H «μάχη» του Καλίνιγκραντ
Κωνσταντίνος Λουκόπουλος
Και ξαφνικά οι περισσότεροι Ευρωπαίου συνειδητοποιούν ότι μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (εδαφικά) υπάρχει ένας ρωσικός θύλακας συνολικής έκτασης 15.100 τετραγωνικών χιλιομέτρων με 1 εκατομμύριο Ρώσους πολίτες να κατοικούν εκεί. Η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ είναι μία περιοχή στη Βαλτική Θάλασσα, τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας σφηνωμένη μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας και η ομώνυμη πρωτεύουσα (400 χιλ. κάτοικοι), σημαντικό λιμάνι της Βαλτικής να βρίσκεται σε απόσταση 1300 χιλιόμετρα από τη Μόσχα.
Το Καλίνινγκραντ ήταν η πρωτεύουσα της Ανατολικής Πρωσίας ως Κένιγκσμπεργκ στην οποία γεννήθηκε και μεγαλούργησε ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, ο Εμμανουήλ Καντ και παρά το ότι η πόλη καταστράφηκε τόσο από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του ΒΠΠ όσο και από τους Σοβιετικούς όταν το κατέλαβαν σε πολλά κτίσματα μπορείς να αναγνωρίσεις τον γερμανικό χαρακτήρα της πόλης. Ο θύλακας «ξέμεινε εκεί πίσω» μετά την ανεξαρτητοποίηση των Βαλτικών Χωρών από τη Σοβιετική Ένωση.
Οι Σοβιετικοί μετά την κατάληψη της περιοχής από τον Κόκκινο Στρατό, την προσάρτησαν το με τη σύμφωνη γνώμη Τσόρτσιλ και Τρούμαν (Συμφωνία Πότσδαμ) ο οποίος είχε διαδεχθεί τον αποθανόντα Ρούζβελτ, εξεδίωξαν όλους τους εναπομείναντες Γερμανούς που κατοικούσαν στην περιοχή, μεταφέροντας εκεί Ρώσους πολίτες και δίνοντας το όνομα του τότε Προέδρου του Ανωτάτου Σοβιέτ Μιχαήλ Καλίνιν. Πάντως, η Ρωσία λόγω της σημαντικής στρατηγικής αξίας διατήρησε σε πλήρη κυριαρχία αυτόν τον θύλακα και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ως διάδοχο κράτος και μάλιστα χωρίς καμία αντίρρηση από τις παρακείμενες χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, ΗΒ και Γαλλία.
Η ενέργεια της Λιθουανίας τη 17η Ιουνίου να απαγορεύσει την τράνζιτ σιδηροδρομική μεταφορά κάποιων αγαθών από τη Ρωσία στο Καλίνινγκραντ επικαλούμενη τις κυρώσεις της ΕΕ πυροδότησε μία νέα εστία έντασης στις ήδη κάκιστες σχέσεις Δύσης-Ρωσίας και δημιούργησε νέο μέτωπο αντιπαράθεσης. Πρόκειται για διέλευση μετάλλων, άνθρακα, υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Βέβαια, αυτά θα μπορούν να μεταφερθούν θαλάσσια με πορθμεία από την Αγία Πετρούπολη αλλά η Μόσχα ισχυρίζεται ότι πρόκειται ουσιαστικά για αποκλεισμό, χαρακτηρίζοντας την ενέργεια πρωτοφανή και εχθρική πράξη, κάτι όμως που αρνείται το Βίλνιους. Η απαγόρευση της Λιθουανίας περιλαμβάνει και τον αγωγό με τον οποίο τροφοδοτείται με πετρέλαιο ο θύλακας από τη Ρωσία.
