H αδέξια αναζήτηση της ΕΕ για διεθνή φωνή

Του Hans-Jürgen Schlamp DER SPIEGEL


Με την Συνθήκη της Λισαβόνας να αποκτά σύντομα σάρκα και οστά, αρκετοί Ευρωβουλευτές προειδοποιούν για το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός «γραφειοκρατικού τέρατος». Όπως επισημαίνουν, με την επιλογή του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Υπουργού Εξωτερικών, τα πράγματα οδεύουν προς την δημιουργία ενός νέου, υπέρμετρα γραφειοκρατικού οργανισμού.

Ο νέος Υπουργός Εξωτερικών, ή ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, όπως ζητούν να ονομάζεται οι Βρετανοί, θα θέσει υπό τον έλεγχο του όλες τις στρατιωτικές και αστυνομικές υπηρεσίες της ΕΕ, θα είναι υπεύθυνος για συντονισμό της πολιτικής σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, και θα ενεργεί ως η εκπροσωπoύσα αρχή της Ένωσης σε πολιτικής υφής ζητήματα ανά τον κόσμο.


Για να πετύχει την αποστολή της, η πανίσχυρη διοίκηση θα πρέπει να τεθεί στη διάθεση του Υπουργού Εξωτερικών, εγχείρημα δαπανηρό και τεράστιο. Η νέα «Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης» εκτιμάται ότι θα στελεχώνεται από 6.000–7.000 «Ευρωκράτες». Με βάση αυτά τα δεδομένα, η ΕΕ ενδέχεται να αποκτήσει ακόμη μία υπερφίαλη γραφειοκρατική υπηρεσία.

Για δεκαετίες, οι αφοσιωμένοι Ευρωπαίοι ονειρεύονται μία κοινή εξωτερική πολιτική, η οποία επί ίσοις όροις με τις υπερδυνάμεις, να είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη και «ετοιμοπόλεμη». Στόχος, να μην επαναληφθούν περιστατικά όπως η διχογνωμία για τον πόλεμο στο Ιράκ, και άλλες ντροπιαστικές για την Ένωση μονομερείς πρωτοβουλίες από αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.

Υπό το φως του ιστορικού, πολιτικού και πολιτισμικού πλουραλισμού που χαρακτηρίζει την Ευρώπη, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο τα 27 κράτη-μέλη να έχουν την ίδια άποψη σε ζητήματα όπως ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, οι ειρηνευτικές αποστολές στην Αφρική ή η παροχή βοήθειας σε Βαλκανικές χώρες. Παρόλα αυτά, ένας υπουργός εξωτερικών, ο οποίος θα διαθέτει κουράγιο και τις αναγκαίες δεξιότητες, θα είναι πιο εύκολο να πετύχει συμβιβασμούς.

Αυτό ακριβώς είχαν υπόψιν τους οι αρχιτέκτονες της Συνθήκης της Λισαβόνας, οι οποίοι επιθυμούν μία ισχυρή προσωπικότητα. Μία εξέλιξη η οποία συνεπάγεται και διεύρυνση της γραφειοκρατίας, γεγονός που καταδεικνύει ότι το τελικό αποτέλεσμα, δεν δικαιώνει τις προθέσεις.

Ήδη το όνειρο για μια επιθετική Ευρωπαϊκή διπλωματία έχει αρχίσει να καταρρέει, αφού η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτικών αντιμετωπίζουν τον μέλλοντα Υπουργό Εξωτερικών ως τίποτα άλλο πέραν ενός ενοχλητικού αντιπάλου. Σαρκοζί, Μέρκελ και Μπράουν επιθυμούν μία προσωπικότητα η οποία, όποτε κρίνεται αναγκαίο, να μπορεί να χαλιναγωγηθεί.

Ασπόνδυλος και Αδύναμος
Και σαν να μην έφτανε αυτό, η αυτονομία του θα περιοριστεί ακόμη περισσότερο με βάση το 10σέλιδο μνημόνιο που εγκρίθηκε από τους 27 στη Σύνοδο του Οκτωβρίου. Στις διαπραγματεύσεις με τους ηγέτες της Ρωσίας, της Κίνας και των ΗΠΑ, πρωταρχικό ρόλο θα έχει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο Υπουργός εξωτερικών θα περιοριστεί σε «υποστηρικτικό ρόλο».

