Τα τρόφιμα, η μεσαία τάξη και η άνοδος του λαϊκισμού
Κωνσταντίνος Χαροκόπος
Shutterstock
Η πραγματική έλλειψη τροφίμων θα εμφανιστεί το 2023, ανέφερε σε συνέντευξη του, ο επικεφαλής του Προγράμματος Τροφίμων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNWFP), Ντέβιντ Μπίσλευ. Μέσα στο 2022 ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ακριβές τιμές των τροφίμων. Όμως μέσα στο 2023, θα βρεθεί αντιμέτωπος με σημαντικές ελλείψεις. Περισσότεροι από 276 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται σήμερα στο μεταίχμιο της πείνας, ενώ 49 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται στα πρόθυρα του λιμού. Αναφέρθηκε δε, σε μια ανθρωπιστική κρίση, άνευ προηγουμένου, η οποία θα οδηγήσει σε κοινωνικές εκρήξεις στις χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Οι πληθυσμοί των συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών, είναι περισσότερο ευάλωτοι στο ενδεχόμενο επισιτιστικής κρίσης, από τους πληθυσμούς των ανεπτυγμένων οικονομιών. Στις «υπό κίνδυνο» χώρες πάνω από το 40% των εισοδημάτων των πολιτών, καταναλώνεται στην αγορά ειδών διατροφής. Η αύξηση των τιμών στην ενέργεια, η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, η έλλειψη ψηφιακών και τεχνολογικών προϊόντων, τα υπερβολικά κόστη ανέγερσης κατοικιών, δεν τους αφορούν άμεσα.
Στο ακόλουθο γράφημα του διεθνούς οργανισμού FAO, η πορεία των τιμών των τροφίμων από το 2019 μέχρι σήμερα.
Στο ακόλουθο γράφημα του διεθνούς οργανισμού FAO, η πορεία των τιμών του κρέατος, των γαλακτοκομικών, της ζάχαρης, των δημητριακών και των φυτικών ελαίων από το 2021 μέχρι σήμερα.
Και ενώ στις προαναφερθείσες χώρες ήδη εκδηλώνονται αναταραχές από την ακρίβεια και τις ελλείψεις των τροφίμων, αφού το διεθνές εμπόριο κατευθύνει τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα στις δυτικές χώρες, στις οποίες οι κάτοικοι «αντέχουν» τις υψηλότερες τιμές, οι αναλυτές διερωτώνται ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις οικονομικά εύρωστες χώρες.
Σε αυτές τις χώρες, τα τρόφιμα αποτελούν το 15% του οικογενειακού προϋπολογισμού. Ωστόσο υπάρχει μια ολόκληρη γκάμα από προϊόντα και υπηρεσίες που επηρεάζονται από τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση. Η ακριβή θέρμανση και ψύξη, το αυξημένο κόστος των μεταφορών, τα ύψη των ενοικίων, η απαξίωση ολόκληρων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και η αβεβαιότητα, συνθέτουν ένα σκηνικό που δύσκολα θα αποφύγει αναστατώσεις και γιατί όχι, κοινωνικές εκρήξεις.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε η Washington Post, ο πληθωρισμός μαζί με την αναποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων, είχαν συμβάλει στη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην κατάρρευση της Δυναστείας των Μινγκ στην Κίνα. Το ίδιο συνέβη και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, που είχε οδηγήσει στην ευρεία αποδοχή των αρχών του Εθνικοσοσιαλισμού και στο ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
H σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη που αυξάνει τα εισοδήματα και στον πληθωρισμό που τα «καταβροχθίζει» αχόρταγα, κλείνει προς την πλευρά του πληθωρισμού. Έτσι δίχως να αυξάνεται ιδιαίτερα η πίτα, καλούμαστε να πληρώσουμε ακριβότερα, για το ίδιο επίπεδο διαβίωσης. Αν μάλιστα, την ασθενική ανάπτυξη διαδεχθεί η ύφεση, τότε τα πράγματα θα γίνουν αρκετά πιο πολύπλοκα.
Η ακρίβεια στη ζωή μας, δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχει ξεκινήσει από το 2020 για διαφορετικούς λόγους και κλιμακώνεται διαρκώς, χωρίς να υπάρχει φως στον ορίζοντα. Και αυτό διότι ουδείς γνωρίζει με ποιον τρόπο θα λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, που διαδέχθηκε την πανδημία του covid-19, που είχε διαδεχθεί την κρίση του χρέους στον Ευρωπαϊκό Νότο.
