Η ανθεκτικότητα της Ελλάδας στο μάτι της «Τέλειας Καταιγίδας»: Μαθήματα από το Άρθρο 3 του ΝΑΤΟ

Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτες κρίσεις, η έννοια της ανθεκτικότητας αναδεικνύεται σε κεντρικό πυλώνα για την ασφάλεια και τη σταθερότητα κάθε χώρας, ιδίως για τα μέλη του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά προκλήσεων που δοκιμάζουν την πολιτική και κοινωνική της αντοχή, υπενθυμίζοντας την επιτακτική ανάγκη για συστηματική προετοιμασία.

Τι Σημαίνει Ανθεκτικότητα για το ΝΑΤΟ;

Σύμφωνα με το Άρθρο 3 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, κάθε κράτος μέλος του ΝΑΤΟ οφείλει να είναι ανθεκτικό, δηλαδή ικανό να ανταπεξέλθει σε ένα μεγάλο σοκ, είτε πρόκειται για φυσική καταστροφή, είτε για βλάβη σε ζωτικής σημασίας υποδομές, είτε για υβριδική ή ένοπλη επίθεση. Η ανθεκτικότητα ορίζεται ως η ατομική και συλλογική ικανότητα για προετοιμασία, αντίσταση, αντίδραση και ταχεία ανάκαμψη από καταστροφές και απειλές, διασφαλίζοντας τη συνέχεια των δραστηριοτήτων της Συμμαχίας.

Η πολιτική ετοιμότητα αποτελεί έναν κομβικό πυλώνα αυτής της ανθεκτικότητας και παράγοντα κρίσιμο για την συλλογική άμυνα. Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει τα κράτη μέλη στην αξιολόγηση και ενίσχυση της πολιτικής τους ετοιμότητας, η οποία θεμελιώνεται στην εθνική και συλλογική ανθεκτικότητα, απαραίτητη για αξιόπιστη αποτροπή και άμυνα. Η πολιτική ετοιμότητα περιλαμβάνει τρεις βασικές λειτουργίες:

• Τη συνέχεια της κυβέρνησης.
• Τη συνέχεια των βασικών υπηρεσιών προς τον πληθυσμό.
• Την πολιτική υποστήριξη στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η ισχυρή πολιτική ετοιμότητα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι στρατιωτικές δυνάμεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους πολιτικούς και εμπορικούς τομείς για μεταφορές, επικοινωνίες, ενέργεια και βασικές προμήθειες, όπως τρόφιμα και νερό. Η ετοιμότητα αυτών των τομέων διασφαλίζει ότι μπορούν να αντέξουν επιθέσεις και να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις στρατιωτικές δυνάμεις ανά πάσα στιγμή.

Η Ελλάδα σε Περίοδο Δοκιμασιών: Η «Τέλεια Καταιγίδα»

Από τον Φεβρουάριο του 2020 και μετά, η Ελλάδα έχει βρεθεί επανειλημμένα αντιμέτωπη με μια σειρά γεγονότων που έχουν δοκιμάσει εκτεταμένα την πολιτική της ετοιμότητα. Ορισμένα από αυτά τα γεγονότα έχουν χαρακτηριστεί ως η «Τέλεια Καταιγίδα», μια συσσώρευση μικρών και μεγάλων συμβάντων που συνολικά εξαντλούν την ανθεκτικότητα της Πολιτείας και της Κοινωνίας.

Οι δοκιμασίες περιλαμβάνουν:

• Την εισβολή στις Καστανιές του Έβρου (Φεβρουάριος 2020), η οποία έθεσε σε δοκιμασία την κυβέρνηση.
• Την περίοδο της Πανδημίας, που δοκίμασε τον πληθυσμό και τη συνέχεια των υπηρεσιών.
• Την κρίση του καλοκαιριού του 2020 στην Ανατολική Μεσόγειο, που έθεσε σε δοκιμασία την πολιτική υποστήριξη στις Ένοπλες Δυνάμεις.
• Τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021, 2023 (Ρόδος, Βόλος, Έβρος) και τις πλημμύρες στη Θεσσαλία το 2023, που δοκιμάζουν και τις τρεις λειτουργίες της πολιτικής ετοιμότητας.
• Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο είχε ως συνέπεια την διακοπή των σιδηροδρομικών δρομολογίων σε όλη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών στρατιωτικού υλικού του ΝΑΤΟ από την Αλεξανδρούπολη προς τα Βαλκάνια και τις Βαλτικές χώρες. Αυτό οδήγησε σε σημαντικές καθυστερήσεις και αναγκαστική εκτροπή πλοίων σε άλλα λιμάνια, επηρεάζοντας την υποστήριξη των Συμμαχικών δυνάμεων.
• Λιγότερο γνωστά γεγονότα, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις σε βασικές υποδομές του κράτους και σε ιδιωτικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας.

