Γιατί το μαχητικό αεροσκάφος SAAB JAS-39E Gripen προβληματίζει σοβαρά τη Ρωσία

SAAB JAS-39E Gripen – Γιατί προβληματίζει πραγματικά τους Ρώσους. Οι Σουηδοί έχουν παράδοση 70 περίπου ετών στην εντελώς αυτόνομη ανάπτυξη και παραγωγή μαχητικών αεροπλάνων. Η δε φιλοσοφία που διέπει το επιχειρησιακό τους δόγμα ήταν πάντα ελκυστική και για το ΝΑΤΟ. Η πρόσφατη εξέλιξη της κατάθεσης αιτήματος για ένταξη στη συμμαχία σηματοδοτεί μία σημαντική στροφή στην ιστορία της Σουηδίας, από τη στιγμή που επίσημα τερματίζει την ουδετερότητα της χώρας. Θα την δούμε παρακάτω σε συνδυασμό με το μαχητικό 4,5 γενιάς Gripen NG (JAS-39E/F). Ένα μαχητικό που για πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είναι δυστυχώς “απαγορευμένο” όπως αποδείχθηκε τα τελευταία δέκα χρόνια, ενώ έχει προβληματίσει και τους Ρώσους. Που έχουν ήδη πάρει μία γεύση από τις δυνατότητές του, από την επιχειρησιακή αξιοποίηση του παλιότερου JAS-39C/D από την Αεροπορία της Ταϊλάνδης…

Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη

Το μικρό μονοκινητήριο σουηδικό μαχητικό ενσωματώνει ως πλατφόρμα εντελώς νέα συστήματα. Πιλοτήριο πέμπτης γενιάς, ραντάρ AESA τύπου ΕS-05, σύστημα απεικόνισης-στοχοποίησης επί κάσκας, νέο ισχυρότερο κινητήρα F414 και μεγαλύτερη εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου. Έχει επίσης πραγματικές δυνατότητες πολλαπλού ρόλου και το κόστος εκμετάλλευσής του είναι άμεσα συγκρίσιμο με αυτό του παλαιότερου Gripen C/D.

Με βάση στοιχεία που είχε δώσει στη δημοσιότητα η κατασκευάστρια SAAB προ 15 περίπου ετών (2006), αλλά αναλογικά έχουν ισχύ μέχρι σήμερα και παρέχουν μία απόλυτα αξιόπιστη εικόνα, κάθε ώρα πτήσης του Gripen C/D είχε κόστος 4.100 μόλις δολαρίων! Έναντι 8.000 δολαρίων του F-16C/D Block 50, 9.500 δολαρίων του Mirage 2000, 12.800 δολαρίων του F/A-18C/D Hornet, 30.000 δολαρίων του Tornado και 32.000 δολαρίων του Harrier…

Χαμηλό κόστος – Μεγάλη αξιοπιστία
Αυτοί οι αριθμοί επισημάνθηκε ιδιαίτερα ότι περιλάμβαναν το κόστος του καυσίμου, των λιπαντικών, ανταλλακτικών και αναλώσιμων, καθώς και το κόστος των εργατωρών για συντήρηση επιπέδου Ο, Ι (Intermediate Level) και D (Depot Level)! Εφόσον πράγματι το κόστος εκμετάλλευσης ενός Gripen E/F ανά ώρα πτήσης είναι κλάσμα σε σχέση με αυτό ενός F-16C/D Block 50/52, ή ενός Mirage 2000 και όχι το μισό ή κάτω από το μισό όπως στην περίπτωση του Gripen C/D, η εξοικονόμηση είναι πραγματικά τεράστια σε βάθος χρόνου 10 και 20 ετών.

Η Βραζιλία που υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 4,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια 36 μαχητικών JAS-39E/F, λέγεται ότι έχει συμπεριλάβει σε αυτό και υποστήριξη για τα επόμενα 30 χρόνια! Συγκρινόμενο ακόμη και με τα μονοκινητήρια Mirage 2000-5 και F-16 Block 50, το σουηδικό μαχητικό βάσει των ίδιων στοιχείων έχει χαμηλότερη τιμή αγοράς, σημαντικά μεγαλύτερο ενδιάμεσο χρόνο μεταξύ βλαβών (MTBF (Mean Time Between Failures) και άρα μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και μικρότερες απαιτήσεις συντήρησης.