Στα ακόλουθα διαγράμματα, απεικονίζονται όλα όσα θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε σε αναλύσεις επί αναλύσεων, για την πορεία των τιμών των αγροτικών αγαθών, των υδρογονανθράκων και των βασικών μετάλλων.
Σιτάρι Καλαμπόκι
Καφές Ζάχαρη
Μπρεντ Φυσικό αέριο
Χαλκός Αλουμίνιο
Το πιθανότερο είναι ότι ο πληθωρισμός θα τιθασευτεί σε βάθος χρόνο και ειδικότερα τους πρώτους μήνες του 2023, όταν το μέγεθος του θα είναι παραπλήσιο με το αντίστοιχα επίπεδα των προηγούμενων κυλιόμενων 12μηνων, που βιώσαμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι τιμές θα υποχωρήσουν. Και η οικονομική ιστορία μας υπενθυμίζει, ότι για να συμβεί μια γενναία υποχώρηση, θα πρέπει να υπάρξει σημαντικός αποπληθωρισμός. Και τι θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού; Η ύφεση ή ο πόλεμος.
Οι μόνοι που είναι ικανοποιημένοι από τις αυξήσεις των τιμών είναι όσοι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να κρατούν όσο το δυνατόν χαμηλότερα το κόστος παραγωγής τους και όσοι επενδυτές κινούνται με θέσεις long στα εμπορεύματα.
Όλοι οι υπόλοιποι πιέζονται. Η ευρωπαϊκή μεσαία τάξη για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, βλέπει το κάδρο της ευμάρειας, της επάρκειας και της ασφάλειας να θρυμματίζεται, αφού βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πρωτοφανές κύμα ανατιμήσεων σε κάθε κατηγορία προϊόντων. Το μεταπολεμικό μοντέλο της ανάπτυξης με σιγουριά και προοπτική, που είχε ανατραπεί μόνο με την πετρελαϊκή κρίση του ’70, έχει αποκαθηλωθεί. Η ακριβή ενέργεια, τα ακριβά τρόφιμα, τα ακριβά ενοίκια, οι καθυστερήσεις στο εμπόριο και οι ελλείψεις αγαθών, δεν αποτελούσαν μέρος της καθημερινότητας των Ευρωπαίων. Τώρα όμως αποτελούν.
Η συνεχής μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ευρωπαίων, πιέζει τα νοικοκυριά με τόσο βάναυσο τρόπο, που δεν τους επιτρέπει να αντιληφθούν τη συνθετότητα των προβλημάτων, την πολυπλοκότητα των συσχετισμών και το εύθραυστο των ισορροπιών. Τους ενδιαφέρει μόνο το «δια ταύτα» και η αναζήτηση άμεσων και ριζικών λύσεων. Όμως τέτοια θαύματα, ή καλύτερα υποσχέσεις θαυμάτων, προσφέρει ο λαϊκισμός και μόνο. Και αυτός είναι ένας ακόμα κίνδυνος.
Ο κίνδυνος της ανάδυσης ποικιλόχρωμων λαϊκίστικων δυνάμεων, που θα αποτελούν ένα εσωτερικό μέτωπο, απέναντι στην προσπάθεια επίλυσης της παρούσας πολυπαραγοντικής κρίσης. Το υλικό υπάρχει. Και είναι αυτό το κομμάτι της κοινωνίας που αντέδρασε στην υιοθέτηση των lockdown και των λοιπών περιοριστικών μέτρων της κοινωνικής ζωής λόγω του Covid. Είναι το κομμάτι της κοινωνίας που είτε έχει πιεστεί από την τηλεργασία, είτε στηριζόταν στα επιδόματα και τις ενισχύσεις και τώρα βρίσκεται ξεκρέμαστο. Η προϊστορία των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία, των «αγανακτισμένων πολιτών» στην Ισπανία, αλλά και του δικού μας κινήματος «δεν πληρώνω», αποτελεί μια μαγιά πάνω στην οποία μπορεί να πατήσει η ανασφάλεια και περιθωριοποίηση που θα αισθανθούν οι Ευρωπαίοι πολίτες, καθώς θα πλησιάζουμε στο φθινόπωρο.
