Συνταγματική Αναθεώρηση: Το γεννόσημο του ίδιου υπνωτικού

Ο ίδιος υπνωτισμός, τώρα και με γεύση "τολμηρής μεταρρύθμισης".

Το επόμενο υπνωτικό είναι ήδη στο ράφι. Ονόματα όπως «Αναθεώρηση του Συντάγματος», «Ιδιωτικά Πανεπιστήμια», «Μονιμότητα στο Δημόσιο» ξαναζεσταίνονται στο φούρνο μικροκυμάτων της πολιτικής επικοινωνίας. Ο Μητσοτάκης λέει πως θα τα φέρει όλα αυτά προς "διάλογο". Κι εμείς, όπως πάντα, χωριζόμαστε σε στρατόπεδα: οι υπέρ, οι κατά, οι "αχ μωρέ κάτι πρέπει να αλλάξει", οι "μην τολμήσετε και αγγίξετε το άρθρο 16".

Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι δεν πρόκειται για νέο έργο. Είναι επενάληψη. Ή μάλλον το γεννόσημο του ίδιου παλιού υπνωτικού, που μας ταΐζουν δεκαετίες τώρα. Όποτε η φθορά της εξουσίας γίνεται ορατή, όποτε τα καυτά προβλήματα (οικονομικά, εξωτερικά, κοινωνικά) χτυπούν την πόρτα, ξεκινάει πάλι το ίδιο σίριαλ με νέα σκηνοθεσία. Και οι "άριστοι" του σήμερα προβάλλονται σαν τους τολμηρούς που «δεν μασάνε ταραμά».

Αλλά τελικά, τι αλλάζει; Οι πραγματικές αλλαγές, οι αλλαγές στο οικονομικό μοντέλο, στην ανεξαρτησία της χώρας, στο ποιος πληρώνει και ποιος κυβερνά,  εκείνες ούτε που τις ακουμπάει κανείς. Μόνο τα σκιερά, εύπεπτα χάπια του "εκσυγχρονισμού" καταπίνουμε πάλι και πάλι. Και η φθορά, η καταστροφή και η υποδούλωση συνεχίζουν ακάθεκτες, με το ίδιο στυλ, την ίδια ταχύτητα.

Και κάπως έτσι, τσακωνόμαστε για το πανεπιστήμιο που δεν έχουμε, και ξεχνάμε τη χώρα που χάνουμε.

Ο Μητσοτάκης, με το γνωστό ύφος ανθρώπου που δεν διακόπτεται ποτέ όταν μιλά,  εξήγγειλε ότι «θα ανοίξει τη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση». Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε. Κι όσοι δεν κατάλαβαν, θα καταλάβουν όταν αρχίσει πάλι η κουβέντα περί "άρθρου 16", περί "μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων", περί "ευελιξίας" και "τολμηρών μεταρρυθμίσεων".

Μα πότε ήταν η τελευταία φορά που δεν είχαμε κουβέντα περί μεταρρυθμίσεων; Εδώ και δεκαετίες ακούμε το ίδιο τραγούδι: αλλάζουν τα κουστούμια, αλλάζει το φόντο του σκηνικού, αλλά οι ηθοποιοί λένε τα ίδια λόγια. Είναι ο γνωστός πολιτικός υπνωτισμός, σε νέα συσκευασία. Και το χάπι είναι πάντα το ίδιο: κατάπιε το, μην το μασάς, μπορεί να πικρίσει η αλήθεια.

Η συνταγή; Παμπάλαια.
Βρες κάτι "μεγάλο", "στρατηγικό", "τολμηρό" (π.χ. ιδιωτικά πανεπιστήμια).
Άναψε τη φωτιά της διαίρεσης στην κοινωνία. Θα φαγωθούν οι μισοί με τους άλλους μισούς.
Κάνε θόρυβο, πολύ θόρυβο. Να μην ακούγονται οι σιωπές από τα πραγματικά προβλήματα.
Παίξε τον "μεταρρυθμιστή" που συγκρούεται με τις "αγκυλώσεις". Πάντα υπάρχει ένας ταραμάς να μην τον "μασάνε".

