Η αποτυχημένη παράσταση στο Γιούρογκρουπ για το χρέος

του Σταύρου Λυγερού
Ήταν εξαρχής δεδομένο ότι η συζήτηση στο Γιούρογκρουπ για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα είχε αποκλειστικό σκοπό να προσφέρει στην κυβέρνηση Σαμαρά ένα επικοινωνιακό δωράκι εν όψει ευρωεκλογών. Αλλά κι αυτή η παράσταση δεν πήγε όσο καλά θα ήθελαν στο μέγαρο Μαξίμου. Το αντίθετο, μάλιστα. Η άρνηση του Στουρνάρα να ζητήσει κούρεμα κατέδειξε ότι η Αθήνα μιλάει με τη φωνή του Βερολίνου. Το γεγονός ότι ο Σόιμπλε είχε αποτρέψει τον Έλληνα ομόλογό του, δεν είναι λόγος η κυβέρνηση Σαμαρά να μη θέσει τέτοιο αίτημα. Δεν θα ήταν, άλλωστε, χωρίς υποστήριξη. Το ίδιο απαιτεί και το ΔΝΤ.

Σε όποιες χώρες πήγε, το ΔΝΤ έχει αφήσει πολύ κακή φήμη για την εμμονή του σε πολιτικές μονοδιάστατης λιτότητας. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι επαγγελματίας στη διαχείριση πτωχεύσεων. Δεν ζητάει, βεβαίως, επιμόνως κούρεμα του ελληνικού χρέους από φιλελληνική διάθεση. Το ζητάει επειδή έχει συνείδηση ότι είναι ο μόνος τρόπος για να καταστεί βιώσιμο.

Οι εταίροι μας στην Ευρωζώνη το αποκλείουν, επειδή δεν θέλουν να πληρώσουν το κόστος του κουρέματος. Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, ότι η εγχώρια «παράταξη του Μνημονίου» εμφανίζεται βασιλικότερη του βασιλέως. Δεν μας λέει μόνο ότι είναι αδύνατον τα κοινοβούλια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης να εγκρίνουν ένα τέτοιο κούρεμα. Μας λέει και ότι είναι άδικο να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι για το ελληνικό χρέος. Γι’ αυτό και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες εάν μας δώσουν επιμήκυνση αποπληρωμής και κάποια μείωση του επιτοκίου.

Το επιχείρημα θα είχε κάποια βάση εάν το 2010 το ευρωιερατείο και η εγχώρια «παράταξη του Μνημονίου» υποστήριζαν ότι το κούρεμα έπρεπε να γίνει τότε που τα ελληνικά ομόλογα βρίσκονταν σε χέρια ιδιωτών. Τότε, όμως, έλεγαν το ακριβώς αντίθετο. Η εγχώρια «παράταξη του Μνημονίου», μάλιστα, χαρακτήριζε όσους υποστήριζαν το κούρεμα ανεύθυνους και δήλωνε ότι «δεν είμαστε μπαταχτσήδες»!

Η Ευρωζώνη, λοιπόν, μας δάνεισε για να αποπληρώσουμε στο ακέραιο όσα ομόλογα έληγαν μέχρι τις αρχές του 2012. Με άλλα λόγια, μας δάνεισαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (επιβαρύνοντας τους φορολογουμένους τους) για να μη χάσουν χρήματα οι τράπεζες και οι κάθε είδους επενδυτές. Και τώρα που το ελληνικό χρέος έχει περάσει σε κρατικά χέρια, το ευρωιερατείο και δικοί μας μνημονιακοί μας λένε ότι δεν είναι δίκαιο να ζημιωθούν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι! Πρόκειται για αφόρητη υποκρισία.

Η ουσιαστική συζήτηση για την όποια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα αρχίσει το φθινόπωρο. Εάν, μάλιστα, διαβάσουμε προσεκτικά τις δηλώσεις τους επικεφαλής του Γιούρογκρουπ θα δούμε ότι θα προηγηθεί νέος έλεγχος και κατά πάσα πιθανότητα θα τεθούν νέοι όροι. Με άλλα λόγια, το ευρωιερατείο αποδείχθηκε τσιγκούνικο όσον αφορά το προεκλογικό επικοινωνιακό δωράκι προς τους Σαμαρά και Βενιζέλο.

