Ο Νίκος Δένδιας κατέδειξε στην Άγκυρα την αποτυχία της γερμανικής διαμεσολάβησης

Του Αλέξανδρου Δρίβα

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν θα αλλάξουν θεμελιωδώς μετά από τις εξαιρετικές τοποθετήσεις του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στην Άγκυρα. Από το 2016 και μετά, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι τόσο τεταμένες που δύσκολα θα δούμε μια περαιτέρω επιδείνωση. Επιπρόσθετα, οι διαφορές είναι πάγιες και μάλιστα είναι από εκείνες που δε γεφυρώνονται εκτός αν κάποια από τις δύο πλευρές αλλάξει θεμελιωδώς τις θέσεις της. Η Τουρκία διεκδικεί και η Ελλάδα απορρίπτει. Τι, όμως, αλλάζει; Αλλάζει σίγουρα ο τρόπος με τον οποίον η Ελλάδα απορρίπτει τις τουρκικές διεκδικήσεις. Παρούσα σε αυτήν τη συνάντηση, ήταν κατά κάποιον τρόπο και η Γερμανία η οποία νιώθει μια αμηχανία μετά τα όσα διαδραματίστηκαν στην Άγκυρα. Ασφαλώς και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών γνώριζε, όπως και ο πρωθυπουργός, το ότι η Γερμανία δεν ήθελε ένα τέτοιο show. Τι καλώς δείξαμε στη Γερμανία και γιατί το δείξαμε τώρα;

Η Γερμανία προσπαθεί από το καλοκαίρι να καταφέρει τον τετραγωνισμό του κύκλου στα ελληνοτουρκικά. Αυτή η μάταιη προσπάθεια είναι σαφώς εναντίον των ελληνικών συμφερόντων. Ο λόγος είναι απλός: Ο διαιτητής-διαμεσολαβητής στις διεθνείς σχέσεις, οφείλει να είναι όσο πιο αποστασιοποιημένος γίνεται από τα κράτη τα οποία προσπαθεί να φέρει σε συνεννόηση. Η Γερμανία και η Ελλάδα είναι εταίροι εντός της Ε.Ε. Την ίδια στιγμή, η Γερμανία θεωρεί ως κρηπίδωμα των μεσογειακών και μεσανατολικών της συμφερόντων την Τουρκία. Αρκετούς μήνες πριν ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για τον ρόλο των Γερμανών οι οποίοι μάλιστα ένιωσαν και ''άδειασμα'' όταν στις 6/8/2020 η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνία μερικής οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο. Το Βερολίνο απέτυχε στο να καταστήσει επιτυχημένη την πρωτοβουλία διαμεσολάβησης που ανέλαβε στα ελληνοτουρκικά. Το παράδοξο είναι πως για ακόμη μια φορά η κορεσμένη γερμανική κυβέρνηση της Κυρίας Μέρκελ, δεν παραδέχεται την αποτυχία. Για να καταδείξει η Γερμανία ότι αυτή η πρωτοβουλία είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, συμπεριφέρεται σα να μην τρέχει τίποτε. Επομένως, αυτό που χρειαζόταν σύμφωνα με τους Γερμανούς δεν ήταν κυρώσεις, αλλά μια επίσημη συνάντηση δύο υπουργών οι οποίοι θα έκαναν έναν διάλογο κωφών ο οποίος εύκολα θα ερμηνευόταν ότι όλα βαίνουν καλώς και άρα είναι ευκαιρία για το Βερολίνο να ξεφορτωθεί τα ελληνικά και κυπριακά αιτήματα για υποστήριξη στα θέματα με την Τουρκία.

