών επιβάλλουν τη ριζική αναδιαμόρφωση της εθνικής ναυτικής ισχύος.

Το Πολεμικό Ναυτικό καλείται πλέον να επιχειρεί τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο όχι ανεξάρτητα, αλλά ως μέρος μιας διακλαδικής δύναμης επιχειρήσεων. Η ύψιστη προτεραιότητα για το Πολεμικό Ναυτικό αλλά και τις Ένοπλες Δυνάμεις συνολικά πρέπει να είναι η απόκτηση ολοκληρωμένης δυνατότητας διαρκούς επιτήρησης, εντοπισμού, αναγνώρισης, ιχνηλάτησης και προσβολής στόχων (εναέριων, επιφανείας, υποθαλάσσιων, χερσαίων) σε όλο το θέατρο επιχειρήσεων.

Η με πολυετή καθυστέρηση έναρξη υλοποίησης του ΕΣΟΘΕ (Εθνικό Σύστημα Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης) αποτελεί σημαντικό βήμα προς την επίτευξη αυτού του σκοπού, αλλά δεν είναι το μόνο.

Η όσο το δυνατόν πληρέστερη και επικαιροποιημένη επίγνωση της τακτικής κατάστασης, η ταχεία λήψη απόφασης και η άμεση ενέργεια (δράση) αποσυντονίζουν τον αντίπαλο, με αποτέλεσμα να στερηθεί την πρωτοβουλία. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται οι συνθήκες ώστε να υπόκειται σε συνεχή και μόνιμο αιφνιδιασμό, αφού συνεχώς θα αναγκάζεται να αντιδρά στις μεταβολές του χώρου μάχης.

Η ενσωμάτωση τεχνολογιών μηχανικής μάθησης (machine learning) / τεχνητής νοημοσύνης (AI: Artificial Intelligence) θα αυξήσει ακόμη περισσότερο την ταχύτητα του φίλιου κύκλου λήψης απόφασης, επιφέροντας ακόμη μεγαλύτερο αποσυντονισμό στον αντίπαλο.

Αισθητήρες σε βραχονησίδες

Το Αιγαίο είναι μια κλειστή θάλασσα με μεγάλα βάθη, που περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό νήσων, μικρονήσων και βραχονησίδων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ανήκει στην ελληνική επικράτεια.

Κάθε νήσος, μικρόνησος ή και βραχονησίδα με τα κατάλληλα επανδρωμένα ή μη συστήματα αισθητήρων – μέσων εκπομπής πυρών μετατρέπεται σε δομικό στοιχείο ενός ιστού που θα επιτρέπει την ταχύτατη απόκτηση της χωρικής πληροφορίας (τι είδους εχθρική δύναμη και πού), την ανάλυση, επεξεργασία και συσχετισμό της, την επίσης ταχεία λήψη απόφασης και την αποφασιστική προσβολή του αντιπάλου.

Νέα γενιά πυραυλακάτων

Ο ιστός θα περιλαμβάνει επίσης ως δομικά στοιχεία:
✓ Μικρού εκτοπίσματος βαρέα οπλισμένα σκάφη, με δυνατότητα προσβολής στόχων επιφανείας αλλά και ξηράς (εχθρικά παράκτια), και αυτοπροστασίας από τις εχθρικές αεροπορικές (αεροσκάφη, ελικόπτερα και μη επανδρωμένα) απειλές. Στην πράξη, πρόκειται για την επόμενη γενεά των σκαφών που έχουν τυποποιηθεί στο Πολεμικό Ναυτικό ως ταχέα περιπολικά κατευθυνόμενων βλημάτων (πυραυλάκατοι). Από θέσεις αγκίστρωσης (τακτική που εδώ και δεκαετίες έχει αναπτύξει και εξελίξει το Πολεμικό Ναυτικό) θα μπορούν να προσβάλλουν τον αντίπαλο χρησιμοποιώντας δεδομένα στοχοποίησης από τον ιστό ή, μέσω των αισθητήρων τους, να συνεισφέρουν δεδομένα στοχοποίησης σε μέσα εκπομπής πυρών επί νήσων.
✓ Πλοία επιτήρησης / παράκτια περιπολικά (ο αριθμός τους σε συσχέτιση με τη μετεξέλιξη της Ελληνικής Ακτοφυλακής), με δυνατότητα, σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου, να εξοπλιστούν με οπλικά συστήματα και μέσα για την εκτέλεση συγκεκριμένων αποστολών.
✓ Υποβρύχια και μόλις ωριμάσουν οι σχετικές τεχνολογίες αυτόνομης λειτουργίας, μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα μεγάλης εμβέλειας και αυτονομίας.
✓ Συστήματα επάκτιας (όπως, π.χ., οι διατιθέμενες από το Πολεμικό Ναυτικό συστοιχίες κατευθυνόμενων βλημάτων Exocet MM40 Block 2), αντιαεροπορικής (κατά επανδρωμένων και μη αεροσκαφών) και αντιπυραυλικής άμυνας, Πυροβολικού Μάχης (με τα κατάλληλα κατευθυνόμενα πυρομαχικά), όλμων και κατευθυνόμενων αντιαρματικών βλημάτων.
✓ Πλοία (επανδρωμένα και μη) για επιχειρήσεις ναρκοπολέμου.
✓ Μη επανδρωμένα οχήματα επιφανείας για επιχειρήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου (οργανικά των φρεγατών ή των πλοίων επιτήρησης ή αυτόνομης λειτουργίας).
✓ Επανδρωμένα και μη αεροπορικά μέσα (αεροσκάφη, ελικόπτερα, αεροχήματα).
✓ Ομάδες Ειδικών Επιχειρήσεων με τα κατάλληλα πλωτά μέσα και οπλικά συστήματα.
✓ Αποκεντρωμένες υποδομές λογιστικής υποστήριξης (εν πλω ή σε βάσεις ξηράς).

