Υδρίτες: Το μεγάλο μυστικό της Τουρκίας;

Δέκα συμπεράσματα, ένα ερώτημα

Eίχα εξαρχής μια απορία. Την διατύπωσα (στην έντυπη έκδοση του "Φιλελεύθερου" που αναδημοσιεύθηκε από το lîberal.gr) στις αρχές του περσινού καλοκαιριού όταν πια η ένταση στο Αιγαίο πλησίαζε την κορύφωσή της και η τουρκική επιθετικότητα έτεινε να τεθεί εκτός ελέγχου: Γιατί υλική βάση του νεο-οθωμανικού αναθεωρητισμού του Ερντογάν να θεωρείται σχεδόν από όλους ότι είναι οι βλέψεις της γείτονος επί του φυσικού πλούτου (υδρογονάθρακες-φυσικό αέριο-πετρέλαιο) της ευρύτερης περιοχής ( Μεσοποταμία-Μέση Ανατολή-Ανατολική Μεσόγειος-Βόρεια Αφρική) και ειδικότερα του Αιγαίου όταν μια τέτοια εκτίμηση στερείται της ορθολογικής βάσης του υπολογισμού των σχέσεων του κόστους με το όφελός της δεδομένου ότι,

(α) οι τιμές των συγκεκριμένων φυσικών πόρων προβλέπεται να πέσουν τόσο πολύ ώστε να καθίσταται ασύμφορη η εκμετάλλευσή τους, και

(β) ο σχεδιασμός για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης έχει αλλάξει τόσο μετά την πλήρη στροφή της Γηραιάς Ηπείρου στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ώστε να χάνεται το στρατηγικό ενδιαφέρον της ζήτησης σε ορυκτά καύσιμα;

Στο ερώτημα πήρα απάντηση εφτά μήνες αργότερα διαβάζοντας στο χθεσινό liberal.gr την ανάλυση του αντιπτέραρχου Ιωάννη Αναστασάκη για 'τις καθυστερήσεις που παίζονται με τους υδρογονάνθρακες στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών σχέσεων'.

Επειδή δεν ξέρω πόσοι άλλοι είχαν την ευκαιρία να το διαβάσουν, συνοψίζω σήμερα τα διαφωτιστικότερα σημεία του:

1. Δεν είναι οι υδρογονάνθρακες αλλά οι Υδρίτες που βρίσκονται στην επιφάνεια του βυθού που είναι στο στόχαστρο της Τουρκίας.

2. Οι Υδρίτες είναι μόρια Μεθανίου εγκλωβισμένα σε κρυσταλλική μορφή όπως το αμερικάνικο σχιστολιθικό αέριο που ανέτρεψε τα δεδομένα του ενεργειακού ανταγωνισμού.

3. Εντοπίζονται σε μεγάλα θαλάσσια βάθη άνω των 300 μέτρων σαν κι αυτά που υπάρχουν στην Ανατολική Μεσόγειο, νότια από το Καστελόριζο και νότιο - ανατολικά από την Κρήτη, όπου υπάρχει πολύ υψηλή πίεση, χαμηλές θερμοκρασίες και μεγάλη συγκέντρωση Υδριτών.

4. Μεγάλες συγκεντρώσεις Υδριτών υπάρχουν ακόμα στους δυο πόλους, όπου η Τουρκία πραγματοποιεί όλο και περισσότερα και αποτελεσματικότερα έργα διαθέτοντας Κέντρο Πολικής Έρευνας στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και επιστημονικές αποστολές που ενισχύουν την πολική παρουσία της.

5. Το αέριο που περιέχουν οι Υδρίτες απελευθερώνεται είτε με αποσυμπίεση είτε με ψύξη. Η ασφαλής αξιοποίησή του και η μείωση του κόστους της παραγωγής του είναι θέμα χρόνου και της πολλά υποσχόμενης τεχνολογικής προόδου.

