Η Συμμαχία της Ανατολικής Μεσογείου: Εγγύηση σταθερότητας και πυλώνας εθνικών και δυτικών συμφερόντων

Η Συμμαχία της Ανατολικής Μεσογείου: Εγγύηση σταθερότητας και πυλώνας εθνικών και δυτικών συμφερόντων (παρά την ελληνική αδράνεια)

Η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται εδώ και χρόνια στο επίκεντρο γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Μεταξύ των ισχυρών παικτών και των μεταβαλλόμενων ισορροπιών, διαμορφώνεται ένα πλέγμα συμμαχιών ικανό να προσφέρει σταθερότητα και να εξυπηρετήσει τόσο τα συμφέροντα των συμμετεχουσών χωρών όσο και του ευρύτερου δυτικού κόσμου. Στο επίκεντρο αυτής της αρχιτεκτονικής ασφάλειας και συνεργασίας βρίσκεται ο άξονας Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ, με την ΗΠΑ ως στρατηγικό εγγυητή και δυνάμει σύμπραξη περιφερειακών δυνάμεων όπως η Αίγυπτος, η Ινδία, αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή η Γαλλία.

Κι όμως, η ελληνική κυβέρνηση Μητσοτάκη φαίνεται να υποτιμά, αν όχι να φοβάται, την προοπτική αυτής της στρατηγικής ολοκλήρωσης. Αντί να ηγηθεί μιας ιστορικής ευκαιρίας, παρακολουθεί αδρανής, περιορίζοντας τη δράση της σε επικοινωνιακές φωτογραφίες και περιστασιακές ασκήσεις, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε αναθεωρητικούς και αποσταθεροποιητικούς δρώντες.

1. Ένας Άξονας Φυσικής Συμπληρωματικότητας

Η Ελλάδα και η Κύπρος προσφέρουν:
Γεωστρατηγική θέση στο «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης.
Ναυτική προβολή ισχύος στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
Σταθερότητα και ευρωατλαντικό προσανατολισμό.

Το Ισραήλ προσφέρει:
Τεχνολογική και στρατιωτική υπεροχή.
Ενεργειακή παραγωγή (π.χ. Λεβιάθαν).
Αναγνωρισμένη περιφερειακή δύναμη με δίκτυο επιρροής στη Μέση Ανατολή και διεθνώς.

Οι ΗΠΑ προσφέρουν:
Στρατιωτική εγγύηση και παρουσία (βάσεις σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Κύπρο).
Πολιτική ομπρέλα απέναντι σε αποσταθεροποιητικούς παράγοντες, ιδίως την Τουρκία και το Ιράν.
Διπλωματικό κύρος και ισχύ σε διεθνείς θεσμούς.

2. Ενεργειακή Ασφάλεια και Αναβάθμιση των Δυτικών Διαδρόμων

Η Ανατολική Μεσόγειος είναι πλούσια σε υποθαλάσσιους ενεργειακούς πόρους (φυσικό αέριο κυρίως), ενώ προσφέρει κρίσιμες διόδους μεταφοράς ενέργειας και εμπορίου:
Ο αγωγός EastMed, έστω και ως πολιτικό εργαλείο, υπογραμμίζει τη σημασία του άξονα ως εναλλακτικής ενεργειακής πηγής για την Ευρώπη, ειδικά μετά τη ρήξη με τη Ρωσία.
Η σύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας Ισραήλ–Κύπρου–Ελλάδας μέσω EuroAsia Interconnector ενισχύει την ενεργειακή διαλειτουργικότητα Ευρώπης–Ανατολικής Μεσογείου.

Η ύπαρξη ενός συνεκτικού μπλοκ συνεργασίας αποτρέπει την επανάκαμψη «πειρατικών» τακτικών, όπως αυτές που υιοθετεί η Τουρκία, και εγγυάται την ομαλή εκμετάλλευση και διανομή ενεργειακών πόρων.

3. Σταθερότητα απέναντι στην Αποσταθεροποίηση

Η περιοχή περιβάλλεται από ζώνες αστάθειας:
Συρία, Λίβανος, Λιβύη βρίσκονται σε διάφορα στάδια κατάρρευσης ή ανάκαμψης.
Η Τουρκία ακολουθεί αναθεωρητική και νεο-οθωμανική πολιτική, υπονομεύοντας το διεθνές δίκαιο και απειλώντας σταθερές ισορροπίες.

Η στενή στρατιωτική και διπλωματική συνεργασία Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ λειτουργεί αποτρεπτικά για οποιαδήποτε τέτοια δύναμη επιχειρεί να μετατρέψει τη Μεσόγειο σε πεδίο επιρροής μέσω προβολής ισχύος ή χρησιμοποίησης μεταναστευτικών ροών ως υβριδικό όπλο.

