Τουρκία: Νέα πρόκληση με την έκδοση χάρτη θαλάσσιων πάρκων που αμφισβητούν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα

Τουρκική πρόκληση: Χάρτης θαλάσσιων πάρκων αμφισβητεί ανοιχτά Ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα

Σε μία ακόμη κίνηση αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, η Άγκυρα παρουσίασε νέες προσθήκες στον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), τον οποίο κατέθεσε στην UNESCO. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσει Θαλάσσια Πάρκα που κινούνται στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας» και έρχεται ως απάντηση στην πρόσφατη ελληνική απόφαση για τη δημιουργία Θαλάσσιου Πάρκου στις Νοτιοανατολικές Κυκλάδες.

Το περιεχόμενο του τουρκικού χάρτη και οι διεκδικήσεις

Ο νέος τουρκικός χάρτης περιλαμβάνει τα «Θαλάσσια Πάρκα» που είχε προαναγγείλει η Άγκυρα, εστιάζοντας κυρίως σε δύο περιοχές: στο Βόρειο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

• Στο Βόρειο Αιγαίο, το τουρκικό θαλάσσιο πάρκο εκτείνεται μεταξύ Λήμνου και Σαμοθράκης, πέραν των τουρκικών χωρικών υδάτων. Η Τουρκία χαράσσει το εξωτερικό όριο βάσει της «μέσης γραμμής» μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών, αγνοώντας πλήρως την ύπαρξη και την επήρεια που έχουν τα ελληνικά νησιά στις θαλάσσιες ζώνες. Η κίνηση αυτή ακολουθεί την πάγια διεκδίκηση της Τουρκίας επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, όπως είχε διατυπωθεί από τη δεκαετία του ’70.
• Στην Ανατολική Μεσόγειο, το τουρκικό θαλάσσιο πάρκο ορίζεται γύρω από το Καστελλόριζο και μέχρι τη Ρόδο. Η τουρκική στάση είναι ακόμη πιο εμφανής στην περίπτωση του Καστελλόριζου, το οποίο εμφανίζεται αποκομμένο από τον κορμό των Δωδεκανήσων και χωρίς επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες. Η Τουρκία αποκλείει το νησί, περιορίζοντάς το στα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ., με στόχο να δείξει ότι είναι απομονωμένο και δεν θα έχει οποιαδήποτε επήρεια σε μια μελλοντική οριοθέτηση, συνεπώς, στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα υπάρχει ελληνική ΑΟΖ, παρά μόνο τουρκική. Αυτό συνδέεται και με την απαίτηση της Τουρκίας να περιοριστεί η ελληνική ΑΟΖ στα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. ανατολικά της Ρόδου και της Καρπάθου, ακολουθώντας τη γραμμή του Τουρκο-Λιβυκού Μνημονίου.
• Επίσης, στον χάρτη που παρουσίασε η Τουρκία, το Καστελλόριζο εμφανίζεται χωρίς καν συνοριακή γραμμή που θα αποτύπωνε τα χωρικά του ύδατα των 6 ν.μ.. Γενικότερα, ο τουρκικός χάρτης δεν αποτυπώνει τα όρια των χωρικών υδάτων των 6 ν.μ. των ελληνικών νησιών έναντι των τουρκικών ακτών, αντανακλώντας την αντίληψη της Τουρκίας ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο μεταξύ των δύο χωρών.

Τουρκικές πηγές δήλωσαν στο Ανατολού ότι ο αριθμός αυτών των προστατευόμενων περιοχών θα αυξηθεί στο μέλλον σε κάθε θάλασσα και ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί τις μονομερείς ενέργειες της Ελλάδας και τη δημιουργία τετελεσμένων στο Αιγαίο.

Η άμεση αντίδραση της Αθήνας

Η απόφαση της Τουρκίας έρχεται σχεδόν ενάμιση μήνα αφότου ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων, ενός στο Ιόνιο και ενός στο Αιγαίο, δηλώνοντας ότι «με τα δύο πάρκα η Ελλάδα αποκτά από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο». Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε προηγουμένως προειδοποιήσει ότι «τις προσεχείς ημέρες η Τουρκία θα ανακοινώσει τα σχέδιά της για την προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές της».

Η απάντηση της Αθήνας ήταν άμεση μετά την έκδοση του τουρκικού χάρτη. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι η Τουρκία καθόρισε δύο θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε διεθνή ύδατα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, μετά την πρωτοβουλία της Ελλάδας για την καθιέρωση Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας.

Όπως τονίζει το ΥΠΕΞ, «η εξαγγελία "θαλάσσιων πάρκων" σε μη οριοθετημένες περιοχές εκτός τουρκικών χωρικών υδάτων συνιστά απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη ενέργεια που δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και δείχνει πλήρη έλλειψη σεβασμού στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας». Η ελληνική κυβέρνηση ενεργεί διαρκώς και με συνέπεια για την προστασία των δικαιωμάτων της χώρας και τη βιωσιμότητα των θαλασσών, υπενθυμίζοντας πως «αντανακλαστικές ενέργειες κενές περιεχομένου θέτουν σε διακύβευση τις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών».

Σε μία κίνηση που χαρακτηρίζεται ως νέα πρόκληση και υλοποίηση προηγούμενων απειλών, η Τουρκία εξέδωσε χάρτη με τα δικά της θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Η ανακοίνωση αυτή έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά τις αντίστοιχες δηλώσεις της Ελλάδας για τη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο.

Οι τουρκικές ανακοινώσεις και η γεωγραφία των πάρκων

Σύμφωνα με τον τουρκικό χάρτη, το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο εκτείνεται δυτικά της Ίμβρου και της Τενέδου, μεταξύ Σαμοθράκης και Λήμνου, έξω από τα χωρικά ύδατα. Στην Ανατολική Μεσόγειο, το τουρκικό θαλάσσιο πάρκο ξεκινά βορειοανατολικά της Ρόδου και φτάνει μέχρι και στα ανοιχτά του Κόλπου της Αττάλειας, αποκλείοντας ρητά το Καστελόριζο.

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι τα νέα αυτά θαλάσσια πάρκα έχουν ήδη καταχωρηθεί στον χάρτη που υποβλήθηκε στη Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO. Πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών διευκρίνισαν ότι η επικαιροποίηση αυτή ενσωματώθηκε στον χάρτη που εκπονήθηκε από το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Νομικού Δικαίου της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Άγκυρας (DEHUKAM), με τη συνδρομή αρμόδιων φορέων, και είχε καταχωρηθεί τον προηγούμενο μήνα στην εν λόγω Επιτροπή της UNESCO.

Η κλιμάκωση της έντασης

Η απόφαση της Τουρκίας έρχεται σχεδόν ενάμιση μήνα αφότου ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων, ενός στο Ιόνιο και ενός στο Αιγαίο, τονίζοντας ότι «με τα δύο πάρκα η Ελλάδα αποκτά από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο».

Το τουρκικό ΥΠΕΞ είχε προειδοποιήσει με σχετική ανακοίνωση ότι «τις προσεχείς ημέρες η Τουρκία θα ανακοινώσει τα σχέδιά της για την προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές της». Η τωρινή κίνηση της Άγκυρας ερμηνεύεται ως ευθεία αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο και μια προσπάθεια να «σφηνώσει» με τα δικά της θαλάσσια πάρκα. Η περίπτωση του Καστελόριζου, το οποίο αποκλείεται από το τουρκικό θαλάσσιο πάρκο της Ανατολικής Μεσογείου, αποτελεί ένα κεντρικό σημείο αυτής της αμφισβήτησης.