Η τραγωδία της ελληνικής Μακεδονίας: Δεν υπάρχει αποκλειστικότητα στα γεωγραφικά ονόματα;

Οι ελληνικές σημαίες κυματίζουν στο συλλαλητήριο της ομογένειας για την Μακεδονία στα Ηνωμένα Έθνη, στην Νέα Υόρκη, την Κυριακή, 18 Μαρτίου 2018. Φωτογραφία HellasJournal.Com, photo credit Anna Mastora

Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ

Με αφορμή τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στα Σκόπια και τη συζήτηση για το ενδεχόμενο καταγγελίας της Συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική πλευρά, διάβασα κάπου αν όντως υπάρχει η δυνατότητα η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, σε περίπτωση αποδέσμευσης της Ελλάδας από τη συμφωνία, να ζητήσει από τον Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών να αλλάξει  το όνομά της χώρας  από Βόρεια Μακεδονία σε Μακεδονία και αν ο ΟΗΕ  διαθέτει κάποιο μηχανισμό για να εμποδίσει  αυτή την διαδικασία.

Αυτή η συζήτηση  έφερε στη μνήμη μου μια προσωπική εμπειρία από το μακρινό 1984. Τότε ο Μανώλης Γούναρης (εμπειρογνώμων Δικαίου της Θάλασσας στο ΥΠΕΞ) και ο υπογράφων συμμετείχαμε σε μια Διάσκεψη του ΟΗΕ στην Γενεύη.

Όταν μπήκαμε στην αίθουσα την πρώτη ημέρα των συνεδριάσεων, έπρεπε να αναζητήσουμε τη ταμπέλα GREECE, διότι σε κάθε διάσκεψη γίνεται κλήρωση σε ποιό έδρανο θα καθίσουν οι αντιπρόσωποι κάθε κράτους. Ψάχνοντας, πέσαμε πάνω σε μια ταμπέλα που έγραφε Burkina Faso! Την απορία μας κλήθηκε να λύσει μια υπάλληλος του ΟΗΕ, η οποία μας πληροφόρησε ότι εκείνη την χρονιά, το 1984, η γαλλόφωνη Upper Volta της Αφρικής έγινε Burkina Faso.

• Όταν ρωτήσαμε πως ένα κράτος αλλάζει όνομα, μας ενημέρωσε ότι η διαδικασία είναι πολύ απλή. Το συγκεκριμένο  κράτος στέλνει την αλλαγή του ονόματος με μια απλή επιστολή, που απευθύνει στην Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ.
• Όταν την ρώτησα εάν αυτή η αίτηση χρειάζεται την  έγκριση  του Συμβουλίου   Ασφαλείας ή της Γενικής Συνέλευσης  του ΟΗΕ, πάγωσα από την απάντησή της. Μου εξήγησε ότι δεν ακολουθείται  καμία διαδικασία και κανένα κράτος δεν μπορεί να παρέμβει  στην αλλαγή του ονόματος.

Ένας Αμερικανός στην  Ουάσιγκτον μου εξήγησε ότι δεν υπάρχει αποκλειστικότητα στα γεωγραφικά ονόματα. Για αυτό υπάρχει κράτος Γεωργία και πολιτεία Γεωργία των ΗΠΑ, όπως κράτος Μεξικό και πολιτεία Νέο Μεξικό στις ΗΠΑ, που μάλιστα συνορεύουν. Απαγορεύεται μόνο ένα κράτος να χρησιμοποιεί την ονομασία άλλου κράτους.

Το Μεξικό δεν απαίτησε από την πολιτεία Νέο Μεξικό να αλλάξει το όνομά της. Το κράτος Γεωργία δεν ζήτησε να αλλάξει το όνομά της η πολιτεία Γεωργία, αλλά ούτε οι ΗΠΑ είχαν πρόβλημα και έτσι  αναγνώρισαν το κράτος Γεωργία. Και φυσικά ούτε το κράτος Λουξεμβούργο απαίτησε η επαρχία Λουξεμβούργο του Βελγίου να αλλάξει το όνομά της,  επειδή συνορεύει μαζί του.