6. Κύριο μέλημα της Τουρκίας είναι η χαρτογράφηση του βυθού, όχι η σεισμογραφική αποτύπωση του υπεδάφους των θαλασσίων ζωνών.

7. Αν η Ευρώπη έχει ήδη προσανατολιστεί προς την Πράσινη Ανάπτυξη, οι εκτός ΕΕ χώρες, εν οις και η Τουρκία, μη δεσμευόμενες από τις συμφωνίες για την προστασία του περιβάλλοντος, θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν ορυκτούς υδρογονάνδρακες, όπως η Κίνα, εγγυόμενες το στρατηγικό ενδιαφέρον των επενδύσεων για την εξόρυξή τους.

8. Παραβιάζοντας τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα η Τουρκία ξεδιπλώνει μια μακρόπνοη ενεργειακή στρατηγική με κύριο στόχο τους Υδρίτες. Σε αυτήν εντάσσονται ως αντιπερισπασμός τόσο οι δήθεν σεισμογραφικές έρευνες του Oruç Reis στα νότια του Καστελορίζου όσο και οι χάρτες που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες της γείτονος με την Ανατολική Κρήτη να παρουσιάζεται ως κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο να χρησιμοποιείται ως πυροτέχνημα για την διεθνή προβολή των διεκδικήσεων της Τουρκίας στις περιοχές όπου εντοπίζονται οι Υδρίτες.

9. Το επόμενο βήμα της Τουρκίας θα είναι η διεκδίκηση της συνεκμετάλλευσής τους με τις τουρκικές εταιρείες να αποκτούν ήδη τεχνογνωσία στην Αρκτική.

10.Ο τούρκος Υπουργός Ενέργειας είχε δηλώσει τον περασμένο Δεκέμβριο ότι "μετά την ολοκλήρωση των μετρήσεων του σεισμογραφικού νότια του Καστελορίζου, θα απαιτηθούν μελέτες 2-3 μηνών και εάν έχει εντοπισθεί ενδιαφέρον στόχος, θα ακολουθήσει τρισδιάστατη καταγραφή του βυθού". Για τους Υδρίτες, όμως, δεν απαιτείται τρισδιάστατη καταγραφή. Γιαυτό και το Oruç Reis αποδεσμεύτηκε για αποστολή σε άλλη περιοχή, ενώ η ολοκλήρωση των μελετών με βάση τα δεδομένα που συνέλεξε κατά τη διάρκεια των μηνών που Ελλάδα και Τουρκία βρισκόντουσαν επί ποδός πολέμου συμπίπτει με το ορόσημο του προσεχούς Μαρτίου οπότε και συνέρχεται το Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άραγε μήπως το επικείμενο ταξίδι του Ακάρ - και ενδεχομένως του Τσαβούσογλου - στο Βερολίνο γίνεται με τον φάκελο των συμπερασμάτων των τουρκικών μελετών υπό μάλης;

Όποια κι αν είναι η απάντηση, τα συμπεράσματα που βγαίνουν υπό το φως της διάστασης που δίνει στα πράγματα ο αντιπτέραρχος Αναστασάκης είναι μάλλον μελαγχολικά.

Συμπέρασμα πρώτο: Την ώρα που δια στόματος Νίκου Παππά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εξήγγειλε την κατασκευή Διαστημικού Κέντρου στην Καλαμάτα (αλήθεια τι απέγινε με αυτό το μεγαλεπίβολο σχέδιο;) οι Τούρκοι εξερευνούσαν ήδη τον αρκτικό κύκλο αποκτώντας τεχνογνωσία στα γήινα και αμεσότερου ενδιαφέροντος ενεργειακά ζητήματα και ενισχύοντας την παρουσία τους στο διεθνές στερέωμα.

