Όχι στον ξεριζωμό του ιστορικού μας βάθους. Επιβάλλεται να το γνωρίζουμε.

Να μην ντρεπόμαστε για την ιστορία μας – Καμία περίοδος δεν είναι ντροπή

Μετά την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό, η δημιουργία του ελληνικού κράτους (1830) δεν αποτέλεσε αποκλειστικά καρπό της Επανάστασης του 1821, αλλά και αποτέλεσμα διεθνούς διπλωματίας. Οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) επέβαλαν ένα πρότυπο κράτους ευρωπαϊκού τύπου, με βασιλεία, ξενόφερτη διοίκηση, και ελάχιστη σύνδεση με το ιστορικό και πολιτισμικό βάθος του ελληνισμού.

📌 Η αποκοπή από το Βυζάντιο και η στοχευμένη “αρχαιοπληξία”

Ο νεοελληνικός εθνικισμός χτίστηκε επάνω σε έναν στενό κλασικισμό, που καλλιεργήθηκε συστηματικά: η ταύτιση του έθνους με την αρχαιότητα και η απόρριψη του βυζαντινού και οθωμανικού παρελθόντος. Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος ήδη από τον 19ο αιώνα αντέδρασε σε αυτή την πρακτική, προτάσσοντας την έννοια της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού, με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως αναπόσπαστο κρίκο (π.χ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1860-1877).

Ωστόσο, το κυρίαρχο αφήγημα προώθησε την εικόνα του «απογόνου» του Περικλή και του Λεωνίδα, όχι του Ιουστινιανού ή του Βασιλείου Β'. Η εσκεμμένη αυτή επιλογή επιβεβαιώνεται από:

• την κατεδάφιση χιλιάδων βυζαντινών και μεταβυζαντινών ναών στην Αθήνα, κατά την εποχή του Όθωνα, για να «καθαρίσει» το τοπίο γύρω από τα κλασικά μνημεία.

• την ίδρυση της «Ελληνικής Εκκλησίας» (1833), αυτόνομης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με απόφαση της Αντιβασιλείας , όχι εκκλησιαστικής συνόδου. Πρόκειται για πολιτική πράξη αποσύνδεσης από τη ρωμαίικη συνέχεια και υποβάθμισης του Ορθόδοξου θεσμού.

📌 Η αποσιώπηση της Μακεδονικής δυναστείας και του Βυζαντινού μεγαλείου

Η Μακεδονική δυναστεία (867–1056), με ιδρυτή τον Βασίλειο Α’ τον Μακεδόνα, υπήρξε μία από τις πιο ένδοξες περιόδους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας:

• Επανεπεκτάθηκε η Αυτοκρατορία στα Βαλκάνια και τη Μικρά Ασία.

• Αναβίωσε η παιδεία και οι τέχνες (Μακεδονική Αναγέννηση).

• Ιδρύθηκαν και κωδικοποιήθηκαν τα Βασιλικά (νομικά έργα).

• Ο Βασίλειος Β’ Βουλγαροκτόνος (976–1025) υπήρξε ένας από τους ισχυρότερους στρατηγούς της παγκόσμιας ιστορίας.

Κι όμως, στα σχολικά εγχειρίδια μετά τη μεταπολίτευση (και ιδίως από τη δεκαετία του 1980 και μετά), η πληροφορία για τη Μακεδονική δυναστεία είτε αφαιρέθηκε, είτε υποβαθμίστηκε. Το Βυζάντιο παρουσιάζεται συχνά ως μια θεοκρατική και σκοταδιστική περίοδος, παρά ως συνέχεια της ρωμαϊκής και ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς.

📌 Η δαιμονοποίηση των ηρώων της νεότερης Ιστορίας

Στο ίδιο πνεύμα, και με τη σύμπραξη ενός ψευδοπροοδευτισμού, πολλοί ήρωες της Ελληνικής Ιστορίας δαιμονοποιήθηκαν:

• Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αποκαλείται από ορισμένους «ακροδεξιός», «αιμοσταγής» ή «αναχρονιστικός». Αγνοείται το γεγονός ότι φυλακίστηκε από το νεοελληνικό κράτος επειδή δεν υποτάχθηκε στις ξένες επιταγές. Τα απομνημονεύματά του μαρτυρούν βαθύτατη πολιτική και ιστορική συνείδηση.

• Ο Ιωάννης Καποδίστριας, παρουσιάζεται ως αυταρχικός. Όμως υπήρξε κορυφαίος Ευρωπαίος διπλωμάτης και οργανωτής της ελβετικής ουδετερότητας (Συνθήκη της Βιέννης). Οραματιζόταν ένα ελεύθερο ελληνικό κράτος με κοινωνική συνοχή και εθνική συνέχεια, όχι ένα υποτελές μόρφωμα. Γι' αυτό και δολοφονήθηκε το 1831, υπό συνθήκες που παραμένουν «σκοτεινές», με υπόγειες διασυνδέσεις εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων.

📌 Η μεταπολιτευτική ενοχοποίηση της εθνικής συνείδησης

Μετά το 1974 και ιδίως τη δεκαετία του 1990, μέσα από την επίδραση του λεγόμενου «εκσυγχρονιστικού» ρεύματος, ο πατριωτισμός ταυτίστηκε με την εθνικιστική μισαλλοδοξία, ενώ η εθνική ιστορική αυτοσυνειδησία αντιμετωπίστηκε σχεδόν σαν ντροπή. Η λεγόμενη «αποδόμηση» της Ιστορίας υπηρέτησε πολλές φορές περισσότερο ιδεολογικές σκοπιμότητες παρά την επιστημονική αλήθεια. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα: η αντίδραση σε όποιον αμφισβητούσε τη «Συμφωνία των Πρεσπών» χαρακτηριζόταν αυτομάτως ως «ακραία»,  παρότι το όνομα «Μακεδονία» δεν αφορά απλώς γεωγραφία, αλλά ιστορική ταυτότητα.

