ΣΥΝΤΑΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ: Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΕΥΘΕΩΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΟΖ!

Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του enikos.gr, η Αίγυπτος απέστειλε ρηματική διακοίνωση στην ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο στις 8 Ιουλίου 2025, αμφισβητώντας ευθέως τα όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και της υφαλοκρηπίδας της στη Μεσόγειο Θάλασσα. Αυτή η κίνηση έρχεται ως απάντηση στη δημοσίευση του χάρτη με τον «Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό» από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας στις 17 Απριλίου 2025.

Περιεχόμενο της Αιγυπτιακής Ρηματικής Διακοίνωσης

Το Υπουργείο Εξωτερικών της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου, μέσω του γραφείου βοηθού υπουργού εξωτερικών για τα διεθνή νομικά θέματα και τις συνθήκες, εξέφρασε τις αντιρρήσεις του. Συγκεκριμένα, η διακοίνωση αναφέρει ότι:

• «Ορισμένες περιοχές που ορίζονται στον ‘Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό’ (τα εξωτερικά όρια της χωρικής ενότητας ΑΡΙΘ. 2 και της χωρικής ενότητας ΑΡΙΘ. 3) και εμφανίζονται στο χάρτη που επισυνάπτεται στην Ελληνική Απόφαση, επικαλύπτονται με το πεδίο εφαρμογής της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου στη Μεσόγειο Θάλασσα».
• Το αιγυπτιακό Υπουργείο Εξωτερικών «επιβεβαιώνει την αντίρρησή του για την προαναφερθείσα παρέμβαση και τονίζει ότι οι όποιες συνέπειες ή επιπτώσεις ενδέχεται να προκύψουν από την ελληνική απόφαση είναι μη αποδεκτές».
• Παρά την αμφισβήτηση, η Αίγυπτος επιθυμεί να «επιβεβαιώσει το άνοιγμα και τη δέσμευσή του για συνεργασία και διαβούλευση με την ελληνική πλευρά στο θέμα αυτό, προκειμένου να διατηρηθούν τα κοινά συμφέροντα και να ενισχυθούν οι διακεκριμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών».

Επιπτώσεις της Αιγυπτιακής Αμφισβήτησης

Η Ελλάδα, με τον «Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό», απέδιδε τη μέγιστη ΑΟΖ βασισμένη στην αρχή της μέσης γραμμής, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Επιπλέον, υπήρχε ένα σημείο της ελληνικής ΑΟΖ που τέμνονταν με την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Εάν εφαρμοστούν οι διεκδικήσεις της Αιγύπτου, οι πρακτικές επιπτώσεις είναι σημαντικές:

• Δυτικά, το τριεθνές σημείο Ελλάδας-Αιγύπτου-Λιβύης μικραίνει σημαντικά. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Λιβύη θα είναι σε θέση να διεκδικήσει μεγαλύτερη ΑΟΖ από αυτή που δικαιούται βάσει της μέσης γραμμής του διεθνούς δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.
• Ανατολικά, προκύπτει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Με τις αιγυπτιακές διεκδικήσεις, το τριεθνές Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου χάνεται και μετατρέπεται σε Ελλάδα-Τουρκία-Αίγυπτο. Ουσιαστικά, η Ελλάδα χάνει ΑΟΖ και το σημείο τομής της με την Κύπρο.

Ένας έμπειρος διπλωμάτης εξηγεί ότι με αυτή τη ρηματική διακοίνωση, η Αίγυπτος επαναλαμβάνει τις πάγιες θέσεις της. Παρόλο που αποδέχεται επί της αρχής τη μέση γραμμή και ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, η Αίγυπτος θεωρεί ότι η μέση γραμμή υφίσταται προσαρμογές βάσει τυχόν ειδικών περιστάσεων. Αυτή ήταν η θέση της Αιγύπτου και κατά τη διαπραγμάτευση για την μερική οριοθέτηση του 2020, η οποία οδήγησε σε μειωμένη επήρεια της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και του ανατολικού άκρου της Κρήτης για πληθυσμιακούς, γεωγραφικούς και οικονομικούς λόγους.

Ο χρονισμός της αποστολής αυτής της ρηματικής διακοίνωσης δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.

Η Αντίδραση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών

Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τη ρηματική διακοίνωση της Αιγύπτου ως αναμενόμενη. Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Λάνα Ζωχιού, δήλωσε ότι πρόκειται για μια «αναμενόμενη αντίδραση γειτονικού κράτους, μέσω συνήθους διπλωματικής αλληλογραφίας, με το οποίο εκκρεμεί οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, όπως είναι η Αίγυπτος». Τόνισε επίσης ότι ο ελληνικός χάρτης αναφέρει ρητά πως στα τμήματα όπου δεν έχει υπάρξει διμερής οριοθέτηση, αναφέρονται τα δυνητικά όρια σύμφωνα με τη μέση γραμμή.

Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, συζήτησε το ζήτημα με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Μπατρ Αμπντελατί, κατά τη συνάντησή τους στις 6 Αυγούστου. Ο Αιγύπτιος Υπουργός επιβεβαίωσε, όπως αναφέρεται και στη διακοίνωση, ότι «η βούληση της Αιγύπτου, είναι τα θέματα αυτά να είναι αντικείμενο συνεργασίας και διαβούλευσης στο πλαίσιο των εξαιρετικών σχέσεων των δύο χωρών και με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση τους».

Τέλος, και οι δύο πλευρές εξήραν τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ που υπογράφηκε πριν από ακριβώς πέντε χρόνια (το 2020) και επανέλαβαν την προσήλωσή τους στην UNCLOS (Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας) για τη μελλοντική τους συνεργασία.