Το Ρωσικό ΥΠΕΞ προειδοποίησε ότι αν στο προσεχές διάστημα δεν αποκατασταθεί πλήρως η ελεύθερη διακίνηση των αγαθών που προαναφέρθηκαν τότε θα ασκήσει το δικαίωμα να λάβει οποιοδήποτε μέτρο για την κατοχύρωση των εθνικών της συμφερόντων. Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας Νικολάι Πετρούσεφ ο οποίος θεωρείται ο ισχυρότερος άνδρας του siloviki στη Μόσχα μετά τον Πούτιν και παλαιός σύντροφος του στην KGB, επισκεπτόμενος το Καλίνινγκραντ φάνηκε ακόμα πιο απειλητικός κατηγορώντας τη Δύση ότι παραβίασε τις συμφωνίες για αυτόν τον ρωσικό θύλακα εννοώντας αυτές του 2002 και 2004 με την ΕΕ. Έκλεισε μάλιστα τις δηλώσεις τους τονίζοντας εμφατικά ότι «οι συνέπειές θα έχουν σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στον πληθυσμό της Λιθουανίας».
Μπορεί οι Ρώσοι κάτοικοι στο Καλίνινγκραντ να πανικοβλήθηκαν και παρά τις προτροπές των αρχών να άδειασαν τα σούπερ μάρκετ αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα στα διατροφικά, στα φαρμακευτικά είδη αλλά και σε λοιπά πρώτης ανάγκης. Πετρέλαιο όμως και άνθρακας όμως είναι απαραίτητα στοιχεία για τη συνέχιση της οικονομικής ζωής. Αρκεί να λάβουμε υπόψη μας ότι περίπου 100 ρωσικά τρένα περνούν από τη Λιθουανία κάθε μήνα προς τον θύλακα.
Είναι βέβαιο ότι αν δεν ανακληθεί αυτή η απόφαση της Λιθουανίας θα υπάρχουν σοβαρά αντίποινα από πλευράς Ρωσίας. Η γνωστή μας πλέον Εκπρόσωπος του Ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα ερωτώμενη από δημοσιογράφους δήλωσε ότι οι αντιδράσεις θα είναι κυρίως πρακτικές και όχι μόνον διπλωματικές. Από την πλευρά του,
σε μία προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης ο Γιοσέπ Μπορέλ ανέλαβε την ευθύνη ως ΕΕ και δήλωσε ότι η Λιθουανία απλά εκτέλεσε αυτά που «εντέλλεται» η ΕΕ αλλά άφησε ένα παράθυρο λέγοντας ότι θα εξεταστούν γράμμα- γράμμα οι υφιστάμενες συμφωνίες. Το ΝΑΤΟ δεν έχει κάνει ακόμα κάποια σχετική δήλωση.
Είναι σκόπιμο να επισημανθεί η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ είναι κάτι παραπάνω από ένας απλός θύλακας όπου ζουν σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι. Μία απλή ανάγνωση του χάρτη και γίνεται εύκολα κατανοητή η στρατηγική του σημασία για τη Ρωσία. Εκεί βρίσκεται το Αρχηγείο του Ρωσικού Στόλου της Βαλτικής ενώ ναυλοχούν και πολλά πολεμικά πλοία. Σταθμεύουν χερσαίες δυνάμεις με ισχυρές μονάδες πυροβολικού και πυραύλων. Εκτιμάται ότι από το 2015 έχει μεταφέρει πύραυλους «Iskanter», αλλά υπερηχητικούς! Η Μόσχα μπορεί να μην έχει παραδεχθεί ποτέ ότι στο έδαφος του έχει πυρηνικά έστω τακτικά (περιορισμένης ισχύος) αλλά ο πριν από 3 χρόνια εκσυγχρονισμός ενός καταφυγίου με βάση δορυφορικές εικόνες είναι μία ένδειξη που μας κάνει να πιστεύουμε ότι όντως έχει.