Και εν τω μεταξύ, η χώρα...
Η χώρα παραμένει: υποθηκευμένη στους "θεσμούς", εξαρτημένη από τις "αγορές", παγιδευμένη στο μοντέλο του φτηνού τουρισμού, της υψηλής φορολογίας και της χαμηλής παραγωγής, με σχολεία που ρημάζουν και πανεπιστήμια που παλεύουν χωρίς στήριξη, με νοσοκομεία που κλείνουν πτέρυγες και προσλαμβάνουν μόνο σιωπή, με μισθούς πείνας και ακρίβεια που δαγκώνει μέχρι κόκκαλο.

Αλλά, μην ανησυχείς. Έρχεται η συνταγματική αναθεώρηση. Να διορθώσει τι, άραγε; Τον καπιταλισμό που έχει βγάλει ρίζες βαθύτερες απ’ το Σύνταγμα; Τη γονατισμένη Δικαιοσύνη; Τη Βουλή που θυμίζει περισσότερο γραφείο επικοινωνίας των ισχυρών παρά εκπροσώπηση των αδυνάτων;

Μπα... Αυτά δεν τα αγγίζει κανείς.

Αντίθετα, οι υποτιθέμενοι "τολμηροί" μεταρρυθμιστές ρίχνουν το βλέμμα στα πιο εύκολα, στα πιο παλιά, στα πιο οικεία: να συζητήσουμε πάλι για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (λες κι αυτό θα λύσει το πρόβλημα της παιδείας και της κοινωνικής κινητικότητας), να χτυπήσουμε πάλι τη μονιμότητα στο δημόσιο (λες και η Ελλάδα έχει πρόβλημα από υπερβολική σταθερότητα και όχι από χαώδη ανασφάλεια).

Και όπως πάντα, θα πέσουμε στην παγίδα. Θα τσακωνόμαστε για το αν πρέπει να μπει ο «επιχειρηματίας» στην Παιδεία, ή για το αν πρέπει ο εκπαιδευτικός να φοβάται ότι αύριο θα απολυθεί επειδή δεν χειροκρότησε επαρκώς τον εκάστοτε υπουργό. Θα μαλλιοτραβηχτούμε σε πάνελ, σε καφενεία, στα σχόλια του Facebook. Θα ξοδευτεί κι άλλη ενέργεια στον ανεμιστήρα.

Και όλα αυτά, ενώ η κοινωνία παραμένει σκόπιμα αδρανοποιημένη.

Ο πολίτης δεν καλείται να συμμετάσχει ουσιαστικά. Δεν έχει ρόλο συνδιαμορφωτικό. Δεν έχει θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, δεν έχει δυνατότητα να επηρεάσει την ουσία, μόνο να χειροκροτήσει ή να γιουχάρει αποφάσεις που του σερβίρουν άλλοι.
Είναι απλός θεατής στο έργο της "σοφής" ελίτ των φωστήρων, των τεχνοκρατών, των "αρίστων", που αποφασίζουν για το παρόν και το μέλλον του.

Η δημοκρατία περιορίζεται στην κάλπη κάθε τέσσερα χρόνια και ακόμα κι αυτή η κάλπη μοιάζει με κουτί προπαρασκευασμένων επιλογών. Μη δίνεις ιδέες, μη ρωτάς, μη συμμετέχεις. Μόνο πάρε θέση υπέρ ή κατά, σαν να είσαι σε γήπεδο. Αυτός είναι ο ρόλος σου. Ο ρόλος του υπνωτισμένου.

Η πραγματική αναθεώρηση που χρειαζόμαστε δεν είναι συνταγματική. Είναι υπαρξιακή.

Αναθεώρηση του τι είναι πρόοδος, τι είναι ελευθερία, τι είναι ποιότητα ζωής.
Αναθεώρηση του γιατί μας κυβερνούν οι ίδιοι τύποι με διαφορετικά φουλάρια και γραβάτες.
Αναθεώρηση του γιατί δεχόμαστε τόσο εύκολα τον υπνωτισμό τους.
Και κυρίως: αναθεώρηση του ρόλου μας ως πολίτες. Όχι χειροκροτητές. Συνδημιουργοί.

Γιατί δεν φταίει το Σύνταγμα που κοιμόμαστε όρθιοι. Φταίει που καταπίνουμε χωρίς αντίσταση το ίδιο παλιό χάπι, τώρα απλώς σε γεννόσημο.