Κατά τα άλλα και εν όψει ευρωεκλογών, η κυβέρνηση ξανασερβίρει το πρωτογενές πλεόνασμα και την εγγυημένη και καθοδηγημένη επιστροφή στις αγορές σαν αποδείξεις του οικονομικού success story. Κανένα κατεστημένο ΜΜΕ, βεβαίως, δεν υπενθυμίζει την έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, σύμφωνα με την οποία η Τρόικα συμπεριφέρθηκε σαν χασάπης κι όχι σαν χειρουργός. Η αλήθεια της διαπίστωσης αποδεικνύεται από τη συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας και ευρύτερα από τη δραματική κατάσταση της πραγματικής οικονομίας.

Έχουμε επανειλημμένως καταδείξει ότι το περιβόητο πρωτογενές πλεόνασμα είναι πλασματικό. Ακόμα, όμως, κι αν αποδεχθούμε ότι είναι πραγματικό, ο τρόπος που προέκυψε δεν επιτρέπει πανηγυρισμούς. Οι δημόσιες δαπάνες δεν μειώθηκαν με εστιασμένες παρεμβάσεις και με τον εκσυγχρονισμό δομών και λειτουργιών. Αντιθέτως, η κυβέρνηση κατά κανόνα κατέφυγε στην εύκολη λύση των οριζόντιων περικοπών: δραστική συρρίκνωση μισθών, συντάξεων και κοινωνικών παροχών, αλλά και ακρωτηριασμός κρίσιμων λειτουργιών του κράτους.

Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με την αύξηση των δημοσίων εσόδων. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις απέφυγαν να κάνουν εστιασμένες παρεμβάσεις στις κοινωνικές ομάδες που αναλογικά συμμετέχουν λιγότερο από ότι πρέπει στα φορολογικά βάρη. Κατέφυγαν στην εύκολη λύση: στην οριζόντια υπερφορολόγηση που πλήττει κυρίως τη βάση της οικονομικής πυραμίδας. Ο χειρισμός της λίστας Λαγκάρντ είναι μία σαφής ένδειξη ότι η ανοχή έναντι των πλουσίων συνεχίζεται ακόμα και στις συνθήκες της κρίσης.

Η υπερφορολόγηση συνδυάσθηκε με το γεγονός ότι το κράτος επιστράτευσε την εξουσία του αφενός για να αφαιρεί από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των φορολογουμένων τα ποσά ληξιπρόθεσμων οφειλών τους, αφετέρου για να απειλεί όσους δεν πληρώνουν με φυλάκιση. Είναι προφανές ότι σ’ αυτές τις συνθήκες ο φορολογούμενος αναγκάζεται να θέσει σε προτεραιότητα την πληρωμή των οφειλών του προς το δημόσιο.

Η μη κατάρρευση των δημοσίων εσόδων σε συνθήκες τέτοιας ύφεσης οφείλεται σ’ αυτές τις πρακτικές. Για πόσο όμως; Τα δημόσια έσοδα είναι βιώσιμα μόνο όταν προέρχονται από μία λογική και δίκαια κατανεμημένη φορολόγηση των εισοδημάτων και της κατανάλωσης, εάν δηλαδή προέρχονται κυρίως από τον παραγόμενο πλούτο. Ρουφώντας τη ρευστότητα από την αγορά, το δημόσιο στραγγαλίζει την πραγματική οικονομία. Οι επιχειρήσεις ασφυκτιούν από την έλλειψη ρευστότητας και πολλές καταρρέουν. Η δραστική μείωση των εισοδημάτων, σε συνδυασμό με τα πρόσθετα φορολογικά βάρη ροκανίζουν τις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών.

Οι πιο αδύναμοι κρίκοι της αλυσίδας έχουν σπάσει ή είναι έτοιμοι να σπάσουν. Ολοένα και περισσότεροι μικρομεσαίοι διολισθαίνουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Το γεγονός αυτό αναπόφευκτα πολλαπλασιάζει όχι μόνο τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών, αλλά και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι δεν μπορεί τα δημόσια οικονομικά να είναι υγιή όταν η πραγματική οικονομία ασφυκτιά και συρρικνώνεται. Η λεηλασία της ιδιωτικής περιουσίας, μέσω της υπερφολόγησης, μόνο προσωρινά λύνει το δημοσιονομικό πρόβλημα.
Επίκαιρα