Οικολογία χωρίς ανθρώπους: Η νέα μόδα της ψεύτικης πράσινης μετάβασης

«Η Σιωπή της Ρίζας»

Σε έναν κόσμο που φυτεύει εργοστάσια αντί για δάση, κάποιος κρατά ακόμη ένα φύτρο...

Οικολογία χωρίς ανθρώπους: Η νέα μόδα της ψεύτικης πράσινης μετάβασης

Πράσινες μπίζνες πάνω σε καμένα βουνά, εξορύξεις στο όνομα της σωτηρίας και μια "οικολογία" που έχει ξεχάσει τον άνθρωπο. Μπορεί η φύση να σωθεί... χωρίς εμάς;

🟢 Η μόδα της πράσινης συνείδησης

Κάποτε οι "οικολόγοι" φάνταζαν ως οι ρομαντικοί της πολιτικής. Σήμερα, η οικολογία έγινε brand-μάρκα απαστράπτουσα και πολυτελείας. Χορηγοί, στρατηγικές βιωσιμότητας, ESG*, πράσινα χαρτοφυλάκια, εταιρική ευθύνη. Όλα "οικολογικά", όλα "πράσινα" – ακόμη κι αν μυρίζουν πετρέλαιο ή λάμπουν από μεταλλεύματα σπάνιων γαιών.
Η πράσινη μετάβαση, αυτή η μεγάλης κλίμακας στροφή προς τις ΑΠΕ, την ηλεκτροκίνηση και την «καθαρή» τεχνολογία, παρουσιάζεται ως μονόδρομος. Αλλά όποιος απορεί, όποιος ρωτά, όποιος ζητά να εξετάσουμε ποιος ωφελείται και ποιος πληρώνει το τίμημα, στιγματίζεται: αρνητής, οπισθοδρομικός, "συνωμοσιολόγος".

Και όμως: μήπως τελικά η «οικολογία» τους είναι οικολογία χωρίς ανθρώπους;

🌲 Καμένη φύση, κατασκευασμένη συνείδηση

Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε παρθένες κορυφογραμμές, σε προστατευόμενες περιοχές, σε ζώνες Natura, δεν είναι πλέον είδηση, είναι κανονικότητα. Βουνά ισοπεδώνονται, δάση "καθαρίζονται", δρόμοι ανοίγονται εκεί που δεν πάτησε ποτέ άνθρωπος.

Όλα αυτά, βέβαια, για να "σώσουμε τον πλανήτη".

Αν κάποιος αντιδρά, ακούει την προσφιλή φράση: "Εσείς δεν θέλετε πρόοδο". Η πρόοδος, όμως, δεν μπορεί να μετριέται σε τόνους τσιμέντου ανά ανεμογεννήτρια, ούτε σε gigawatt με κόστος τον αφανισμό του τοπίου.

⚒️ Εξορύξεις στο όνομα του μέλλοντος

Για να χτιστεί το "πράσινο μέλλον", απαιτούνται τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών: λίθιο, κοβάλτιο, χαλκός, νικέλιο. Από τα ορυχεία της Νότιας Αμερικής έως τα μεταλλεία της Αφρικής και τις εξορύξεις στον ευρωπαϊκό Νότο, η νέα κούρσα των "πράσινων" πόρων προκαλεί τεράστια περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα.

Η πράσινη μετάβαση μετατοπίζει το βάρος αλλού. Από τον μαύρο καπνό του άνθρακα, στο αόρατο τοξικό νέφος της εξόρυξης.

🧊 Η αμφισβήτηση που δεν επιτρέπεται

Η κλιματική αλλαγή, λένε, είναι ανθρωπογενής και μόνο ανθρωπογενής. Δεν επιτρέπεται η παραμικρή διαφοροποίηση.

Κι όμως, δεκάδες επιστήμονες και μετεωρολόγοι επισημαίνουν: το κλίμα αλλάζει εδώ και εκατομμύρια χρόνια, και πολλοί από τους μηχανισμούς που το επηρεάζουν δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Η ηλιακή δραστηριότητα, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι φυσικές κυκλικές μεταβολές έχουν όλοι σημαντικό ρόλο.

Η υπερβολική έμφαση αποκλειστικά στο διοξείδιο του άνθρακα και στην ανθρώπινη δραστηριότητα ενδέχεται να εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, παρά να οδηγεί σε πραγματικές λύσεις. Και το γεγονός ότι κάθε απόκλιση από το "μοναδικό αφήγημα" φιμώνεται, θα έπρεπε να μας βάζει σε σκέψεις.

🧑‍🌾 Ο άνθρωπος: απών από το «πράσινο» αφήγημα

Ο χωρικός που χάνει την πρόσβαση στο δάσος του. Ο κτηνοτρόφος που βλέπει το βουνό του να γεμίζει καλώδια και φράχτες. Ο κάτοικος της πόλης που πληρώνει υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος στο όνομα της "βιωσιμότητας". Πού βρίσκεται ο άνθρωπος σε αυτή τη νέα "οικολογική" πραγματικότητα;

Μήπως τελικά η πράσινη μετάβαση αφορά περισσότερο τα business plans και λιγότερο τις ζωές μας;

💡 Πραγματική οικολογία: Με τον άνθρωπο μέσα

Η οικολογία που αξίζει δεν είναι lifestyle, ούτε χρηματιστηριακή προφητεία. Είναι η φροντίδα για το περιβάλλον μαζί με την κοινωνία. Είναι η προστασία του τοπίου και του βιοπορισμού. Είναι η τεχνολογία που σέβεται, όχι που επιβάλλεται.

Δεν είμαστε αρνητές της οικολογίας , είμαστε υπερασπιστές της από την καπηλεία.

Το ερώτημα που τίθεται δεν είναι αν πρέπει να αλλάξει το ενεργειακό μας μοντέλο. Αλλά ποιος θα το καθορίσει και προς όφελος τίνος.

🟢 Κλείνοντας: Οικολογία, αλλά με πρόσωπο

Ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να απολογούμαστε επειδή ρωτάμε. Να απαιτήσουμε να υπάρχει άνθρωπος μέσα στην εξίσωση της σωτηρίας του πλανήτη. Να ξαναπιάσουμε την έννοια της ισορροπίας: φύση, πολιτισμός, κοινότητα, μαζί.

Γιατί πράσινο χωρίς ρίζες, απλώς... ξεραίνεται.

* Το ESG σημαίνει Environmental, Social, Governance (Περιβαλλοντικό, Κοινωνικό, Διακυβέρνηση). Είναι ένα πλαίσιο που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ευθύνης επιχειρήσεων ή επενδύσεων. Συγκεκριμένα:

· Environmental (Περιβαλλοντικό): Εστιάζει στην περιβαλλοντική επίδραση μιας εταιρείας, π.χ. εκπομπές άνθρακα, διαχείριση αποβλήτων, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

· Social (Κοινωνικό): Αφορά τις σχέσεις της εταιρείας με εργαζομένους, πελάτες, προμηθευτές και κοινότητες, π.χ. εργασιακές συνθήκες, διαφορετικότητα, ανθρώπινα δικαιώματα.

· Governance (Διακυβέρνηση): Εξετάζει τη διαφάνεια, την εταιρική διακυβέρνηση, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη συμμόρφωση με κανονισμούς.

· Χρησιμοποιείται κυρίως από επενδυτές για να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης.