Αντίσταση στην Ινσουλίνη: Η Κρυφή Αιτία Χρόνιων Παθήσεων και ο Ρόλος της Πραγματικής Τροφής

Ο Dr. Robert Lustig, διεθνώς αναγνωρισμένος εμπειρογνώμονας στη μεταβολική υγεία και συγγραφέας, βρίσκεται σε αποστολή να αλλάξει τον κόσμο αντιμετωπίζοντας τις χρόνιες παθήσεις. Σύμφωνα με τον ίδιο, η καρδιά αυτών των προβλημάτων βρίσκεται στην αντίσταση στην ινσουλίνη.

Τι Είναι η Αντίσταση στην Ινσουλίνη; Με απλά λόγια, η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι όταν η ινσουλίνη δεν επιτελεί σωστά το έργο της.

 Φυσιολογικά, η ινσουλίνη δεσμεύεται στους υποδοχείς των κυττάρων, σηματοδοτώντας τους να απορροφήσουν και να αποθηκεύσουν ενέργεια (γλυκόζη ή λίπος). Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη αποθήκευσης ενέργειας: περισσότερη ινσουλίνη σημαίνει περισσότερο λίπος. Όταν τα κύτταρα γίνονται ανθεκτικά, το πάγκρεας παράγει όλο και περισσότερη ινσουλίνη για να προσπαθήσει να επιτελέσει το έργο της, οδηγώντας σε υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα. Αυτή η υπερπαραγωγή και η αυξημένη ινσουλίνη, παρόλο που δεν λειτουργεί αποδοτικά, εξακολουθεί να οδηγεί σε αποθήκευση λίπους. Τελικά, το πάγκρεας μπορεί να "καεί", με αποτέλεσμα ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελεί τη βασική αιτία για πολλές χρόνιες μεταβολικές παθήσεις, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτης, καρκίνος, ακόμη και άνοια, καθώς ο εγκέφαλος μπορεί επίσης να γίνει ανθεκτικός στην ινσουλίνη.

Γιατί η Μέτρηση της Νηστείας Ινσουλίνης Είναι Κρίσιμη; Ο Dr. Lustig υποστηρίζει ότι η ινσουλίνη νηστείας είναι η πιο σημαντική εργαστηριακή εξέταση που μπορεί να ζητήσει ο γιατρός σας. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη, επειδή δεν έχουν κάνει αυτή την εξέταση, ενώ οι ασφαλιστικές εταιρείες συνήθως δεν την καλύπτουν και η American Diabetes Association (ADA) αποτρέπει ρητά τους γιατρούς από το να την ζητούν.

Η ADA προβάλλει δύο λόγους:
1. Μη τυποποίηση των επιπέδων ινσουλίνης: Ισχυρίζονται ότι τα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας δεν είναι τυποποιημένα σε όλες τις πλατφόρμες ανάλυσης. Ο Dr. Lustig αναγνωρίζει ότι υπάρχουν διαφορές, αλλά τονίζει ότι εάν το επίπεδο είναι υψηλό, σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα και το πάγκρεας υπερλειτουργεί, ανεξάρτητα από την ακριβή μέτρηση. Επιπλέον, εάν ο γιατρός χρησιμοποιεί την ίδια πλατφόρμα κάθε φορά, μπορούν να παρακολουθηθούν οι αλλαγές.

2. Μη συσχέτιση με την παχυσαρκία: Η ADA υποστηρίζει ότι τα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας δεν συσχετίζονται με την παχυσαρκία. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά συσχετίζονται με τη μεταβολική υγεία, η οποία είναι αυτό που πραγματικά μετράει. Πολλοί αδύνατοι άνθρωποι είναι μεταβολικά άρρωστοι (60%), ενώ το 20% των παχύσαρκων είναι μεταβολικά υγιείς. Ο μόνος τρόπος να το γνωρίζουμε είναι μέσω της μέτρησης της ινσουλίνης νηστείας. Στην πραγματικότητα, το 93% των Αμερικανών έχει τουλάχιστον μία πτυχή μεταβολικής δυσλειτουργίας, πράγμα που σημαίνει ότι η ινσουλίνη νηστείας τους είναι πιθανώς πάνω από 5 micro units ανά ml.