Η Ελλάδα από την πλευρά της πολύ ορθά έκανε και δεν έδωσε το σαπούνι στη Γερμανία για να νίψει τας χείρας της. Μια πιθανή ''επιτυχημένη'' κατάληξη αυτής της συνάντησης του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα σήμαινε ότι δύο χρόνια παραβιάσεων και μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, θα είχαν εξαφανιστεί και μαζί με αυτές, κάθε πιθανότητα για κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας ή έστω, της απειλής για επιβολή κυρώσεων από την πλευρά της Ε.Ε εναντίον της Τουρκίας. Η Γερμανία έχει ακολουθήσει στα ελληνοτουρκικά τη γνωστή προχειρότητα που διακρίνει την κυβέρνηση Μέρκελ σε όλες τις κρίσεις που διαχειρίστηκε. Στην κρίση της Ε.Ζ, στην κρίση του προσφυγικού αλλά και στη συνολική αδιαφορία που δείχνει το Βερολίνο στην άνοδο ακραίων κινημάτων και κομμάτων σε ευρωπαϊκές χώρες. Η αλληλεγγύη και η συνοχή της Ε.Ε στα χρόνια της ''γερμανικής ηγεμονίας'' γνώρισαν τα ιστορικά τους χαμηλά από το 1952 και μετά όταν έξι κράτη υπέγραψαν τη συμφωνία ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Η Γερμανία σε τρεις Συνόδους Κορυφής της Ε.Ε έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να μην επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία, ακόμη και αν μέρος της γερμανικής αντιπολίτευσης κατακεραυνώνει την Τουρκία. Τη μέρα που ο Χαϊκο Μάας επισκέφτηκε την Ελλάδα, ήταν 21/7/2020 και η γερμανική πρωτοβουλία απέτυχε με την έναρξή της πριν καν ξεκινήσει. Απέτυχε για τους πάντες, εκτός από τους Γερμανούς. Γιατί η Ελλάδα κάνει τώρα αυτήν την κίνηση και γιατί θεωρεί πως μπορεί να αντιμετωπίσει και πάλι τη γερμανική δυσαρέσκεια;

Η Ε.Ε γνώρισε μια ακόμη απογοήτευση αναφορικά με τη συνοχή της και την αλληλεγγύη της στο sofagate. Η Ελλάδα επιτέλους βρέθηκε κερδισμένη από ένα τυχαίο γεγονός, χωρίς να εμπλακεί σε αυτό. Ο Κύριος Μισέλ που ονειρευόταν πολυμερείς μεσογειακές συνομιλίες για τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, άφησε χωρίς καρέκλα την Ούρσουλα Φον Ντερ Λαϊεν. Για το θέμα της Ουκρανίας οι δύο κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ε.Ε βρήκαν την ευκαιρία να δείξουν ότι τίποτε δεν πάει καλά μεταξύ τους έκτοτε. Η Άγκυρα κατάφερε να καταδείξει διεθνώς ότι όχι μόνο αλληλεγγύη ανάμεσα στα κράτη υπάρχει αλλά ούτε και μεταξύ των αξιωματούχων. Η Γερμανία, δεν σχολίασε καν την απρεπή στάση της Τουρκίας. Αυτή η σιωπή κατέδειξε και την άποψη της Μέρκελ για τα ευρωτουρκικά. Η Γερμανία δεν συνεχάρη καν την Ελλάδα για τα 200 χρόνια της Εθνεγερσίας πάλι για να μην δυσαρεστήσει την Τουρκία την οποία πριν από την προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε, ευχαρίστησε για τη στάση της στο προσφυγικό. Μέσα στο ''ευχαριστώ'' αυτό μάλλον δεν θα περιλαμβάνεται και η εργαλειοποίηση των προσφύγων στον Έβρο. Ένας άλλος όμως ηγέτης, ο Μάριο Ντράγκι ο οποίος πέραν του ότι είναι πρωθυπουργός της Ιταλίας έχει και ένα ειδικό βάρος στην Ε.Ε (λόγω του ότι ήταν ο πρόεδρος της ΕΚΤ) αποκάλεσε τον Τούρκο πρόεδρο ''δικτάτορα'' και έτσι η Γερμανία, έχασε ξαφνικά ένα στήριγμα αναφορικά με την ''τουρκική'' της πολιτική.