Συμπέρασμα δεύτερο: Όταν στην Ελλάδα συζητούσαμε αν το Oruç Reis μπορούσε ή όχι να κάνει σεισμογραφικές έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα με τα παραπλέοντα πολεμικά πλοία να κάνουν τόσο θόρυβο, το Oruç Reis, από ό,τι τώρα προκύπτει, έκανε απλώς χαρτογράφηση του βυθού (!).

Συμπέρασμα τρίτο: Με ή χωρίς τον Ερντογάν η Τουρκία θα συνεχίσει να ακολουθεί μια μακράς πνοής και μεγάλου βάθους εθνική στρατηγική περιφερειακής δύναμης πρώτης γραμμής με μεγάλο γεωπολιτικό εκτόπισμα και οικονομική βαρύτητα που, όποια προβλήματα εθνοτικής συνοχής ή καθεστωτικής ισορροπίας κι αν αντιμετωπίζει, θα είναι ένας υπολογίσιμος διεθνής παίκτης με διαρκώς αναβαθμιζόμενο ρόλο. Μόνον μια τέτοια δύναμη θα μπορούσε, άλλωστε, να χαράζει πολιτικές… πολικών ερευνών με τεχνολογίες αιχμής, και άρα πλήρως ανταγωνιστικού χαρακτήρα και πλανητικού ενδιαφέροντος, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την "Γαλάζια Πατρίδα" και την καθ' ημάς Ανατολή.

Συμπέρασμα τέταρτο: Με τον Ερντογάν η Τουρκία θα επιδιώκει επιπλέον την ιδεολογική ηγεμονία του μουσουλμανικού κόσμου εργαλειοποιώντας την θρησκεία και στηρίζοντας πάνω της τόσο τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της όσο και την εσωτερική σταθερότητά της αλλά μη σταματώντας να επενδύει κατά κοσμικότατο τρόπο στα πλεονεκτήματα που μπορεί να της εξασφαλίσει η αριστεία του επιστημονικού δυναμικού της και μάλιστα σε τόσο κρίσιμα για το δικό της αλλά όχι μόνον μέλλον της πεδία όσο είναι τα ενεργειακά και οι νέες τεχνολογίες.

Συμπέρασμα πέμπτο: Χωρίς τον Ερντογάν μπορεί να εκλείψει το μεταφυσικό στοιχείο του πολιτικού Ισλάμ και ο κομβικός ρόλος που έχουν σήμερα οι "Αδελφοί Μουσουλμάνοι" στη χάραξη της στρατηγικής της Τουρκίας, αλλά όχι και οι λόγοι που έκαναν τον Ερντογάν να λέει ότι μέχρι το 2030 η πατρίδα του θα συγκαταλέγεται μεταξύ των εφτά ισχυρότερων κρατών του Πλανήτη. Για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι και ξέρει τι λέει και ότι δεν λέει τίποτα στην τύχη.

Συμπέρασμα έκτο: Και μόνον το γεγονός ότι η Τουρκία αναπτύσσεται δημογραφικά με ρυθμούς που αυξάνουν σε κυριολεκτικά καθημερινή βάση το ειδικό της οικονομικό και γαιωστρατηγικό βάρος αρκεί για να διατηρήσει εσαεί τα συγκριτικά στρατηγικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτό το γεγονός και υποχρεώνουν τους ισχυρούς αυτού του κόσμου να σκέφτονται πολλές φορές τη στάση τους απέναντί της. Για να μην αδικούμε σε όλα τους Γερμανούς που εμμένουν στον κατευνασμό της Τουρκίας ούτε όσους θέλουν να την συγκρατήσουν εντός της δυτικής σφαίρας επιρροής, έστω κι αν ματαιοπονούν.Αλλά και για να μην απορήσουμε αν η νέα αμερικανική διοίκηση αργήσει να διαμορφώσει την πολιτική της απέναντι στους ανατολικούς γείτονές μας.