Οι Αιτίες της Αντίστασης στην Ινσουλίνη: Ζάχαρη, Φρουκτόζη και Επεξεργασμένα Τρόφιμα Ο βασικός "ένοχος" για την αντίσταση στην ινσουλίνη είναι η ζάχαρη και συγκεκριμένα η φρουκτόζη. Η φρουκτόζη και το αλκοόλ μεταβολίζονται με παρόμοιο τρόπο στο ήπαρ, οδηγώντας σε συσσώρευση λίπους στο ήπαρ και, κατά συνέπεια, σε αντίσταση στην ινσουλίνη του ήπατος.

Η φρουκτόζη προκαλεί ζημιά με διάφορους τρόπους:
• Υπερφόρτωση των μιτοχονδρίων: Παρουσιάζει δυσλειτουργία στα μιτοχόνδρια, τα "εργοστάσια ενέργειας" των κυττάρων.
• Αναστολή ενζύμων: Αναστέλλει τρία βασικά ένζυμα για τη φυσιολογική μιτοχονδριακή λειτουργία (AMP kinase, AADL, CPT1), μειώνοντας την παραγωγή ενέργειας (ATP) και προωθώντας την αποθήκευση λίπους.
• Αύξηση των "κεραμιδίων" (ceramides): Η φρουκτόζη αυξάνει τα κεραμίδια στο ήπαρ, τα οποία είναι ικανά να "δηλητηριάσουν" ολόκληρο το σύστημα μεταβολισμού ενέργειας του ήπατος.
Τα Επεξεργασμένα Τρόφιμα και τα Κρυμμένα Σάκχαρα: Το 73% των προϊόντων στα αμερικανικά σούπερ μάρκετ έχουν προσθήκη ζάχαρης. Η φρουκτόζη βρίσκεται σε όλες τις θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες, όχι μόνο στο σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης (HFCS) αλλά και στην επιτραπέζια ζάχαρη, το σιρόπι σφενδάμου, το αγαύη, και το μέλι.

Ο Χυμός Φρούτων vs. Ολόκληρο Φρούτο: 

Οι πορτοκαλιές είναι υγιεινές, αλλά ο χυμός πορτοκαλιού όχι. 

Η διαφορά κρύβεται στις ίνες. Οι ίνες είναι το "καλό" μέρος του φρούτου, λειτουργώντας ως θρεπτική ουσία για το μικροβίωμα του εντέρου. Όταν δεν τρέφουμε τα βακτήριά μας με ίνες, αυτά τρέφονται από εμάς, καταστρέφοντας το βλεννογόνο του εντέρου, προκαλώντας φλεγμονή, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και διαρροή εντέρου, που οδηγούν σε συστηματική φλεγμονή και αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι ίνες επίσης αναστέλλουν την απορρόφηση της γλυκόζης και της φρουκτόζης στο αίμα, προστατεύοντας το ήπαρ. Επιπλέον, οι ίνες προκαλούν αίσθημα κορεσμού και παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου, όπως το βουτυρικό, το οποίο είναι αντιφλεγμονώδες.

Διαιτητικά Αναψυκτικά και Τεχνητές Γλυκαντικές ουσίες: 

Ακόμη και χωρίς θερμίδες ή φρουκτόζη, τα διαιτητικά αναψυκτικά και οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες είναι προβληματικά. 

Η τοξικότητα μιας Coca-Cola ισούται με την τοξικότητα δύο Diet Coca-Cola, δηλαδή, τα διαιτητικά είναι "μισά τόσο άσχημα". Η γλυκιά γεύση ενεργοποιεί τον εγκέφαλο να πει στο πάγκρεας να απελευθερώσει περισσότερη ινσουλίνη (κεφαλική φάση έκκρισης ινσουλίνης). 