Κι αυτό διότι η επιχειρησιακή φιλοσοφία των Σουηδών είχε ανέκαθεν ως βασική παράμετρο σχεδίασης του αεροσκάφους και των ζωτικών του συστημάτων, τον διπλάσιο μέσο χρόνο μεταξύ βλαβών, σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο μαχητικό.

Οι αριθμοί που έδινε η SAAB (και ουδέποτε αμφισβητήθηκαν από κανέναν) έλεγαν ότι ο μέσος χρόνος μεταξύ βλαβών του παλιού JAS-39Gripen C/D, ανέρχεται σε 7,8 ώρες πτήσης. O δε μέσος χρόνος αποκατάστασης βλαβών περιορίζεται σε 2,5 μόλις ώρες. Τα αντίστοιχα νούμερα για τα προαναφερόμενα μαχητικά τρίτης γενιάς είναι μέσος χρόνος μεταξύ βλαβών 4,8 ωρών και μέσος χρόνος αποκατάστασής τους 4,2 ώρες! Τα αεροσκάφη αυτά δηλαδή χρειάζεται να παραμένουν στο έδαφος σχεδόν για όσο χρονικό διάστημα πετούν! Η ίδια φιλοσοφία σχεδίασης έχει υιοθετηθεί και για το Gripen E/F

Προηγμένος εξοπλισμός αποστολής και όπλα για όλους τους ρόλους…
Αναφερόμαστε σε ένα μαχητικό με αποδεδειγμένα μεγάλες επιχειρησιακές δυνατότητες και κατάλληλο για όλες τις «δουλειές». Από αναχαίτιση και βομβαρδισμό μέχρι φωτογραφική αναγνώριση και προσβολή στόχων με μεγάλη ακρίβεια στο έδαφος (ΑGM-65 Maverick, AFDS, LGBs, LaGS – Laser Guided Sidewinder) και στην επιφάνεια της θάλασσας (Rbs-15), αλλά και ικανότητα καταστροφής στόχων υψηλής αξίας (High Value Units-HVU) με το όπλο οριζόντιας πλεύσης μακρού πλήγματος Taurus KEPD 350 (ακτίνα 500 χιλιομέτρων τουλάχιστον!). Σε ρόλο αέρος-αέρος φέρει αμερικανικά και ευρωπαϊκά όπλα (ΑΙΜ-9, ΑΙΜ-120, ΙRIS-T και METEOR και ο νοτιοαφρικάνικος A-Darter).

Στη νέα του έκδοση μπορεί πραγματικά να εξασφαλίσει υπεροχή στο χώρο του Αιγαίου, τόσο σε ρόλο αστυνόμευσης-επιτήρησης, όσο και σε ρόλους προσβολής επίγειων στόχων τακτικού και υποστρατηγικού χαρακτήρα. Και αυτό γιατί η νέα έκδοση έχει σημαντικά βελτιωμένο λόγο ώσης προς βάρος σε σχέση με την προγενέστερη. Ο κινητήρας F-414G αποδίδει μέγιστη ώση 22.000 λιβρών. 2.500 λίβρες περισσότερη από αυτή του Μ53Ρ2 του Mirage 2000…

Σε αυτό αποδίδεται η ικανότητα Supercruise (πολύ σημαντική για την εκτόξευση των METEOR), η ικανότητα απογείωσης με ελάχιστη διαδρομή 500 μέτρων, η ικανότητα μεταφοράς των AGM-158 JASSM και KEPD 350, των ατρακτιδίων στοχοποίησης LITENING και SNIPER και των αναγνωριστικών Reccelite και MRPS.

Το JAS 39E/F αποτελεί μία σαφώς πιο συμβατική προσέγγιση σε σύγκριση με το, επίσης μονοκινητήριο, F-35. Ως άμεσος απόγονος του JAS 39C/D δεν ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά stealth του αμερικανικού μονοκινητήριου. Ούτε ειδικές γωνίες υπάρχουν εδώ, ούτε υλικά RAM. Αποδεδειγμένα όμως παρουσιάζει πολύ χαμηλό ηλεκτρομαγνητικό ίχνος (RCS), λόγω των μικρών του διαστάσεων, ενώ περιορισμένο είναι και το υπέρυθρο ίχνος του. Η ακτίνα του είναι μικρότερη, σε διαμόρφωση με εσωτερικό καύσιμο μόνο.