Συμπέρασμα έβδομο: Είναι προφανές ότι οι σχετικές αποφάσεις του Μπάιντεν θα είναι μέρος της μεγάλης εικόνας που θα φτιάξει για τις κυρίαρχες αντιθέσεις στις οποίες θα επιλέξει να παρέμβει. Αν πράγματι σκοπεύει να εγκαταλείψει τον απομονωτισμό του προκατόχου του που επέτρεψε στην Τουρκία να επαναπροσδιορίσει επιθετικότερα τον ρόλο της στον σύγχρονο κόσμο. Αν, όπως είναι το πιθανότερο, σταθερά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής παραμείνει η εναντίωση στην δυναμικά ανερχόμενη κινεζική υπερδύναμη, θα είναι οι σχέσεις της Τουρκίας μαζί της ίσως και περισσότερο τελικά από τις σχέσεις της με την Ρωσία που πρωτίστως θα γείρουν την πλάστιγγα στον καθορισμό των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Εκτός κι αν, όπως είναι εξίσου πιθανόν, αντί για την εγγενή αστάθεια του πολυμερούς γεωπολιτικού περιβάλλοντος, η Αμερική προτιμήσει να οδεύσουμε προς έναν νέο διπολικό κόσμο, οπότε η μεγάλη εικόνα θα θυμίζει ψυχρό πόλεμο και κάθε κατεργάρης θα κληθεί να καθίσει στον πάγκο του επιλέγοντας στρατόπεδο.

Συμπέρασμα όγδοο: Σε αυτήν την όχι και τόσο μακρινή περίπτωση ο ρόλος της Ρωσίας και των σχέσεών της με την Τουρκία θα εξαρτηθεί από το βαθμό κατά τον οποίο αμφότερες θα συνδέσουν τα συμφέροντά τους με τα αντίστοιχα ηγεμονικά της Κίνας, έστω κι αν αυτό σημάνει την δορυφοροποίησή τους εντός ενός νέου Συμφώνου Βαρσοβίας.

Συμπέρασμα ένατο: Πάντως ίσως να μην είναι τελικά τυχαίο ότι η Τουρκία έχει στρέψει (αιφνιδίως;) την προσοχή της προς την Ανταρκτική προς την οποία έχουν από καιρό στραφεί με υψηλό βαθμό προτεραιότητας και τα ρωσικά γεωστρατηγικά ενδιαφέροντα.

Συμπέρασμα δέκατο: Το μέλλον της ρωσοτουρκικής σύμπλευσης παραμένει άδηλο, όπως και αυτό της Μεσογείου. Ίσως να είναι αυτό που θα κρίνει τελικά και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα είναι πάντως για την Γαλλία τόσο δύσκολο να αποξενωθεί από τα ιστορικά και ζωτικά γεωστρατηγικά συμφέροντά της στην περιοχή, όσο δύσκολο θα είναι για την Γερμανία να αποξενωθεί και από την Τουρκία, με την οποία συνδέεται παραδοσιακά, και από την Ρωσία που κρατά προς το παρόν στα χέρια της τα κλειδιά του ενεργειακού εφοδιασμού της και την υπεροχή της έναντι της ενεργειακά πιο αυτόνομης, λόγω των πυρηνικών σταθμών της, Γαλλίας. Εκτός κι αν οι Υδρίτες εξελιχθούν σε game changer παράγοντα και για τις δύο.

Δέκα προσωρινών συμπερασμάτων εξαχθέντων μύρια ερωτήματα έπονται.

Θα επιλέξω για να κλείσω πριν επανέλθω το ένα που είναι και το αμεσότερου ελληνικού ενδιαφέροντος: Εκτός από τα εξοπλιστικά προγράμματα ποια άλλα αντίβαρα μπορεί να αποκτήσει η χώρα για να αναβαθμίσει κατά το δυνατόν το δικό της γεωστρατηγικό ρόλο και να προετοιμαστεί μεθοδικά για όλα τα ενδεχόμενα;

Γιώργος Σεφερτζής
Liberal