Επιπρόσθετα, δεν θα μπορεί να εκφεύγει των ορίων του όταν θα συζητούνται επίκαιρα ζητήματα. Θα μπορεί να συζητά με την Τουρκική κυβέρνηση για τις σχέσεις της με το Ιράκ, αλλά θα του απαγορεύεται να συζητά τις προϋποθέσεις για ενδεχόμενη ένταξη της στην ΕΕ, όπως η ελευθερία του τύπου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στα Βαλκάνια, ο Υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ θα μπορεί μεν να συνομιλήσει για όλα τα ζητήματα, αλλά δεν θα μπορεί να κάνει αναφορά σε πιθανή οικονομική βοήθεια από τις Βρυξέλλες. Όλα όσα σχετίζονται με την διεύρυνση της ΕΕ είναι δικαιοδοσία της Κομισιόν. Ο ανώτατος διπλωμάτης θα πρέπει πρόσθετα να τηρεί αποστάσεις από καίρια ζητήματα όπως η διεθνής βοήθεια και το παγκόσμιο εμπόριο.

Περιζήτητες Θέσεις
Αναταραχή αναμένεται επίσης να προκύψει και από την μαζική πρόσληψη συμβούλων και βοηθών που θα στελεχώσουν την νέα υπηρεσία. Οι εκατοντάδες ειδικοί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα συνενωθούν με 3.000 συναδέλφους τους από τις Βρυξέλλες, και στη συνέχεια αυτοί θα ενισχυθούν από περίπου 2.000 διπλωμάτες από όλα τα κράτη-μέλη. Mέχρι σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς ποια μορφή θα προσλάβει η διαδικασία επιλογής.

Οι θέσεις αυτές προκαλούν έντονο ανταγωνισμό, ειδικά στις μη προνομιούχες χώρες-μέλη, όπου για παράδειγμα ένας διπλωμάτης στη Βουλγαρία που αμείβεται με περίπου €800 μηνιαίως, θα κερδίζει τα δεκαπλάσια αν διοριστεί στις Βρυξέλλες ή στην περιφέρεια.

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατηρεί παγκοσμίως 130 αντιπροσωπείες, από το Μαρόκο μέχρι και την Μπουρκίνα Φάσο, στελεχωμένες από 5.000 υπαλλήλους. Με την αναδιοργάνωση, θα γίνει μεν καλύτερη κατανομή θέσεων, αλλά οι αντιπροσωπείες θα ενισχυθούν, τουλάχιστον σε διοικητικό επίπεδο, από διπλωμάτες από την Βαρσοβία, την Πράγα ή την Μάλτα, και βοηθητικό προσωπικό.

Φόβοι για την δημιουργία Τέρατος
Αν και εκτιμάται ότι το νέο Υπουργείο Εξωτερικών της ΕΕ θα είναι συνεκτικό, εντούτοις εκφράζονται φόβοι ότι θα εξελιχθεί σε ένα «γραφειοκρατικό τέρας» με «27 δομές εξουσίας στις Βρυξέλλες και τους δορυφόρους τους σε περιφερειακά γραφεία». Το νέο Υπουργείο θα είναι επίσης νομικά ανεξάρτητο, γεγονός που αποκλείει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από τον καθορισμό της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, ενώ περιορίζει και τον έλεγχο του σε οικονομικά ζητήματα, κάτι που θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ για κάθε νομοθετικό σώμα.

Έντονα αντιδρούν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο αρκετοί Ευρωβουλευτές, οι οποίοι κακίζουν το ότι το μέλλον της ΕΕ θα αποφασίζεται από την διπλωματική υπηρεσία. Ταυτόχρονα επισημαίνουν την ανάγκη «επίτευξης προόδου προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και όχι στο πισωγύρισμα στην Ευρώπη των κυβερνήσεων».

Αβέβαιο Μέλλον
Την ίδια στιγμή, έντονα προβληματισμένοι για το μέλλον τους είναι οι 6.000 εργαζόμενοι στις Βρυξέλλες, αφού με βάση την αναδιοργάνωση, θα απαιτηθεί η παραμονή μόνο των μισών.

Ανησυχίες οι οποίες σε μεγάλο βαθμό είναι αβάσιμες, αφού όσοι ειδικοί δεν απορροφηθούν από το γραφείο του Υπουργού Εξωτερικών, δεν θα πρέπει να φοβούνται για την θέση τους. Εξάλλου, οι Βρυξέλλες παρέχουν εγγύηση στην εργοδότηση. Ακόμη όμως και αν ισχύσει το χειρότερο σενάριο, οι επηρεαζόμενοι θα μεταφερθούν σε ένα άλλο τμήμα το οποίο είναι ήδη υπερπλήρες και με σχεδόν ελάχιστη εργασία που πρέπει να διεκπεραιωθεί.

απο το geopolitics-gr