4. Διεύρυνση της Συμμαχίας: Η περίπτωση της Ινδίας και της Αιγύπτου

Η Ινδία, ως ανερχόμενη υπερδύναμη με στρατηγικά συμφέροντα στον Ινδο-Ειρηνικό αλλά και στη Μέση Ανατολή (λόγω διασποράς, ενεργειακών αναγκών και ανταγωνισμού με την Κίνα), βλέπει θετικά τη συνεργασία με φιλοδυτικά σχήματα στη Μεσόγειο, όπως μαρτυρά η συμμετοχή της στον διάδρομο IMEC (India–Middle East–Europe Corridor). Ένα σταθερό μεσογειακό περιβάλλον αποτελεί όρο για την επιτυχία τέτοιων μακροοικονομικών εγχειρημάτων.

Η Αίγυπτος αποτελεί το νότιο άκρο του τριγώνου σταθερότητας. Συμμετέχει ήδη στον EastMed Gas Forum, διαθέτει πολυπληθή στρατό, και έχει συμφέρον από την απομόνωση του τουρκο-λιβυκού άξονα. Η τριμερής Ελλάδα–Κύπρος–Αίγυπτος λειτουργεί συμπληρωματικά με τον άξονα Ελλάδα–Ισραήλ–Κύπρος.

Η δυναμική είναι εκεί, οι επαφές υπάρχουν, η Ελλάδα έχει “προσκληθεί στο τραπέζι” – όμως δεν κάθεται. Τι φοβάται η κυβέρνηση Μητσοτάκη;
Μην «ενοχλήσει» την Τουρκία;
Μην παρεξηγηθεί το Βερολίνο ή οι Βρυξέλλες;
Μήπως εκτεθεί απέναντι στη δική της ανεπάρκεια στρατηγικού βάθους;

Η απροθυμία της να χαράξει εθνική γεωπολιτική στρατηγική με σπονδυλική στήλη, σε συνδυασμό με τον αυτόματο ευρωπαϊσμό χωρίς όρους και προϋποθέσεις, την αφήνει ουραγό και παρατηρητή.

5. Η Δυτική Παρουσία και η Αποτροπή του Ευρασιατισμού

Η διατήρηση μιας φιλοδυτικής «άγκυρας» στην Ανατολική Μεσόγειο αποτρέπει την είσοδο ευρασιατικών μπλοκ (Ρωσία, Κίνα, Ιράν) στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Οι κινεζικές επενδύσεις σε λιμάνια, η ρωσική παρουσία στη Συρία και η ιρανική επιρροή στη Χεζμπολά και το Χαμάς καθιστούν επιτακτική τη συγκρότηση ενός αντίβαρου αξιόπιστου, θεσμικού και επιχειρησιακά ικανού.

Το γεωπολιτικό κενό καλύπτεται από άλλους. Το ερώτημα είναι: θα είναι η Ελλάδα παρούσα ή απούσα;
Για την ώρα, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να κωφεύει στις φωνές όσων υποστηρίζουν τον άξονα του Νότου, η απουσία της Αθήνας απ’ το στρατηγικό προσκήνιο ενισχύει ακριβώς αυτούς τους παίκτες που θα έπρεπε να ανασχέσει: την Ρωσία, την Κίνα, την Τουρκία.

6. Πολιτιστική και Δημοκρατική Διάσταση

Τόσο η Ελλάδα όσο και το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ινδία είναι δημοκρατίες με ελεύθερα ΜΜΕ, πολιτικό πλουραλισμό και ιστορικούς δεσμούς με τη Δύση. Σε έναν κόσμο που παρασύρεται σε αυταρχισμό και αποσταθεροποίηση, ο άξονας αυτός προσφέρει ένα μοντέλο σταθερής, προβλέψιμης, φιλελεύθερης συμμαχίας, με αντίκτυπο και στην κοινωνική συνοχή της περιοχής.

Άρα: Η στενή στρατηγική συμμαχία Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, με ΗΠΑ και περιφερειακούς εταίρους, είναι η πιο φυσική, σταθερή και υποσχόμενη γεωπολιτική επιλογή για την Ελλάδα.
Και όμως, η κυβέρνηση Μητσοτάκη:
Απέτυχε να την μετατρέψει σε συνεκτική πολιτική.
Απέφυγε να την προβάλλει ως στρατηγικό αφήγημα στην Ε.Ε..
Αναβάλλει ή παγώνει ενεργειακά και αμυντικά έργα από φόβο τουρκικών αντιδράσεων.

Αντί να σταθεί ηγέτης, παραμένει διεκπεραιωτής μιας πολιτικής ήσσονος αντίστασης.

Όμως η Ιστορία δεν περιμένει. Και τα κενά στη γεωπολιτική πάντα τα καλύπτει κάποιος άλλος.