Το βλέμμα που ξεχάστηκε

 

Το βλέμμα που ξεχάστηκε

Ερώτημα: Μήπως από την στιγμή που γεννιόμαστε χάνουμε σιγά-σιγά την ικανότητα να παρατηρούμε; Να παρατηρούμε μόνοι μας; Μεγαλώνουμε να καταλαβαίνουμε, καταλαβαίνουμε κυρίως μέσα από άλλους και λιγότερο μέσα από την ικανότητα να παρατηρούμε;

Ίσως γεννιόμαστε παρατηρητές — καθαροί, αθώοι, άδειοι. Χωρίς λέξεις, χωρίς κατανόηση. Μόνο αίσθηση και παρόν. Ύστερα, αρχίζουμε να μαθαίνουμε. Οι μεγάλοι μας δείχνουν τι να βλέπουμε, πώς να το ονομάζουμε, τι σημαίνει. Και σιγά σιγά η παρατήρηση σβήνει κάτω από στρώματα ερμηνείας.

Η κατανόηση γίνεται ένα είδος φίλτρου. Βλέπουμε, αλλά μέσα από τη γλώσσα των άλλων. Μέσα από σημασίες που δεν είναι δικές μας. Χάνουμε την πρωτογενή ικανότητα να παρατηρούμε "απλώς έτσι". Να μένουμε με αυτό που είναι, χωρίς να χρειάζεται να του δώσουμε μορφή ή σκοπό.

Ίσως για αυτό, σε ό,τι δεν ζούμε άμεσα, μεταφέρουμε προκατασκευασμένες αντιλήψεις. Όπως για τα ζώα. Αν δεν τα ζήσεις — όχι να τα δεις από μακριά, αλλά να ζήσεις μαζί τους — εύκολα τα νομίζεις για απλές μηχανές. Σαν να μην έχουν τίποτα άλλο από ανάγκες και κινήσεις. Σου λένε "είναι απλώς ένστικτο". Και το πιστεύεις, μέχρι που κάποια μέρα σε κοιτά ένας σκύλος και δεν μπορείς πια να πεις ότι είναι απλώς ένστικτο.

Ο σκύλος μου ο Άργος.

Το πρωί, όταν του ανοίγω την αυλόπορτα, ξεχύνεται στον δρόμο γεμάτος ενέργεια. Εδώ δίπλα έχουν μαζευτεί έξι αδέσποτα, αδέσποτος ήταν και αυτός μέχρι πριν κάποιους μήνες. Την πρώτη φορά που τα συνάντησε, τον κυνήγησαν. Τώρα όμως, ο Άργος τα κοιτάζει αλλιώς. Δεν αντιδρά με φόβο ούτε με επιβολή. Τα παρατηρεί.

Και καθώς εκείνα πλησιάζουν και μπαίνουν στην αυλή, ψάχνοντας λίγο φαγητό, ο Άργος δεν τα ενοχλεί. Δεν τα διώχνει. Δεν γαβγίζει. Απλώς κοιτάζει.

Είναι σαν να λέει: "Αυτό είναι τώρα. Αυτό γίνεται. Και είμαι μέσα σε αυτό, όχι πάνω από αυτό."

Μαθαίνω ξανά τι σημαίνει παρατήρηση, μέσα από τα μάτια ενός σκύλου. Όχι έλεγχος, όχι κατοχή, όχι φόβος. Μια ματιά που εμπιστεύεται τη ροή των πραγμάτων. Μια ματιά που αφήνει χώρο.

Η παρατήρηση δεν είναι κατανόηση. Η κατανόηση θέλει να πει "αυτό είναι έτσι, γιατί…" Η παρατήρηση λέει: "να, κοίτα... είναι."

Κι ίσως όσο μεγαλώνουμε, μαθαίνουμε να καταλαβαίνουμε, να εξηγούμε, να διατυπώνουμε. Και χάνουμε εκείνη τη σιγή που απλώς βλέπει.

Ο Άργος μού τη διδάσκει ξανά. Η παρατήρηση δεν είναι μια ικανότητα. Είναι μια σχέση.

Εδώ σε μια από τις εξόδους μας στην εξοχή.