Shutterstock
Η πραγματική έλλειψη τροφίμων θα εμφανιστεί το 2023, ανέφερε σε συνέντευξη του, ο επικεφαλής του Προγράμματος Τροφίμων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNWFP), Ντέβιντ Μπίσλευ. Μέσα στο 2022 ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ακριβές τιμές των τροφίμων. Όμως μέσα στο 2023, θα βρεθεί αντιμέτωπος με σημαντικές ελλείψεις. Περισσότεροι από 276 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται σήμερα στο μεταίχμιο της πείνας, ενώ 49 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται στα πρόθυρα του λιμού. Αναφέρθηκε δε, σε μια ανθρωπιστική κρίση, άνευ προηγουμένου, η οποία θα οδηγήσει σε κοινωνικές εκρήξεις στις χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Οι πληθυσμοί των συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών, είναι περισσότερο ευάλωτοι στο ενδεχόμενο επισιτιστικής κρίσης, από τους πληθυσμούς των ανεπτυγμένων οικονομιών. Στις «υπό κίνδυνο» χώρες πάνω από το 40% των εισοδημάτων των πολιτών, καταναλώνεται στην αγορά ειδών διατροφής. Η αύξηση των τιμών στην ενέργεια, η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, η έλλειψη ψηφιακών και τεχνολογικών προϊόντων, τα υπερβολικά κόστη ανέγερσης κατοικιών, δεν τους αφορούν άμεσα.
Στο ακόλουθο γράφημα του διεθνούς οργανισμού FAO, η πορεία των τιμών των τροφίμων από το 2019 μέχρι σήμερα.
Στο ακόλουθο γράφημα του διεθνούς οργανισμού FAO, η πορεία των τιμών του κρέατος, των γαλακτοκομικών, της ζάχαρης, των δημητριακών και των φυτικών ελαίων από το 2021 μέχρι σήμερα.
Και ενώ στις προαναφερθείσες χώρες ήδη εκδηλώνονται αναταραχές από την ακρίβεια και τις ελλείψεις των τροφίμων, αφού το διεθνές εμπόριο κατευθύνει τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα στις δυτικές χώρες, στις οποίες οι κάτοικοι «αντέχουν» τις υψηλότερες τιμές, οι αναλυτές διερωτώνται ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις οικονομικά εύρωστες χώρες.
Σε αυτές τις χώρες, τα τρόφιμα αποτελούν το 15% του οικογενειακού προϋπολογισμού. Ωστόσο υπάρχει μια ολόκληρη γκάμα από προϊόντα και υπηρεσίες που επηρεάζονται από τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση. Η ακριβή θέρμανση και ψύξη, το αυξημένο κόστος των μεταφορών, τα ύψη των ενοικίων, η απαξίωση ολόκληρων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και η αβεβαιότητα, συνθέτουν ένα σκηνικό που δύσκολα θα αποφύγει αναστατώσεις και γιατί όχι, κοινωνικές εκρήξεις.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε η Washington Post, ο πληθωρισμός μαζί με την αναποτελεσματική διαχείριση των κρίσεων, είχαν συμβάλει στη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην κατάρρευση της Δυναστείας των Μινγκ στην Κίνα. Το ίδιο συνέβη και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, που είχε οδηγήσει στην ευρεία αποδοχή των αρχών του Εθνικοσοσιαλισμού και στο ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
H σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη που αυξάνει τα εισοδήματα και στον πληθωρισμό που τα «καταβροχθίζει» αχόρταγα, κλείνει προς την πλευρά του πληθωρισμού. Έτσι δίχως να αυξάνεται ιδιαίτερα η πίτα, καλούμαστε να πληρώσουμε ακριβότερα, για το ίδιο επίπεδο διαβίωσης. Αν μάλιστα, την ασθενική ανάπτυξη διαδεχθεί η ύφεση, τότε τα πράγματα θα γίνουν αρκετά πιο πολύπλοκα.
Η ακρίβεια στη ζωή μας, δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχει ξεκινήσει από το 2020 για διαφορετικούς λόγους και κλιμακώνεται διαρκώς, χωρίς να υπάρχει φως στον ορίζοντα. Και αυτό διότι ουδείς γνωρίζει με ποιον τρόπο θα λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, που διαδέχθηκε την πανδημία του covid-19, που είχε διαδεχθεί την κρίση του χρέους στον Ευρωπαϊκό Νότο.
Στα ακόλουθα διαγράμματα, απεικονίζονται όλα όσα θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε σε αναλύσεις επί αναλύσεων, για την πορεία των τιμών των αγροτικών αγαθών, των υδρογονανθράκων και των βασικών μετάλλων.