Ακριβώς όπως και το F-35, διαθέτει ραντάρ AESA, IRST και ατρακτίδια LITENING και SNIPER για παθητικό εντοπισμό και πρόσκτηση στόχων, ολοκληρωμένο σύστημα απεικόνισης και στοχοποίησης επί κάσκας και θάλαμο διακυβέρνησης με πλευρικά χειριστήρια και πίνακα οργάνων που καταλαμβάνεται από μία ενιαία μεγάλη οθόνη, τεχνολογίας αφής!

Τέλος, το ολοκληρωμένο σύστημα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου Arexis του Gripen NG είναι εξολοκλήρου ψηφιακό (επεξεργαστές σήματος) και εξοπλισμένο με κεραίες στοιχείων GaN (Νιτριδίου Γαλίου). Η προηγμένη τεχνολογία του συστήματος που μπορεί να αναβαθμίζεται διαρκώς και με χαμηλό κόστος, εξασφαλίζει μεγάλη αντοχή σε περιβάλλον παρεμβολών και παρέχει ικανότητα εντοπισμού επερχόμενων απειλών με μεγάλη ακρίβεια διόπτευσης και από μεγάλες αποστάσεις. Γιατί οι κεραίες στοιχείων GaN μπορούν να εστιάσουν σε οποιαδήποτε περιοχή μπροστά η πίσω από το μαχητικό, ερευνώντας για απειλές.

Τα διδάγματα της άσκησης Falcon Strike 2015 αποκαλύπτουν γιατί η Ρωσία φοβάται το Gripen
Σε καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο όλα όσα προαναφέρθηκαν επιβεβαιώθηκαν στην άσκηση Falcon Strike 2015 στη νοτιοανατολική Ασία και έγιναν γνωστά αρκετά χρόνια αργότερα… To παλιότερο Gripen -C της Αεροπορίας της Ταϊλάνδης βρέθηκε αντιμέτωπο με το J–11 της Κινεζικής Αεροπορίας (έκδοχο του Su-27) στο πλαίσιο σεναρίων αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους/επιφανείας.

Στο πλαίσιο της άσκησης Falcon Strike 2015 λοιπόν, οι Κινέζοι αναδείχθηκαν νικητές μόνο σε εμπλοκές εντός του οπτικού ορίζοντα (WVR). Από μικρές αποστάσεις δηλαδή. Κατά την πρώτη ημέρα των σεναρίων αέρος – αέρος πέτυχαν την εικονική κατάρριψη 16 Gripen, χωρίς δικές τους απώλειες. Τη δεύτερη ημέρα πέτυχαν επίσης την εικονική κατάρριψη με πυραύλους PL-8, εννέα Gripen –C, με απώλεια ενός δικού τους J–11.

Την τρίτη ημέρα όταν τα σενάρια άλλαξαν σε BVR, πέραν του οπτικού ορίζοντα δηλαδή, οι Ταϊλανδοί κατέρριψαν εικονικά 19 J–11 με βολές AIM-120C, με μόλις τρεις δικές τους απώλειες! Κατά τις τρεις δε τελευταίες ημέρες των σεναρίων αέρος – αέρος σε BVR εμπλοκές, οι Ταϊλανδοί πέτυχαν 22 νίκες, έναντι μόλις τριών δικών τους απωλειών… Αναδείχθηκαν έτσι νικητές, με σκορ 42 νίκες έναντι 34 απωλειών.

Σύμφωνα με τον ιστοχώρο Alert 5 που αποκάλυψε τα αποτελέσματα των εμπλοκών, το 88% των καταρρίψεων που πέτυχαν τα ταϊλανδικά JAS–39C σημειώθηκε σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 19 μιλίων, τη στιγμή που οι Κινέζοι σημείωσαν μόλις το 14% των επιτυχιών τους στο ίδιο φάσμα.

Τέλος, οι Ταϊλανδοί πέτυχαν 10 καταρρίψεις σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 31 μιλιών και οι Κινέζοι καμία. Γεγονός που επιβεβαιώνει όσα προαναφέρθηκαν για το Gripen. Χαμηλό RCS λόγω μικρών διαστάσεων και πολύ καλό ραντάρ και σύστημα αυτοπροστασίας για επίγνωση τακτικής κατάστασης (SA).

Εάν αυτά συνδυαστούν με το σύστημα στοχοποίησης επί κάσκας του νεότερου Gripen -E και τον πύραυλο IRIS–T, το σουηδικό μαχητικό είναι μάλλον θανάσιμος αντίπαλος και στις εμπλοκές μικρών αποστάσεων.

https://www.defence-point.gr/