Βλέπουμε ότι συνεχίζοντας τη σοβιετική παράδοση το Καλίνινγκραντ παραμένει μία πολύ βαριά στρατιωτικοποιημένη περιοχή που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά όμως εκτιμάται ως εξαιρετικά απίθανο να αναληφθεί στρατιωτική ενέργεια από μέρους της Ρωσίας εναντίον της Λιθουανίας καθόσον είναι μέλος του ΝΑΤΟ και το άρθρο 5 που χαρακτηρίζει τη συλλογική άμυνα είναι απόλυτα αποτρεπτικό. Πολλοί αναφέρουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προελάσει στη λωρίδα που ενώνει το Καλίνινγκραντ με τη Λευκορωσία και είναι γνωστή ως Suwalki Gap, στα σύνορα Λιθουανίας Πολωνίας αλλά αυτό σημαίνει πόλεμο με το ΝΑΤΟ και ο Πούτιν και το siloviki το γνωρίζουν πολύ καλά όταν μάλιστα υπάρχει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η Λιθουανική Κυβέρνηση έπραξε από «υπερβάλλοντα ζήλο» ή η ΕΕ ζήτησε να εφαρμοστούν οι κυρώσεις και σε μία χερσαία οδό η οποία όμως χαρακτηρίζεται «τράνζιτ» και για τις οποίες υπάρχουν συμφωνίες με την ΕΕ πρωτίστως. Ίσως, και να ήταν επιθυμία των ΗΠΑ. Ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Μαντάς Αντομένας σε ακόμα μία πυροσβεστική δήλωση είπε ότι η κυβέρνηση του περιμένει τις διευκρινίσεις της ΕΕ για το αν οι κυρώσεις ισχύουν και για τις «τράνζιτ» μεταφορές.
Σε κάθε περίπτωση έχουμε ένα νέο μέτωπο στην αντιπαράθεση Ρωσίας-Δύσης και πέρα από τα πρακτικά μέτρα αντιποίνων που μπορεί η Μόσχα να εφαρμόσει σε περίπτωση που δεν ανακληθεί η απαγόρευση κάτι που κατά τη γνώμη μας κρίνεται σκόπιμο να γίνει, δεν είναι σε θέση με τις παρούσες συνθήκες να προβεί σε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια κατά χώρας μέλους του ΝΑΤΟ. Εκτός και αν όλοι στη Μόσχα έχουν παραφρονήσει!
* Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας».
Και ξαφνικά οι περισσότεροι Ευρωπαίου συνειδητοποιούν ότι μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (εδαφικά) υπάρχει ένας ρωσικός θύλακας συνολικής έκτασης 15.100 τετραγωνικών χιλιομέτρων με 1 εκατομμύριο Ρώσους πολίτες να κατοικούν εκεί. Η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ είναι μία περιοχή στη Βαλτική Θάλασσα, τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας σφηνωμένη μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας και η ομώνυμη πρωτεύουσα (400 χιλ. κάτοικοι), σημαντικό λιμάνι της Βαλτικής να βρίσκεται σε απόσταση 1300 χιλιόμετρα από τη Μόσχα.
Το Καλίνινγκραντ ήταν η πρωτεύουσα της Ανατολικής Πρωσίας ως Κένιγκσμπεργκ στην οποία γεννήθηκε και μεγαλούργησε ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, ο Εμμανουήλ Καντ και παρά το ότι η πόλη καταστράφηκε τόσο από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του ΒΠΠ όσο και από τους Σοβιετικούς όταν το κατέλαβαν σε πολλά κτίσματα μπορείς να αναγνωρίσεις τον γερμανικό χαρακτήρα της πόλης. Ο θύλακας «ξέμεινε εκεί πίσω» μετά την ανεξαρτητοποίηση των Βαλτικών Χωρών από τη Σοβιετική Ένωση.
Οι Σοβιετικοί μετά την κατάληψη της περιοχής από τον Κόκκινο Στρατό, την προσάρτησαν το με τη σύμφωνη γνώμη Τσόρτσιλ και Τρούμαν (Συμφωνία Πότσδαμ) ο οποίος είχε διαδεχθεί τον αποθανόντα Ρούζβελτ, εξεδίωξαν όλους τους εναπομείναντες Γερμανούς που κατοικούσαν στην περιοχή, μεταφέροντας εκεί Ρώσους πολίτες και δίνοντας το όνομα του τότε Προέδρου του Ανωτάτου Σοβιέτ Μιχαήλ Καλίνιν. Πάντως, η Ρωσία λόγω της σημαντικής στρατηγικής αξίας διατήρησε σε πλήρη κυριαρχία αυτόν τον θύλακα και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ως διάδοχο κράτος και μάλιστα χωρίς καμία αντίρρηση από τις παρακείμενες χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, ΗΒ και Γαλλία.