Σιτάρι Καλαμπόκι
Καφές Ζάχαρη
Μπρεντ Φυσικό αέριο
Χαλκός Αλουμίνιο
Το πιθανότερο είναι ότι ο πληθωρισμός θα τιθασευτεί σε βάθος χρόνο και ειδικότερα τους πρώτους μήνες του 2023, όταν το μέγεθος του θα είναι παραπλήσιο με το αντίστοιχα επίπεδα των προηγούμενων κυλιόμενων 12μηνων, που βιώσαμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι τιμές θα υποχωρήσουν. Και η οικονομική ιστορία μας υπενθυμίζει, ότι για να συμβεί μια γενναία υποχώρηση, θα πρέπει να υπάρξει σημαντικός αποπληθωρισμός. Και τι θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού; Η ύφεση ή ο πόλεμος.
Οι μόνοι που είναι ικανοποιημένοι από τις αυξήσεις των τιμών είναι όσοι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να κρατούν όσο το δυνατόν χαμηλότερα το κόστος παραγωγής τους και όσοι επενδυτές κινούνται με θέσεις long στα εμπορεύματα.
Όλοι οι υπόλοιποι πιέζονται. Η ευρωπαϊκή μεσαία τάξη για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, βλέπει το κάδρο της ευμάρειας, της επάρκειας και της ασφάλειας να θρυμματίζεται, αφού βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πρωτοφανές κύμα ανατιμήσεων σε κάθε κατηγορία προϊόντων. Το μεταπολεμικό μοντέλο της ανάπτυξης με σιγουριά και προοπτική, που είχε ανατραπεί μόνο με την πετρελαϊκή κρίση του ’70, έχει αποκαθηλωθεί. Η ακριβή ενέργεια, τα ακριβά τρόφιμα, τα ακριβά ενοίκια, οι καθυστερήσεις στο εμπόριο και οι ελλείψεις αγαθών, δεν αποτελούσαν μέρος της καθημερινότητας των Ευρωπαίων. Τώρα όμως αποτελούν.
Η συνεχής μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ευρωπαίων, πιέζει τα νοικοκυριά με τόσο βάναυσο τρόπο, που δεν τους επιτρέπει να αντιληφθούν τη συνθετότητα των προβλημάτων, την πολυπλοκότητα των συσχετισμών και το εύθραυστο των ισορροπιών. Τους ενδιαφέρει μόνο το «δια ταύτα» και η αναζήτηση άμεσων και ριζικών λύσεων. Όμως τέτοια θαύματα, ή καλύτερα υποσχέσεις θαυμάτων, προσφέρει ο λαϊκισμός και μόνο. Και αυτός είναι ένας ακόμα κίνδυνος.
Ο κίνδυνος της ανάδυσης ποικιλόχρωμων λαϊκίστικων δυνάμεων, που θα αποτελούν ένα εσωτερικό μέτωπο, απέναντι στην προσπάθεια επίλυσης της παρούσας πολυπαραγοντικής κρίσης. Το υλικό υπάρχει. Και είναι αυτό το κομμάτι της κοινωνίας που αντέδρασε στην υιοθέτηση των lockdown και των λοιπών περιοριστικών μέτρων της κοινωνικής ζωής λόγω του Covid. Είναι το κομμάτι της κοινωνίας που είτε έχει πιεστεί από την τηλεργασία, είτε στηριζόταν στα επιδόματα και τις ενισχύσεις και τώρα βρίσκεται ξεκρέμαστο. Η προϊστορία των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία, των «αγανακτισμένων πολιτών» στην Ισπανία, αλλά και του δικού μας κινήματος «δεν πληρώνω», αποτελεί μια μαγιά πάνω στην οποία μπορεί να πατήσει η ανασφάλεια και περιθωριοποίηση που θα αισθανθούν οι Ευρωπαίοι πολίτες, καθώς θα πλησιάζουμε στο φθινόπωρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Παρακαλούμε σχολιασμούς επί της ουσίας.
Τα σχόλια σας δεν περνάν από έλεγχο γιατί πιστεύουμε ότι δεν θα θίγουν κάποιον προσωπικά με βρισιές και συκοφαντίες.
Τέτοιου είδους σχόλια δεν περνάν από έλεγχο, αλλά θα διαγράφονται μετά την δημοσίευση.
Παρακαλούμε να γράφετε σε πεζά και όχι κεφαλαία
-------------------------------------------------------------------------
Οι απόψεις του ιστολογίου δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτουν με τα περιεχόμενα στου άρθρου.
Ο ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΣ ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα - αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω, φόρμας επικοινωνίας.
Ευχαριστούμε