Επιπλέον, ορισμένες μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες (π.χ. ασπαρτάμη, σουκραλόζη) προκαλούν αλλαγές στο μικροβίωμα και διαρροή εντέρου, οδηγώντας σε συστηματική φλεγμονή.

 Οι ζαχαροαλκοόλες (π.χ. ερυθριτόλη, ξυλιτόλη) μπορούν να προκαλέσουν φούσκωμα και διάρροια και έχουν συνδεθεί με καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο.

"Σκοτώστε την Θερμίδα" (#killthecalorie): 

Ο Dr. Lustig υποστηρίζει ότι οι θερμίδες δεν έχουν καμία σχέση με την υγεία. Μια θερμίδα είναι μια μονάδα φυσικής μέτρησης θερμότητας, όχι το πώς ένα τρόφιμο μεταβολίζεται στο σώμα. Αυτό που μετράει είναι η παραγωγή ATP (ενέργειας) μέσα στο κύτταρο. Η φρουκτόζη, αν και έχει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο όπως η γλυκόζη, αναστέλλει τη μιτοχονδριακή λειτουργία, οδηγώντας σε λιγότερη παραγωγή ATP. Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα κορεσμένα λίπη έναντι των τρανς λιπών: και τα δύο έχουν 9 θερμίδες ανά γραμμάριο, αλλά τα κορεσμένα λίπη είναι απαραίτητα συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών (ιδιαίτερα του εγκεφάλου), ενώ τα τρανς λίπη είναι "ο διάβολος ενσαρκωμένος" και δεν μπορούν να μεταβολιστούν, προκαλώντας ζημιά.

Η Λύση: Πραγματικό Φαγητό και Υγιεινά Λίπη
1. Πραγματικό Φαγητό: Ο Dr. Lustig προτείνει μια απλή λύση: πραγματικό φαγητό. Πραγματικό φαγητό είναι οτιδήποτε προέρχεται από το έδαφος ή οποιοδήποτε ζώο που έφαγε αυτό που προέρχεται από το έδαφος. Αντίθετα, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται. Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν τέσσερα βασικά προβλήματα:
◦ Πάρα πολύ ζάχαρη.
◦ Πολύ λίγες ίνες.
◦ Ανεπαρκή Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και μικροθρεπτικά συστατικά.
◦ Γαλακτωματοποιητές, οι οποίοι είναι απορρυπαντικά που βλάπτουν το βλεννογόνο του εντέρου, οδηγώντας σε φλεγμονή και διαρροή εντέρου.

2. Προσεγγίσεις Υψηλής Περιεκτικότητας σε Λίπος και Χαμηλής Περιεκτικότητας σε Υδατάνθρακες (High Fat, Low Carb - HFLC): 

Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στη μείωση της ινσουλίνης. Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι ότι οι υδατάνθρακες μπορούν εύκολα να "γλιστρήσουν" πίσω στη διατροφή, ειδικά όταν τρώμε έξω, μετατρέποντας την HFLC σε μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και μέτριας περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, η οποία είναι στην πραγματικότητα χειρότερη από μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.