Δείτε τα κράτη που άλλαξαν το όνομά τους και κανένα άλλο κράτος δεν μπόρεσε, ούτε προσπάθησε να τα εμποδίσει:

• 1. Persia/Iran
  2. Kampuchea/Cambodia
  3. Burma/Myanmar
  4. Transjordan/Jordan
  5. Abyssinia/Ethiopia
  6. Bechuanaland/Botswana
  
  7. Ceylon/Sri Lanka
  8. Zaire/Democratic Republic of the Congo
  9. Upper Volta/Burkina Faso
  10. Dahomey/Benin

Αξίζει εδώ να αναφερθούμε στην περίπτωση της Περσίας. Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η περιοχή του πλανήτη μας που τώρα ονομάζεται Ιράν ήταν γνωστή ως Περσία. Μόλις το 1935 υιοθέτησε το σημερινό της όνομα. Όταν η Περσία έγινε Ιράν χάσαμε ένα μέρος της ιστορίας μας και έπρεπε να παρέμβουμε. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν πήγε στο Ιράν, πήγε στην Περσία. Στις Θερμοπύλες πολεμήσαμε τους Πέρσες όχι τους Ιρανούς!

Τέλος παλαιότερα ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς είχε αναφέρει:

“Η Αθήνα ζητούσε το όνομα να είναι μόνο στα σλαβικά, ενιαίο και αμετάφραστο (Γκορναμακεντόνιγια), ενώ τα Σκόπια αποδέχονταν να είναι δύο λέξεις και να μεταφράζεται.”

Είναι όμως πασίγνωστο ότι ο ΟΗΕ δεν επιτρέπει στα κράτη-μέλη του να έχουν αμετάφραστο το όνομά τους. Τα ονόματα των  κρατών πρέπει να μεταφραστούν στις έξη επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ, δηλαδή στα  Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ρωσικά, τα Κινεζικά, τα Αραβικά, και τα Ισπανικά.

• Επίλογος

Η καταγγελία ή αποχώρηση της Ελλάδας από την Συμφωνία των Πρεσπών θα έχει τραγικές συνέπειες για την Ελλάδα. Όπως έγραψε ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην εφημερίδα Καθημερινή στις 14 Νοεμβρίου 2021:

«Όμως τώρα, μετά τα όσα έχουν ήδη συντελεστεί, η ισχύς και ο σεβασμός της Συνθήκης των Πρεσπών, όπως επιβάλλει το Διεθνές Δίκαιο και η αρχή της συνέχειας του κράτους που δεσμεύει και τα δυο αντισυμβαλλόμενα μέρη, είναι ζωτικό συμφέρον της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η σκέψη ότι μπορούμε να απαλλάξουμε τη Βόρεια Μακεδονία από τις υποχρεώσεις της κατά τη Συνθήκη των Πρεσπών για να την πιέσουμε αποτελεσματικότερα ενόψει της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, είναι αφελής και επικίνδυνη.

Καθιστά την Ελλάδα τμήμα του και πάλι ανοικτού ζητήματος των Δυτικών Βαλκανίων και απαλλάσσει τη Βουλγαρία από την ευθύνη χειρισμού των δικών της επιφυλάξεων και ευαισθησιών, κυρίως όμως επιτρέπει σε πολλά αλλά κράτη – μέλη της Ε.Ε. να συγκαλύψουν τις αντιρρήσεις και την αμηχανία τους που καθιστά πρακτικά πολύ μακρινή και αχνή την προοπτική ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων… 

Προφανώς και η διεθνής κοινότητα θα επιμείνει στον σεβασμό και την εφαρμογή της Συνθήκης των Πρεσπών και θα ασκήσει ισχυρές πιέσεις. Αυτές όμως πρέπει να έχουν μόνο αποδέκτη την άλλη πλευρά. Η Ελλάδα, για λόγους εθνικού συμφέροντος και σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, οφείλει να έχει σαφή και σταθερή θέση υπέρ της ισχύος και του σεβασμού της Συνθήκης και να λειτουργεί ως ενεργό και αξιόπιστο μέλος της Ε.Ε. και όλης της διεθνούς κοινότητας. Περιθώρια για εθνικολαϊκιστικές ανευθυνότητες δεν υπάρχουν ούτε στην ελληνική πλευρά.»