Η ενέργεια της Λιθουανίας τη 17η Ιουνίου να απαγορεύσει την τράνζιτ σιδηροδρομική μεταφορά κάποιων αγαθών από τη Ρωσία στο Καλίνινγκραντ επικαλούμενη τις κυρώσεις της ΕΕ πυροδότησε μία νέα εστία έντασης στις ήδη κάκιστες σχέσεις Δύσης-Ρωσίας και δημιούργησε νέο μέτωπο αντιπαράθεσης. Πρόκειται για διέλευση μετάλλων, άνθρακα, υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Βέβαια, αυτά θα μπορούν να μεταφερθούν θαλάσσια με πορθμεία από την Αγία Πετρούπολη αλλά η Μόσχα ισχυρίζεται ότι πρόκειται ουσιαστικά για αποκλεισμό, χαρακτηρίζοντας την ενέργεια πρωτοφανή και εχθρική πράξη, κάτι όμως που αρνείται το Βίλνιους. Η απαγόρευση της Λιθουανίας περιλαμβάνει και τον αγωγό με τον οποίο τροφοδοτείται με πετρέλαιο ο θύλακας από τη Ρωσία.
Το Ρωσικό ΥΠΕΞ προειδοποίησε ότι αν στο προσεχές διάστημα δεν αποκατασταθεί πλήρως η ελεύθερη διακίνηση των αγαθών που προαναφέρθηκαν τότε θα ασκήσει το δικαίωμα να λάβει οποιοδήποτε μέτρο για την κατοχύρωση των εθνικών της συμφερόντων. Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας Νικολάι Πετρούσεφ ο οποίος θεωρείται ο ισχυρότερος άνδρας του siloviki στη Μόσχα μετά τον Πούτιν και παλαιός σύντροφος του στην KGB, επισκεπτόμενος το Καλίνινγκραντ φάνηκε ακόμα πιο απειλητικός κατηγορώντας τη Δύση ότι παραβίασε τις συμφωνίες για αυτόν τον ρωσικό θύλακα εννοώντας αυτές του 2002 και 2004 με την ΕΕ. Έκλεισε μάλιστα τις δηλώσεις τους τονίζοντας εμφατικά ότι «οι συνέπειές θα έχουν σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στον πληθυσμό της Λιθουανίας».
Μπορεί οι Ρώσοι κάτοικοι στο Καλίνινγκραντ να πανικοβλήθηκαν και παρά τις προτροπές των αρχών να άδειασαν τα σούπερ μάρκετ αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα στα διατροφικά, στα φαρμακευτικά είδη αλλά και σε λοιπά πρώτης ανάγκης. Πετρέλαιο όμως και άνθρακας όμως είναι απαραίτητα στοιχεία για τη συνέχιση της οικονομικής ζωής. Αρκεί να λάβουμε υπόψη μας ότι περίπου 100 ρωσικά τρένα περνούν από τη Λιθουανία κάθε μήνα προς τον θύλακα.
Είναι βέβαιο ότι αν δεν ανακληθεί αυτή η απόφαση της Λιθουανίας θα υπάρχουν σοβαρά αντίποινα από πλευράς Ρωσίας. Η γνωστή μας πλέον Εκπρόσωπος του Ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα ερωτώμενη από δημοσιογράφους δήλωσε ότι οι αντιδράσεις θα είναι κυρίως πρακτικές και όχι μόνον διπλωματικές. Από την πλευρά του,
σε μία προσπάθεια εκτόνωσης της έντασης ο Γιοσέπ Μπορέλ ανέλαβε την ευθύνη ως ΕΕ και δήλωσε ότι η Λιθουανία απλά εκτέλεσε αυτά που «εντέλλεται» η ΕΕ αλλά άφησε ένα παράθυρο λέγοντας ότι θα εξεταστούν γράμμα- γράμμα οι υφιστάμενες συμφωνίες. Το ΝΑΤΟ δεν έχει κάνει ακόμα κάποια σχετική δήλωση.