📌 Η ευθύνη της σημερινής πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ

Η ελληνική εξουσιαστική τάξη – πολιτική, οικονομική, επικοινωνιακή – δεν θέλει πολίτες με βαθιά ιστορική αυτογνωσία. Θέλει υπηκόους που αγνοούν από πού έρχονται και πού πάνε. Αυτό επιτρέπει τη συνέχιση της εξάρτησης, τον έλεγχο του λόγου και της σκέψης, την αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής.

 Η ιστορική μνήμη είναι πολιτική πράξη

Ο ελληνισμός είναι συνεχές ιστορικό ρεύμα, όχι αποσπασματικές εικόνες για τουριστική κατανάλωση. Η αρχαιότητα, το Βυζάντιο, η περίοδος της Τουρκοκρατίας, η Επανάσταση, ο Καποδίστριας, οι Βαλκανικοί πόλεμοι, ο Εμφύλιος, όλα συνθέτουν ένα σύνολο που μας αφορά. Να τιμούμε, να κρίνουμε, να αναστοχαζόμαστε,  αλλά ποτέ να μη ντρεπόμαστε.

Ο δρόμος προς την εθνική αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία δεν περνά από την άγνοια, αλλά από τη γνώση. Και η γνώση είναι πάντα απελευθερωτική.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές για εμβάθυνση

1. Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος – Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (6 τόμοι)

• Το θεμέλιο της ελληνικής εθνικής ιστοριογραφίας. Υποστήριξε πρώτος με συστηματικότητα τη συνέχεια του Ελληνισμού από την αρχαιότητα, στο Βυζάντιο και ως τον νέο ελληνισμό.

2. Σαράντος Ι. Καργάκος – Ανιστόρητοι και Αλλόφρονες, Η Ιστορία ως Ψίθυρος

• Καυστικός και τεκμηριωμένος λόγος ενάντια στην αποδόμηση της εθνικής ιστορικής ταυτότητας.

• Εξαιρετικά χρήσιμος για να κατανοήσει κανείς το πνεύμα της μεταπολιτευτικής ενοχοποίησης του πατριωτισμού.

3. Στίλπων Κυριακίδης – Το Βυζάντιον ως Ελληνική Αυτοκρατορία

• Έργοσταθμός που καταρρίπτει τον μύθο ότι το Βυζάντιο ήταν «ξένο» προς τον Ελληνισμό.

4. Χαράλαμπος Β. Κατσιώτης – Το Εκκλησιαστικό Ζήτημα επί Όθωνος (1833–1850)

• Αναλυτική παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο ιδρύθηκε η Ελλαδική Εκκλησία από την Αντιβασιλεία, χωρίς κανονικότητα, ως πολιτικό εργαλείο ελέγχου και αποκοπής από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

5. Κώστας Σταματόπουλος – Ο Καποδίστριας και η Ευρώπη

• Ιστορική μελέτη για τη διεθνή δράση του Καποδίστρια. Περιγράφει τη συμβολή του στη δημιουργία του ουδέτερου ελβετικού κράτους και την εχθρότητα που δέχθηκε λόγω του οράματός του για μια ισχυρή Ελλάδα.

6. Απόμνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη – (διήγηση προς Γεώργιο Τερτσέτη)

• Πρωτογενής μαρτυρία. Περιλαμβάνει απίστευτα σημαντικές κρίσεις για την Ιστορία, τον Θεό και την πολιτική.

🏛️ Αποφθέγματα – φωνές που δεν πρέπει να σιωπήσουν

Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος

«Τον καιρόν της δουλείας δεν απέθανεν ο Ελληνισμός· διότι ουδέποτε απέθανεν η συνείδησις αυτού»
(Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Α’)

«Η ελληνική φυλή εφάνη μία και η αυτή, παρ’ όλους τους μετασχηματισμούς της. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε ελληνική και πνευματική της κληρονόμος.»

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

«Ο Θεός υπέγραψε την ελευθερία της Ελλάδος και δεν παίρνει την υπογραφή του πίσω»
(Απομνημονεύματα)

«Έλληνες πρέπει να είμεθα όλοι και όχι Ρωμιοί μόνο ή Πελοποννήσιοι ή Νησιώται· διότι η πατρίς είναι μία και ο εχθρός κοινός.»

Ιωάννης Καποδίστριας

«Δεν ήλθα εις την Ελλάδα για να κυβερνήσω Έλληνας, αλλά για να τους διδάξω να κυβερνούνται»
(επιστολή προς τον Αντώνιο Κομιζόπουλο, 1828)

«Το κράτος πρέπει να έχει βάση την ηθικήν και την παιδείαν· άνευ αυτών ελευθερία δεν υπάρχει, αλλά σκιάν ελευθερίας.»

«Η Ελβετία απέκτησε υπόστασιν όχι επειδή το ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, αλλά επειδή ηθέλησαν οι Ελβετοί να μείνουν Έθνος»
(αναφορά του στη Συνδιάσκεψη της Βιέννης, 1815)