3. Καλά Λίπη για την Αντιστροφή της Αντίστασης στην Ινσουλίνη: Τα μιτοχόνδρια είναι φτιαγμένα από λίπος, ιδίως από λίπη με διπλούς δεσμούς, όπως τα Ωμέγα-3.
◦ Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα: Είναι τα πιο δύσκολα να βρεθούν στη διατροφή. Βρίσκονται σε ιχθυέλαια, έλαιο κριλ και φύκια. Το EPA (εικοσαπενταενοϊκό οξύ) και το DHA (δοκοσαεξαενοϊκό οξύ) είναι ζωτικής σημασίας. Το άγριο σολομό και τα άγρια θαλασσινά είναι καλές πηγές. Το εκτρεφόμενο σολομό είναι πολύ χειρότερο, καθώς τρέφεται με καλαμπόκι (πλούσιο σε Ωμέγα-6) και όχι με Ωμέγα-3. Τα Ωμέγα-3 βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη και την κατάθλιψη, βελτιώνοντας τη νευρική μιτοχονδριακή λειτουργία.
◦ Κορεσμένα Λιπαρά: Θεωρούνται ουδέτερα. Ενώ αυξάνουν την LDL χοληστερόλη, πρόκειται για τη "μεγάλη πλευστή" LDL, η οποία δεν είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις. Αντίθετα, η "μικρή πυκνή" LDL, που προκαλείται από τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες και ειδικά τη ζάχαρη, είναι αυτή που πρέπει να αποφεύγεται. Το βούτυρο είναι εντάξει και δεν θα μετατραπεί σε τρανς λιπαρά. Η μαργαρίνη ήταν ένα τρομερό λάθος και είναι δηλητήριο, προωθώντας καρδιαγγειακές παθήσεις.
◦ Μονοακόρεστα Λιπαρά Οξέα (MUFAs): Κυρίως το ελαϊκό οξύ, που βρίσκεται στο ελαιόλαδο. Είναι ευεργετικό, αλλά δεν πρέπει να θερμαίνεται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, καθώς έχει χαμηλό σημείο καπνού και μπορεί να μετατραπεί σε τρανς λιπαρά.
◦ Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα (PUFAs): Όπως το κραμβέλαιο και το λάδι από κουκούτσι σταφυλιού. Ενώ είναι καλύτερα από ορισμένα άλλα, δεν είναι τόσο καλά όσο τα Ωμέγα-3 ή τα μονοακόρεστα. Επίσης, μπορούν να μετατραπούν σε τρανς λιπαρά με υψηλή θερμοκρασία. Ο Dr. Lustig τονίζει ότι τα δεδομένα για τη σχέση των σπορέλαιων με χρόνιες ασθένειες είναι επί του παρόντος συσχετιστικά και όχι αιτιώδη.

◦ Έλαια MCT (Μέσης Αλύσου Τριγλυκερίδια): Μεταβολίζονται ευκολότερα στα κύτταρα και δεν χρειάζεται να ενσωματωθούν σε μεγάλους λιπιδικούς παράγοντες που πηγαίνουν στο ήπαρ. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα αν καταναλώνονται σε συνδυασμό με άλλα λιπαρά. Το λάδι καρύδας είναι εντάξει για μαγείρεμα, αλλά και πάλι, χρειάζεται προσοχή στη συνολική πρόσληψη λιπαρών.

Υδατάνθρακες και Άσκηση: Η ποσότητα υδατανθράκων που μπορεί να χειριστεί κάποιος διαφέρει ανάλογα με το άτομο και την ικανότητα άσκησης. Η άσκηση αυξάνει την ποσότητα του AMP kinase και των μιτοχονδρίων, βελτιώνοντας τη δυνατότητα καύσης των υδατανθράκων. Ένα παράδειγμα είναι ο Michael Phelps, ο οποίος κατανάλωνε 12.000 θερμίδες την ημέρα αλλά δεν πάχαινε λόγω της εκτεταμένης μιτοχονδριακής ικανότητας. Γενικά, η κατανάλωση άνω των 200 γραμμαρίων υδατανθράκων μπορεί να γίνει προβληματική.

