Ελλάδα και Κύπρος σε συναγερμό: Προβληματισμός για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας SAFE και την σκιώδη συμμετοχή της Τουρκίας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε πρόσφατα το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE (Security Action for Europe), ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ύψους 150 δισ. ευρώ που στοχεύει στην ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας των κρατών-μελών μέσω κοινών προμηθειών και επενδύσεων στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Η πρωτοβουλία αυτή έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον και προβληματισμό στην Ελλάδα και την Κύπρο, κυρίως λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων με την Τουρκία και των πιθανών συνεπειών από τη συμμετοχή τρίτων χωρών στο πρόγραμμα.in-cyprus.philenews.com

Τι είναι το SAFE;

Το SAFE αποτελεί ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ που προσφέρει μακροπρόθεσμα δάνεια με ευνοϊκούς όρους στα κράτη-μέλη για την ενίσχυση της αμυντικής τους βιομηχανίας μέσω κοινών προμηθειών. Στόχος είναι η ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας, η κάλυψη υφιστάμενων ελλείψεων και η αύξηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων. Η χρηματοδότηση θα παρέχεται με βάση εθνικά σχέδια και θα απαιτεί, κατά κανόνα, κοινές προμήθειες μεταξύ τουλάχιστον δύο κρατών-μελών. consilium.europa.eu

Η θέση της Κύπρου

Η Κύπρος βλέπει το SAFE ως ευκαιρία για την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας και την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών, όπως η Αεροπορική Βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» και η Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης τόνισε τη σημασία της αξιοποίησης του προγράμματος σε συνδυασμό με την πρόσφατη απόφαση των ΗΠΑ να επιτρέψουν την πρόσβαση της Κύπρου σε αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό. cbn.com.cy

Η στάση της Ελλάδας

Η Ελλάδα υποστηρίζει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας, αλλά εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τη συμμετοχή τρίτων χωρών, ιδίως της Τουρκίας, στο πρόγραμμα SAFE. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Τουρκία πρέπει να άρει την απειλή πολέμου (casus belli) που έχει διατυπώσει από το 1995, εάν επιθυμεί πρόσβαση σε ευρωπαϊκά αμυντικά κονδύλια. reuters.com

Ο Υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε την προσέγγιση της ΕΕ ως "σχιζοφρενική", αναφερόμενος στους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς που εμποδίζουν τις απαραίτητες αμυντικές δαπάνες. apnews.com

Η περίπτωση της Τουρκίας

Η Τουρκία, ως υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ, μπορεί να συμμετέχει σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα μέχρι ποσοστού 35% χωρίς ειδική συμφωνία. Για μεγαλύτερη συμμετοχή, απαιτείται επίσημη συμφωνία ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, η οποία πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα από τα κράτη-μέλη. tovima.com

Η Ελλάδα και η Κύπρος εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE, λόγω των συνεχιζόμενων προκλήσεων και της κατοχής του βόρειου τμήματος της Κύπρου. Ζητούν την εξαίρεση της Τουρκίας από το πρόγραμμα ή την επιβολή αυστηρών όρων για τη συμμετοχή τρίτων χωρών.

 
Το πρόγραμμα SAFE αποτελεί σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας και της στρατηγικής αυτονομίας. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι ανησυχίες για τη συμμετοχή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, αναδεικνύουν την ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό και διαχείριση. Η Ελλάδα και η Κύπρος καλούνται να διασφαλίσουν ότι τα εθνικά τους συμφέροντα και η ασφάλειά τους θα ληφθούν υπόψη στις αποφάσεις της ΕΕ.