Θα μπορούσε μια ηλιακή καταιγίδα να καταστρέψει τη ζωή στον πλανήτη μας; [βίντεο]

Γραφική αναπαράσταση ηλιακής καταιγίδας via pixabay.com

---

Όλη η ζωή στη Γη οφείλει την ύπαρξή της στη σταθερή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία του Ήλιου.

Τι θα συνέβαινε όμως αν αυτή η ακτινοβολία ξέφευγε εκτός ελέγχου και δισεκατομμύρια τόνοι φορτισμένης ηλιακής ύλης κατευθύνονταν προς τον πλανήτη μας με ταχύτητα χιλιάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο; Τι θα συνέβαινε αν η Γη δεχόταν ένα άμεσο χτύπημα από μια ισχυρή ηλιακή έκλαμψη; Θα μπορούσε να καταστρέψει τη ζωή στον πλανήτη μας;

Οι απαντήσεις είναι περίπλοκες, αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν σε ένα πράγμα: το μαγνητικό πεδίο και η μονωτική ατμόσφαιρα της Γης μας προστατεύουν εξαιρετικά καλά ακόμη και από τις πιο ισχυρές ηλιακές εκρήξεις. Ενώ οι ηλιακές καταιγίδες μπορούν να επηρεάσουν τα ραντάρ και τα ραδιοφωνικά συστήματα ή να θέσουν εκτός λειτουργίας τους δορυφόρους, η πιο επιβλαβής ακτινοβολία απορροφάται στον ουρανό πολύ πριν αγγίξει το ανθρώπινο δέρμα.

«Ζούμε σε έναν πλανήτη με πολύ πυκνή ατμόσφαιρα που σταματά όλη την επιβλαβή ακτινοβολία που παράγεται σε μια ηλιακή έκλαμψη», δήλωσε ο Άλεξ Γιάνγκ, Αναπληρωτής Διευθυντής για την Επιστήμη στο Επιστημονικό Τμήμα Ηλιοφυσικής στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA στο Μέριλαντ.

Ωστόσο, δεν είναι όλες οι ηλιακές εκλάμψεις ακίνδυνες. Ενώ το μαγνητικό πεδίο της Γης αποτρέπει τον θάνατο από την ηλιακή ακτινοβολία, η καθαρή ηλεκτρομαγνητική ισχύς μιας έκλαμψης θα μπορούσε να διαταράξει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, το Διαδίκτυο, και διάφορες συσκευές επικοινωνίας στη Γη, με αποτέλεσμα να προκληθεί χάος και ενδεχομένως ακόμη και θάνατοι. Οι ειδικοί του διαστημικού καιρού της NASA και άλλων οργανισμών, λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους αυτή την απειλή και παρακολουθούν στενά τον ήλιο για πιθανή επικίνδυνη δραστηριότητα.

Τι είναι οι ηλιακές εκλάμψεις

Οι ηλιακές εκλάμψεις συμβαίνουν όταν η έντονη δραστηριότητα στα μαγνητικά πεδία του Ήλιου διαταράσσει την ισορροπία στα μαγνητικά του πεδία με έκλυση τεράστιας ενέργειας που συνοδεύεται με μία λάμψη. Οι εκλάμψεις αυτές συμβαίνουν κοντά σε περιοχές του Ήλιου που είναι κυκλικές και σκουρόχρωμες και είναι γνωστές ως ηλιακές κηλίδες.

Το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας μιας ηλιακής έκλαμψης εκπέμπεται ως υπεριώδες φως και φως ακτίνων Χ. Ωστόσο, η έντονη ενέργεια μιας έκλαμψης μπορεί να θερμάνει τα κοντινά αέρια στην ατμόσφαιρα του ήλιου, εκτοξεύοντας τεράστιες μάζες φορτισμένων σωματιδίων, γνωστές ως στεμματικές εκπομπές μάζας (CME), στο διάστημα. Εάν μια ηλιακή κηλίδα τυχαίνει να βρίσκεται απέναντι από τη Γη, τότε οι CME που προκύπτουν, εκτοξεύονται προς το μέρος μας, φτάνοντας συνήθως στον πλανήτη μας σε διάστημα από 15 ώρες έως αρκετές ημέρες.

Ο ήλιος εκπέμπει από μία CME την εβδομάδα έως αρκετές την ημέρα, ανάλογα με το πού βρισκόμαστε στον 11ετή κύκλο δραστηριότητας του πλανήτη, σύμφωνα με τη NASA. Οι περισσότερες CME περνούν πάνω από τον πλανήτη μας εντελώς απαρατήρητες από το ευρύ κοινό, χάρη στο ισχυρό μαγνητικό πεδίο της Γης.

