Εμπρησμός: Έγκλημα αντίστοιχο με φόνο;

Νομοθεσία, Στατιστικά και Αναγκαίες Λύσεις

Κάθε καλοκαίρι η Ελλάδα πληγώνεται ξανά και ξανά από τον εφιάλτη των δασικών πυρκαγιών. Εκατομμύρια στρέμματα καταστρέφονται, οικοσυστήματα αφανίζονται και, δυστυχώς, χάνονται ανθρώπινες ζωές. Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο:

Πρέπει ο εμπρησμός να τιμωρείται όπως η ανθρωποκτονία;

1. Τι ισχύει σήμερα στη νομοθεσία

Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα (Ν. 4619/2019):

• Εμπρησμός (άρθρο 264 Π.Κ.)

  • Με πρόθεση και θάνατο → Ισόβια κάθειρξη (ίδια ποινή με την ανθρωποκτονία).

  • Με πρόθεση και κίνδυνο για άνθρωπο → Κάθειρξη έως 10 έτη.

  • Από αμέλεια με κίνδυνο για άνθρωπο → Φυλάκιση έως 3 έτη.

• Εμπρησμός δασών (άρθρο 265 Π.Κ.)

  • Με πρόθεση και θάνατο → Ισόβια κάθειρξη.

  • Με πρόθεση και κίνδυνο για άνθρωπο → Κάθειρξη έως 10 έτη.

  • Από αμέλεια με κίνδυνο για άνθρωπο → Φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους.

• Ανθρωποκτονία με πρόθεση (άρθρο 299 Π.Κ.)

  • Ισόβια κάθειρξη.

  • Σε βρασμό ψυχικής ορμής → Πρόσκαιρη κάθειρξη (≥10 έτη).

Συμπέρασμα: Νομοθετικά, ο εμπρησμός που προκαλεί θάνατο ήδη τιμωρείται όπως η ανθρωποκτονία. Το πρόβλημα βρίσκεται στην εφαρμογή.

2. Τα σκληρά στατιστικά

• 41 χρόνια (1980–2021): 56.326 δασικές πυρκαγιές, 250 νεκροί, 102 σοβαρά εγκαύματα.

• Μέσος όρος: 1.465 πυρκαγιές/έτος, 524.000 στρέμματα καμένα.

• Αιτίες: ~64% ανθρωπογενείς (πρόθεση ή αμέλεια), 10% φυσικά αίτια, υπόλοιπα άγνωστα.

• 2021: +43% περισσότερες πυρκαγιές, +500% αύξηση καμένης έκτασης σε σχέση με τον μέσο όρο 2008–2020.

3. Το πρόβλημα της ατιμωρησίας

• Από 8.270 πυρκαγιές, μόνο 25 συλλήψεις και 8 αυτόφωρες για πρόθεση.

• Σε 8.511 αγροτοδασικές πυρκαγιές, συλλαμβάνονται μόλις 162 άτομα (1,9%), και μόνο το 1,6% καταδικάζεται.

• Σε 20 χρόνια: 564 καταδίκες για 19.712 υποθέσεις.

• Πολλές υποθέσεις υποβαθμίζονται σε πλημμελήματα και δεν εξαντλούνται τα ανώτατα όρια ποινών.

4. Διεθνείς πρακτικές

• Αυστραλία: Δορυφόροι & αισθητήρες καπνού για άμεση ανίχνευση, άμεσες δίκες, πολυετείς ποινές.

• ΗΠΑ (Καλιφόρνια): Ειδικές ανακριτικές μονάδες με πυροσβέστες-ερευνητές, γρήγορη προσαγωγή υπόπτων.

• Ισπανία: Συνδυασμός αυστηρών ποινών με κοινοτική εργασία για μικρότερες παραβάσεις, ώστε να ενισχύεται η κοινωνική συνείδηση.

5. Προτάσεις για την Ελλάδα

1. Ειδικές Ομάδες Εμπρησμών με εξειδικευμένο εξοπλισμό και συνεργασία με δασολόγους, εισαγγελείς.

2. Δορυφορική & drone επιτήρηση για εντοπισμό εστιών στα πρώτα λεπτά.

3. Αυτόφωρες διαδικασίες & ταχείες δίκες για αποτρεπτικό αποτέλεσμα.

4. Δημόσια καταγραφή καταδικών για διαφάνεια και παραδειγματισμό.

5. Πρόληψη στην τοπική κοινωνία: ζώνες αντιπυρικής προστασίας, καθαρισμοί, εκπαίδευση πολιτών.

6. Αναβάθμιση του νομικού πλαισίου για αμέλεια ώστε να μην πέφτουν στα μαλακά όσοι προκαλούν φωτιά από βαριά αμέλεια.

6. Τελική σκέψη

Η αυστηρότητα στις ποινές υπάρχει ήδη για τις πιο βαριές περιπτώσεις εμπρησμού· όμως χωρίς βεβαιότητα σύλληψης, γρήγορη απονομή δικαιοσύνης και ισχυρή πρόληψη, το νομικό πλαίσιο μένει γράμμα κενό.
Αν η Ελλάδα συνδυάσει τεχνολογία, αποτελεσματική αστυνόμευση και αυστηρή εφαρμογή του νόμου, τότε οι καλοκαιρινές πυρκαγιές μπορούν να περιοριστούν δραστικά  και οι εμπρηστές να αντιμετωπίζονται πραγματικά σαν αυτό που είναι: εγκληματίες με ευθύνη αντίστοιχη με του δολοφόνου.