Οι Ίνες και το "Munch Munch": Οι ίνες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για άτομα με μεταβολικό σύνδρομο. Ο Dr. Lustig συνιδρυσε μια εταιρεία, την Biolumin, που παράγει ένα προϊόν ινών, το "Munch Munch". Πρόκειται για ένα μικροκυτταρινικό σφουγγάρι, επτά μικρά σε διάμετρο (αόρατο στη γλώσσα), το οποίο μπορεί να προστεθεί σε οποιοδήποτε μη υδατικό τρόφιμο. Όταν καταπίνεται, διαστέλλεται 70 φορές το αρχικό του μέγεθος, δημιουργώντας ένα αίσθημα πληρότητας. Εμποτισμένο με υδρογέλες και διαλυτές ίνες, δεσμεύει τη γλυκόζη, τη φρουκτόζη, τη σακχαρόζη και τους απλούς υδατάνθρακες, εμποδίζοντας την πρώιμη απορρόφησή τους στο έντερο. Αυτό κρατά χαμηλότερη την απόκριση γλυκόζης και ινσουλίνης, προστατεύει το ήπαρ και υποστηρίζει το μικροβίωμα, παράγοντας αντιφλεγμονώδη βουτυρικά. Το "Munch Munch" μετατρέπει το επεξεργασμένο φαγητό σε "πραγματικό φαγητό" στο έντερο, προσφέροντας μια στρατηγική μείωσης της βλάβης για τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία δεν πρόκειται να εξαφανιστούν.

Ορατά Σημάδια Αντίστασης στην Ινσουλίνη: Υπάρχουν δύο ορατά σημάδια που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος στο σώμα του:
• Μελανίζουσα ακάνθωση (Acanthosis nigricans): Υπερμελάγχρωση και πάχυνση/δερματικές πτυχώσεις στο πίσω μέρος του λαιμού, στις μασχάλες, κάτω από το στήθος, στη βουβωνική χώρα και πίσω από τα γόνατα. Αυτό οφείλεται στην υψηλή ινσουλίνη που δεσμεύεται στον υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα στο δέρμα.
• Θηλώματα δέρματος (Skin tags): Επίσης ένδειξη αντίστασης στην ινσουλίνη.
Βέλτιστα Επίπεδα Ινσουλίνης Νηστείας:
• Λιγότερο από 5 micro units/ml: Μεταβολικά υγιές.
• 5 έως 10 micro units/ml: Εντάξει.
• Πάνω από 10 micro units/ml: Όχι εντάξει.
• Πάνω από 15 micro units/ml: Σίγουρα όχι εντάξει.
• Πάνω από 20 micro units/ml: Χρειάζεται άμεση παρέμβαση (αλλαγή διατροφής, άσκηση, ή μετφορμίνη).

Το Ταξίδι του Dr. Lustig στην Μεταβολική Υγεία: 

Αρχικά, ο Dr. Lustig σπούδασε διατροφική βιοχημεία, αλλά στράφηκε στην νευροενδοκρινολογία. Η εμπειρία του με παιδιά που ανέπτυξαν παχυσαρκία λόγω εγκεφαλικών όγκων (υποθαλαμική παχυσαρκία) τον οδήγησε να εξερευνήσει τη σχέση του εγκεφάλου με την ινσουλίνη. Η επιτυχία της μείωσης της ινσουλίνης σε αυτά τα παιδιά με ένα φάρμακο, την οκτρεοτίδη, τον ώθησε να διερευνήσει παρόμοιες καταστάσεις σε ενήλικες χωρίς όγκους. Αυτό τον οδήγησε να συνειδητοποιήσει ότι η ζάχαρη είναι ο περιβαλλοντικός παράγοντας που οδηγεί σε παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και λιπώδη διήθηση του ήπατος σε παιδιά και ενήλικες, δρώντας όπως το αλκοόλ στο ήπαρ.

Συνοψίζοντας, ο βασικός στόχος για την επίλυση χρόνιων μεταβολικών προβλημάτων είναι η μείωση των επιπέδων ινσουλίνης. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της υιοθέτησης μιας διατροφής με πραγματικά τρόφιμα, την αποφυγή της ζάχαρης και των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, και την ενσωμάτωση υγιεινών λιπών και ινών.

Διαβάστε και αυτό εδώ το ανάλογο θέμα.

Ακούστε εδώ μια περιληπτική εξήγηση του θέματος