Ορισμένα από αυτά τα γεγονότα, όπως η Πανδημία και οι κρίσεις στον Έβρο, σημειώνεται ότι εξυπηρετούσαν τη Μόσχα, η οποία, λίγο πριν την εισβολή στην Ουκρανία, επιδίωκε να αποσταθεροποιήσει χώρες κρίσιμες για τη Δύση, όπως η Ελλάδα και η Πολωνία, λόγω της σημασίας τους στη μεταφορά υλικού και ενέργειας στην Ουκρανία. Η αποσταθεροποίηση στην Ελλάδα επιδιώχθηκε μέσω ομάδων που ενδυνάμωναν την αμφισβήτηση προς την κυβέρνηση και πολιτικών αιρέσεων.

Προκλήσεις στην Εσωτερική Ασφάλεια

Πέρα από φυσικές καταστροφές και υβριδικές απειλές, η εσωτερική ασφάλεια της Ελλάδας δοκιμάζεται και από άλλες πτυχές:

• Προσπάθειες απαξίωσης θεσμών και κράτους από κατευθυνόμενες εσωτερικές αναταραχές, όπως βία από ξένους συλλόγους και αντιδράσεις για τις νέες ταυτότητες.
• Το «τουρκικό παρακράτος» στη Θράκη, το οποίο κάνει επίδειξη δύναμης, προκαλώντας φόβο στους μουσουλμάνους πολίτες και απειλώντας την εσωτερική ασφάλεια των Ελλήνων της περιοχής. Αυτό εκδηλώνεται με εκδηλώσεις σε δημόσιους χώρους χωρίς νόμιμη άδεια, υποδεικνύοντας την ανεπάρκεια της ελληνικής πολιτείας στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
• Αντισημιτικές διαδηλώσεις και επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών, όπως συνέβη στη Σκύρο και τη Ρόδο, με την αστυνομία να προσπαθεί να υποβαθμίσει τα γεγονότα, ενώ η φήμη ότι «πουθενά δεν είστε ασφαλείς» διαδίδεται. Στην Αθήνα, ομάδες όπως ο «Ρουβίκωνας», χρησιμοποιώντας μια ρωσική μέθοδο «αφήγησης» που χαρακτηρίζει τους αντιφρονούντες ως «τρομοκράτες», προσπάθησαν να χαρακτηρίσουν κάθε Ισραηλινό ως «εγκληματία», με στόχο την εκδίωξή τους.

Η Ευθύνη της Πολιτείας και η Ανάγκη για Προετοιμασία

Η συνεχής αξιολόγηση των αντιδράσεων της χώρας από τους ανταγωνιστές υποδηλώνει ότι οι επόμενες δοκιμασίες μπορεί να είναι ακόμα πιο σκληρές, στοχεύοντας αστικά κέντρα και καθημερινές δραστηριότητες (ηλεκτρισμός, νερό).

Είναι ευθύνη της Πολιτείας να προετοιμάσει την κοινωνία και τους πολίτες για τέτοια ακραία γεγονότα. Η Σουηδία αποτελεί παράδειγμα, έχοντας σχεδιάσει την «Ολική Άμυνα» της ώστε να μπορεί να αντέξει σοβαρές «ανωμαλίες» στη λειτουργία της κοινωνίας για τρεις μήνες, περιλαμβάνοντας διαχείριση πολέμου, φυσικών καταστροφών και υβριδικών επιχειρήσεων.

Η προετοιμασία περιλαμβάνει:

• Την ταχεία μεταμόρφωση της κοινωνίας και την κινητοποίηση στρατιωτικών και πολιτικών πόρων.
• Την ανάληψη ευθύνης από τους πολίτες για τις βασικές τους ανάγκες για τουλάχιστον μία εβδομάδα χωρίς δημόσια υποστήριξη.
• Την ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών για όλους τους κινδύνους, ώστε να γνωρίζουν πώς να πράξουν ατομικά και συλλογικά στις πρώτες ώρες μιας καταστροφής ή επίθεσης.
• Τη δημιουργία μιας γενιάς ανθεκτικών πολιτών, οι οποίοι δεν θα πανικοβάλλονται με το παραμικρό, αλλά θα αντιμετωπίζουν τις απειλές με ψυχραιμία, αναγνωρίζοντας την εκπαίδευση για κρίσεις ως απαραίτητη. Η Πολιτεία δεν μπορεί να βρίσκεται παντού για όλους, και οι πολίτες δεν πρέπει να περιμένουν παθητικά τη διάσωση.

Η ελληνική κοινωνία καλείται να αντιμετωπίσει κλιμακωτές προκλήσεις μέχρι το 2030, και η Πολιτεία πρέπει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να δημιουργήσει μια κοινωνία ικανή να ζει με τον πιθανό κίνδυνο, ο οποίος δεν περιορίζεται απαραίτητα σε πόλεμο, αλλά περιλαμβάνει και κοινωνικές, θρησκευτικές, υγειονομικές προκλήσεις από μεταναστευτικά ζητήματα.

Η αντίσταση και αποφασιστικότητα του ελληνικού λαού κατά την κρίση στις Καστανιές του 2020, όπου όχι μόνο άντεξε αλλά και στήριξε την κυβέρνηση, αποτελεί ένα παράδειγμα της ικανότητας της κοινωνίας να αντιδρά σε κρίσιμες στιγμές. Αυτή η συλλογική αντίδραση είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η εσωτερική ασφάλεια και η συνολική ανθεκτικότητα της χώρας.