Ωστόσο, οι μεγαλύτερες, πιο ενεργητικές CME μπορούν να συμπιέσουν το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας καθώς περνούν και να προκαλέσουν γεωμαγνητική καταιγίδα. Καθώς η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια από τον ήλιο εισέρχεται στη μαγνητόσφαιρά μας, τα άτομα και τα μόρια στη γήινη ατμόσφαιρα φορτίζονται ηλεκτρικά, δημιουργώντας φαινόμενα που είναι ορατά σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια τέτοιων καταιγίδων, το Βόρειο Σέλας, που συνήθως παρατηρείται μόνο κοντά στον Βόρειο Πόλο, μπορεί να μετατοπιστεί τόσο πολύ προς τα κάτω ώστε να γίνει ορατό κοντά στον ισημερινό.

Κατά τη διάρκεια μιας ηλιακής καταιγίδας, τα ραδιοφωνικά κύματα και τα ραντάρ μπορεί να τεθούν εκτός λειτουργίας και τα ηλεκτρικά δίκτυα να υπερφορτωθούν και να χάσουν την ισχύ τους. Ορισμένοι ειδικοί φοβούνται ότι μια αρκετά μεγάλη CME θα μπορούσε να προκαλέσει «αποκάλυψη του διαδικτύου», υπερφορτώνοντας τα υποθαλάσσια καλώδια ίντερνετ και αφήνοντας μέρη του κόσμου χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο για εβδομάδες ή μήνες. Ωστόσο, αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη. Οι δορυφόροι και οι διαστημικοί σταθμοί, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά πέρα από την προστασία της γήινης ατμόσφαιρας, μπορούν επίσης να επηρεαστούν από την ακτινοβολία των CME.

Παρόλα αυτά, ακόμη και η ισχυρότερη γεωμαγνητική καταιγίδα στην καταγεγραμμένη ιστορία – το συμβάν Carrington του 1859 – δεν είχε καμία αξιοσημείωτη επίπτωση στην υγεία των ανθρώπων ή άλλων ειδών ζωής στη Γη.

«Ό,τι κι αν συμβαίνει, οι εκλάμψεις δεν μας επηρεάζουν ιδιαίτερα εδώ στη Γη», δήλωσε ο Νταγκ Μπίσεκερ, ερευνητής στο Κέντρο Πρόβλεψης Διαστημικού Καιρού της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, στο Stanford Solar Center.

via NASA

Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονται ότι άλλα κοντινά αστέρια θα μπορούσαν να απειλήσουν τον πλανήτη μας. Όταν ορισμένα αστέρια πεθαίνουν, εκρήγνυνται σε ένα τεράστιο σουπερνόβα (υπερκαινοφανείς αστέρες) που εκτοξεύει ισχυρή ακτινοβολία στο διάστημα για εκατομμύρια έτη φωτός γύρω τους. Αυτές οι εκρήξεις είναι πολλές και συχνά πιο ισχυρές από τις ηλιακές εκλάμψεις. Αν μια τέτοια έκρηξη συμβεί αρκετά κοντά στη Γη, το ετοιμοθάνατο άστρο θα μπορούσε να «λούσει» τον πλανήτη μας με τόση υπεριώδη ακτινοβολία που θα απογύμνωνε το προστατευτικό στρώμα του όζοντος, καθιστώντας τη Γη ευάλωτη σε έναν καταιγισμό φορτισμένων διαστρικών σωματιδίων.

Οι συγγραφείς μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (PNAS) τον Αύγουστο του 2020, υποψιάζονται ότι ο θάνατος ενός άστρου σε απόσταση 65 ετών φωτός από τη Γη, προκάλεσε μια μαζική εξαφάνιση που συνέβη πριν από 359 εκατομμύρια χρόνια. Στο τέλος της Δεβόνιας περιόδου, μια παρατεταμένη σειρά αφανισμών εξάλειψε περίπου το 19% όλων των οικογενειών, το 50% όλων των γενών και τουλάχιστον το 70% όλων των ειδών. Αν και οι επιστήμονες δεν ξέρουν τι προκάλεσε αυτή τη μαζική εξαφάνιση, μια ανάλυση απολιθωμένων σπόρων από εκείνη την εποχή, αποκάλυψε σημάδια βλάβης από υπεριώδες φως, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μια σουπερνόβα.

Προς το παρόν όμως, δεν υπάρχουν υποψήφιοι υπερκαινοφανείς αστέρες αρκετά κοντά στη Γη που θα μπορούσαν να μας απειλήσουν, διαβεβαιώνουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Mε πληροφορίες από Space μέσω ertnews.gr, Eύη Τσιριγωτάκη