Άγγελος Συρίγος: Για τα γκέτο της Ελλάδας

Φωτ. ΙΝΤΙΜΕ ΝΕWS

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ

Ενα μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι ότι βρισκόμαστε ενώπιον καταστάσεων και προβλημάτων που άλλες χώρες έχουν αντιμετωπίσει εδώ και πολλά χρόνια. Μπορούμε να μάθουμε από τις επιτυχίες και αποτυχίες τους. Τέτοια περίπτωση είναι αυτή της εκπαιδεύσεως. Πώς θα προσεγγίσεις έναν αλλόγλωσσο μαθητικό πληθυσμό; Η αρχική αντίληψη ήταν «να αφήσεις κάθε λουλούδι να ανθίσει». Να διδάξεις στα παιδιά τη μητρική τους γλώσσα παράλληλα με τη γλώσσα του τόπου που τους φιλοξενεί (η λεγόμενη «πολυπολιτισμική εκπαίδευση»). Απέτυχε να οδηγήσει στην ένταξη αυτών των ομάδων. Εδώ και δύο δεκαετίες το ζητούμενο δεν είναι τόσο να διδαχθούν οι αλλόγλωσσοι μαθητές τη μητρική γλώσσα τους, αλλά πρωτίστως τη γλώσσα και τον πολιτισμό του κράτους στο οποίο διαμένουν. Αυτή η νέα αντίληψη ονομάσθηκε «διαπολιτισμική εκπαίδευση». Για να λειτουργήσει όμως σωστά, πρέπει οι αλλόγλωσσοι μαθητές να μην ξεπερνούν το ποσοστό του 20% στο σύνολο του τμήματος. Οσο αυξάνεται αυτό το ποσοστό τόσο δυσχεραίνεται η ένταξη.

Αυτό που συμβαίνει στον χώρο της εκπαιδεύσεως ισχύει και ευρύτερα στην κοινωνία. Σε όλη την Ευρώπη η κοινωνική συνοχή απειλείται από τα γκέτο μεταναστών. Τα παραδείγματα είναι πολλά: από τα μπανλιέ της Γαλλίας, στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου ή στο Μόλεμπεκ του Βελγίου. Το μάθημα από όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι απλό: Οταν οι μετανάστες σε μια αστική περιοχή ξεπεράσουν σε αριθμούς ένα ποσοστό, δημιουργούνται παράλληλες κοινωνίες. Οι ομάδες μεσαίου εισοδήματος, που έχουν τη δυνατότητα να μετακινηθούν αλλού, εγκαταλείπουν αυτές τις περιοχές. Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω επιδείνωση της καταστάσεως. Οι περιοχές αυτές καταλήγουν να χαρακτηρίζονται από περιθωριοποίηση και φτώχεια.

Τα ζήσαμε κι εμείς στις αρχές του 2000 σε Αγιο Παντελεήμονα, Κυψέλη, πλατεία Αττικής ή Σεπόλια. Σήμερα στις συγκεκριμένες περιοχές είναι σαφές ότι ο αριθμός των μεταναστών έχει ξεπεράσει το όριο του 20%. Οι μετανάστες, βεβαίως, κάλυψαν το κενό που είχε ήδη δημιουργηθεί από τη «φυγή» των γηγενών προς τα προάστια τη δεκαετία του 1990. Μπορεί όμως το κράτος να παρέμβει σε μια τέτοια κατάσταση;

Υπάρχουν δυνατότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα «Εστία» που διαχειρίζεται η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Απευθύνεται σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο και προσφέρει στέγαση κυρίως σε διαμερίσματα. Είναι προτιμητέα των διαφόρων στρατοπέδων προσφύγων, διότι επιτρέπει την ομαλότερη ένταξή τους. Αυτό συμβαίνει, όμως, όταν εφαρμόζεται σωστά. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου προγράμματος, σε σύνολο 1.614 ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων στην Αθήνα, το 56% εντοπίζεται αποκλειστικώς σε δύο από τις επτά δημοτικές κοινότητες της Αθήνας. Πρόκειται για την 4η και την 6η δημοτική κοινότητα (Κολωνός, Κυψέλη). Σε δύο περιοχές με ήδη υψηλό αριθμό μεταναστών, επιλέγεται η ενοικίαση περίπου 900 διαμερισμάτων για να στεγάσουν και άλλους μετανάστες…

Η πολιτεία μπορεί να απαιτήσει διακοπή ενοικιάσεως διαμερισμάτων στο κέντρο των πόλεων στο πλαίσιο τέτοιων δημοσίων προγραμμάτων (δεν αφορά, δηλαδή, ενοικιάσεις ιδιωτών προς ιδιώτες). Παράλληλα, να ορίσει ότι στις άλλες περιοχές επιτρέπεται για αυτά τα προγράμματα η ενοικίαση ενός μόνον διαμερίσματος ανά οικοδομικό τετράγωνο. Στην Αττική υπάρχουν 67 δήμοι στους οποίους μπορούν να διασπαρούν τα διαμερίσματα του προγράμματος «Εστία». Αντίστοιχο είναι και το θέμα με τη δημιουργία μεγάλων δομών για μετανάστες. Δεν θα πρέπει να τοποθετούνται σε περιοχές όπου ήδη υπάρχει πρόβλημα. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθούν περισσότερο τα σχολεία της περιοχής με δυναμικό που θα μπορεί να χειρισθεί αλλόγλωσσους μαθητές χωρίς να υποβαθμίζει το εκπαιδευτικό επίπεδο της τάξεως. Επίσης, χρήσιμο θα ήταν να αποτραπεί με καθορισμό χρήσεων γης η υπερσυγκέντρωση καταστημάτων ομοειδούς υγειονομικού ενδιαφέροντος. Τέλος, σημαντικό για όλους τους κατοίκους, Ελληνες και μετανάστες, θα ήταν εάν ένα ή δύο από τα αστυνομικά τμήματα σε επιβαρυμένες περιοχές λειτουργούσαν πιλοτικά κατά πρότυπο τρόπο.

Σκέψεις και προτάσεις υπάρχουν πολλές. Μερικές μπορεί να ακούγονται αστείες. Αλλες να ρέπουν προς τον ρατσισμό. Πρέπει, όμως, να τεθεί άμεσα ένα διττό στοίχημα από την ελληνική πολιτεία: α) πώς δεν θα αυξηθεί ο αριθμός των μεταναστών σε περιοχές όπου υπάρχει ήδη υψηλός αριθμός τους και β) πώς θα αναχαιτισθούν οι τάσεις εγκαταλείψεως αυτών των περιοχών από όσους γηγενείς εξακολουθούν να κατοικούν εκεί. Πιο απλά, πώς δεν θα μετατραπούν στο απόλυτο γκέτο οι συγκεκριμένες γειτονιές.

* Ο κ. Αγγελος Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, βουλευτής της Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών.

https://www.kathimerini.gr/