Είναι σκόπιμο να επισημανθεί η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ είναι κάτι παραπάνω από ένας απλός θύλακας όπου ζουν σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι. Μία απλή ανάγνωση του χάρτη και γίνεται εύκολα κατανοητή η στρατηγική του σημασία για τη Ρωσία. Εκεί βρίσκεται το Αρχηγείο του Ρωσικού Στόλου της Βαλτικής ενώ ναυλοχούν και πολλά πολεμικά πλοία. Σταθμεύουν χερσαίες δυνάμεις με ισχυρές μονάδες πυροβολικού και πυραύλων. Εκτιμάται ότι από το 2015 έχει μεταφέρει πύραυλους «Iskanter», αλλά υπερηχητικούς! Η Μόσχα μπορεί να μην έχει παραδεχθεί ποτέ ότι στο έδαφος του έχει πυρηνικά έστω τακτικά (περιορισμένης ισχύος) αλλά ο πριν από 3 χρόνια εκσυγχρονισμός ενός καταφυγίου με βάση δορυφορικές εικόνες είναι μία ένδειξη που μας κάνει να πιστεύουμε ότι όντως έχει.
Βλέπουμε ότι συνεχίζοντας τη σοβιετική παράδοση το Καλίνινγκραντ παραμένει μία πολύ βαριά στρατιωτικοποιημένη περιοχή που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά όμως εκτιμάται ως εξαιρετικά απίθανο να αναληφθεί στρατιωτική ενέργεια από μέρους της Ρωσίας εναντίον της Λιθουανίας καθόσον είναι μέλος του ΝΑΤΟ και το άρθρο 5 που χαρακτηρίζει τη συλλογική άμυνα είναι απόλυτα αποτρεπτικό. Πολλοί αναφέρουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προελάσει στη λωρίδα που ενώνει το Καλίνινγκραντ με τη Λευκορωσία και είναι γνωστή ως Suwalki Gap, στα σύνορα Λιθουανίας Πολωνίας αλλά αυτό σημαίνει πόλεμο με το ΝΑΤΟ και ο Πούτιν και το siloviki το γνωρίζουν πολύ καλά όταν μάλιστα υπάρχει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η Λιθουανική Κυβέρνηση έπραξε από «υπερβάλλοντα ζήλο» ή η ΕΕ ζήτησε να εφαρμοστούν οι κυρώσεις και σε μία χερσαία οδό η οποία όμως χαρακτηρίζεται «τράνζιτ» και για τις οποίες υπάρχουν συμφωνίες με την ΕΕ πρωτίστως. Ίσως, και να ήταν επιθυμία των ΗΠΑ. Ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Μαντάς Αντομένας σε ακόμα μία πυροσβεστική δήλωση είπε ότι η κυβέρνηση του περιμένει τις διευκρινίσεις της ΕΕ για το αν οι κυρώσεις ισχύουν και για τις «τράνζιτ» μεταφορές.
Σε κάθε περίπτωση έχουμε ένα νέο μέτωπο στην αντιπαράθεση Ρωσίας-Δύσης και πέρα από τα πρακτικά μέτρα αντιποίνων που μπορεί η Μόσχα να εφαρμόσει σε περίπτωση που δεν ανακληθεί η απαγόρευση κάτι που κατά τη γνώμη μας κρίνεται σκόπιμο να γίνει, δεν είναι σε θέση με τις παρούσες συνθήκες να προβεί σε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια κατά χώρας μέλους του ΝΑΤΟ. Εκτός και αν όλοι στη Μόσχα έχουν παραφρονήσει!
* Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας».
Δεν υπάρχουν σχόλια
Παρακαλούμε σχολιασμούς επί της ουσίας.
Τα σχόλια σας δεν περνάν από έλεγχο γιατί πιστεύουμε ότι δεν θα θίγουν κάποιον προσωπικά με βρισιές και συκοφαντίες.
Τέτοιου είδους σχόλια δεν περνάν από έλεγχο, αλλά θα διαγράφονται μετά την δημοσίευση.
Παρακαλούμε να γράφετε σε πεζά και όχι κεφαλαία
-------------------------------------------------------------------------
Οι απόψεις του ιστολογίου δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτουν με τα περιεχόμενα στου άρθρου.
Ο ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΣ ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα - αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω, φόρμας επικοινωνίας.
Ευχαριστούμε