Απορρόφηση πληγμάτων

Η διασύνδεση αισθητήρων, μέσων εκπομπής πυρών και κέντρων διοίκησης στον ιστό (υπερβαίνοντας τις «παραδοσιακές» κλαδικές επιχειρησιακές και οργανωτικές αντιλήψεις), αυξάνει στο μέγιστο τις συνέργειες και προσφέρει υψηλές ικανότητες απορρόφησης των εχθρικών πληγμάτων, αφού, εκ «κατασκευής», ο ιστός θα μπορεί να αναδιαμορφώνεται και να διατηρεί υψηλή επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.

Τα ίδια δομικά στοιχεία, με την προσθήκη μεγαλύτερου εκτοπίσματος πλοίων επιφανείας (φρεγάτες) και πλοίων λογιστικής υποστήριξης εν πλω (ώστε να εξασφαλιστεί η αυξημένη αυτονομία στην περιοχή επιχειρήσεων), μπορούν να ικανοποιήσουν και τις απαιτήσεις επιχειρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Καθοριστικός ο ρόλος του Λιμενικού

Στην αρχιτεκτονική που περιγράφεται, καθοριστικός είναι ο ρόλος της Ελληνικής Ακτοφυλακής – Λιμενικό Σώμα, όπου πλέον η έμφαση πρέπει να δοθεί στο πρώτο συνθετικό της επίσημης ονομασίας του Σώματος Ασφαλείας, που όμως είναι στρατιωτικά συντεταγμένος φορέας.

Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί η πλήρης αξιοποίηση της δυνατότητας συγχρηματοδότησης ναυπηγικών προγραμμάτων με ευρωπαϊκούς πόρους για την απόκτηση Περιπολικών Ανοιχτής Θαλάσσης (ΠΑΘ), τα οποία μπορούν να αναλάβουν την πληθώρα αποστολών που απαιτεί η ανακήρυξη ΑΟΖ.

Με μία μόνο εξαίρεση, τα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματα έχουν εξαντληθεί στην προμήθεια παράκτιων περιπολικών μικρού εκτοπίσματος με υποτυπώδη οπλισμό.

Όμως, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, με την προσθήκη των κατάλληλων επικοινωνιακών συστημάτων, μπορούν να αποτελέσουν δομικά στοιχεία του ιστού, συνεισφέροντας (όσο το επιτρέπουν οι αισθητήρες τους) στην επίγνωση της τακτικής κατάστασης. Επιπρόσθετα, σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου, με την προσθήκη οπλικών συστημάτων (π.χ., συστήματα περιφερόμενων πυρομαχικών – loitering munitions), αποκτούν δυνατότητες προβολής του αντιπάλου.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, επιβάλλεται το κέντρο βάρους να μετατοπιστεί στην προμήθεια περιπολικών ανοιχτής θαλάσσης, μήκους 50 (κατ’ ελάχιστο) έως 70 μέτρων, με οργανικά μη επανδρωμένα μέσα (αεροχήματα, επιφανείας, υποβρύχια) και επαρκή βασικό οπλισμό που, ασχέτως καιρικών συνθηκών, θα μπορούν να παραμένουν επί μακρό χρονικό διάστημα σε ανάπτυξη, διασφαλίζοντας την παρουσία και τον έλεγχο επί των θαλάσσιων περιοχών ενδιαφέροντος.

Newsbreak