Η Ελλάδα διάβασε πολύ σωστά τις εξελίξεις οι οποίες διαμορφώνονται υπέρ της εντός της Ε.Ε. Η Αθήνα γνωρίζει ότι σε λίγους μήνες η Κυρία Μέρκελ δεν θα είναι Καγκελάριος και οι συσχετισμοί εντός της Ε.Ε αλλάζουν. Απόψεις που είναι πιο κοντά με αυτές της Ελλάδα και αφορούν και τις αλλαγές που χρειάζεται η Ε.Ε αλλά και για την πιο σκληρή στάση που πρέπει να κρατήσουν οι Βρυξέλλες απέναντι στην Τουρκία, έχουν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί πλέον. Επιπλέον, αυτήν την περίοδο τα φώτα όλα έχουν πέσει στην Ουκρανία. Η Γερμανία βλέπει την αρκούδα να βρυχάται στην Ουκρανία και θα χρειαστεί χρόνο να πείσει τους Ουκρανούς που τους υποσχόταν ''ευρωπαϊκό μέλλον'' πως το ταμείο είναι μείον και ότι η Ε.Ε δεν μπορεί να αγοράσει τα χρέη της Ουκρανίας. Ταυτόχρονα το μέτωπο της Ουκρανίας γεμίζει με ρίγη την τουρκική κυβέρνηση η οποία τώρα καταλαβαίνει τι σημαίνει να είσαι ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία.

Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα που σωστά διαβάζει η Ελλάδα. Η Αθήνα βρίσκεται πλέον σε αγαστή συνεννόηση με τις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί έχουν υιοθετήσει μια πολύ σκληρή στάση απέναντι στην Τουρκία, την ώρα που οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι πολύ καλές. Η Ελλάδα φρόντισε να κάνει έξυπνες κινήσεις ερχόμενη κοντά με τα αμερικανικά συμφέροντα όχι μόνο σε διμερές επίπεδο, αλλά και μέσα από συμμαχίες της Ελλάδας με χώρες ''κλειδιά'' για την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην περιοχή, όπως είναι το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Τουρκία αντιμετωπίζει οικονομική κρίση, πολιτική αστάθεια και ταυτόχρονα, έχει κακές σχέσεις με όλα τα κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει καλές σχέσεις. Η Άγκυρα επιχείρησε να χρησιμοποιήσει τις συναντήσεις Δένδια-Ερντογάν και Δένδια-Τσαβούσογλου ως βιτρίνα καλής εικόνας προς την Ε.Ε και η Ελλάδα έδειξε ότι δωρεάν ''παραστάσεις'' δεν υφίστανται προσώρας και ότι η Ελλάδα δεν είναι μέσο επίτευξης τουρκικών στόχων δημόσιας διπλωματίας. Αυτήν την καλή βιτρίνα θα ήθελε να την δει και το Βερολίνο. Η Ελλάδα έβαλε μια γεωγραφική προτεραιότητα στα συμφέροντά της και αυτή είναι μια σωστή απόφαση η οποία οφείλει να λάβει χαρακτηριστικά θεσμικής μνήμης. Η Γερμανία έχει κάθε δικαίωμα σαν κυρίαρχο κράτος να σιωπά και να ευχαριστεί την Τουρκία, όποτε το επιθυμεί.

Από τη δική μας πλευρά, επειδή είμαστε κυρίαρχο κράτος μπορούμε να εκφράζουμε τις δικές μας θέσεις για τα ελληνοτουρκικά. Η σιωπή στα ελληνοτουρκικά αποδείχθηκε για πολλές δεκαετίες ότι δεν είναι χρυσός.

* Ο κ. Αλέξανδρος Δρίβας είναι στρατηγικός αναλυτής, Ph.D. Cand. και Research Fellow στο Hellenic American Leadership Council (HALC)

Capital