Επιστροφή μετ’ εμποδίων στην Ιμβρο

Της Δωρας Aντωνιου
Στα 80 της χρόνια, σχεδόν, η κυρία Σουλτάνα ξεκινάει κάθε καλοκαίρι από τη Λιλ της Γαλλίας και διασχίζει οδικώς ολόκληρη την Ευρώπη για να φτάσει στην Ιμβρο. Οι Ιμβριοι την αποκαλούν «σούπερ γιαγιά» και «τούρμπο γιαγιά» για την επιμονή της όλα αυτά τα χρόνια να επαναλαμβάνει
το μακρινό ταξίδι για να βρεθεί στον τόπο που τη γέννησε.
Εχει εξελιχθεί σε εμβληματική μορφή για τις απανταχού κοινότητες των Ιμβρίων. Ο βανδαλισμός του ελληνορθόδοξου νεκροταφείου της Ιμβρου στα τέλη Οκτωβρίου ήρθε σαν οδυνηρή υπόμνηση της πολυετούς, σκληρής δίωξης που υπέστη ο ελληνικός πληθυσμός του νησιού. Πριν από το 1964, οπότε και ετέθη σε εφαρμογή το σχέδιο της τότε τουρκικής ηγεσίας για αφελληνισμό της Ιμβρου, οι Ελληνες κάτοικοι ξεπερνούσαν τις 6.000 και οι Τούρκοι έφθαναν τους 200. Ο εκδιωγμός του ελληνικού στοιχείου και ο εποικισμός του νησιού οδήγησαν στην απόλυτη αντιστροφή: σήμερα, περίπου 200 Ελληνες ζουν μόνιμα εκεί.

Ενισχύεται
Ομως, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια αλλαγή, με αφετηρία το 1988, οπότε ήρθη το καθεστώς απαγόρευσης εισόδου στην Ιμβρο και την Τένεδο, οι οποίες θεωρούνταν «στρατιωτικές περιοχές» και απαιτείτο ειδική άδεια για να τις επισκεφθεί κανείς. Στην Ιμβρο, περίπου 200 Ελληνες που δεν έφυγαν ποτέ από το νησί, λειτούργησαν σαν σημείο αναφοράς για εκείνους που άρχισαν να επιστρέφουν. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αυτός ο πληθυσμός έχει μείνει σταθερός. Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική παρουσία ενισχύεται, καθώς και νεότερης ηλικίας άνθρωποι αποφασίζουν να επιστρέψουν και να εγκατασταθούν στο νησί. Καθε χρόνο τον Αύγουστο, περισσότεροι από 2.000 Ιμβριοι επιστρέφουν από κάθε γωνιά της Γης, από την Αυστραλία, τις ΗΠΑ, τη Νότια Αφρική, για να κάνουν διακοπές.
Η αγωνία όλων, όμως, είναι κοινή: να καταφέρουν να διασφαλίσουν τη συνέχιση της ελληνικής παρουσίας. Βασικός σύμμαχός τους σε αυτή την προσπάθεια είναι μια σειρά από αποφάσεις που ενσωματώθηκαν σε έγγραφα της Ε.Ε. από το 2004 και μετά, και το ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, που υιοθετήθηκε το 2008, με τα οποία αναγνωρίζεται η παραβίαση των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας σε Ιμβρο και Τένεδο και ζητείται από την Τουρκία να προβεί σε αποκατάσταση των αδικιών.

Αρμονικά
Οι ίδιοι οι Ιμβριοι, οργανωμένοι σε συλλόγους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, συνεχίζουν την προσπάθεια για διεθνοποίηση του θέματος. Παράλληλα, προωθούν την ιδέα ενός νησιού, όπου Ελληνες και Τούρκοι θα ζήσουν αρμονικά ως ακμάζουσα κοινότητα και όχι σε συνθήκες απομόνωσης. Στην κατεύθυνση αυτή, τον περασμένο Απρίλιο άρχισε να λειτουργεί ο πρώτος κοινός σύλλογος των δύο κοινοτήτων, για την προστασία του περιβάλλοντος.
Η προσπάθεια της Τουρκίας να άρει τα εμπόδια στην πορεία της προς την Ε.Ε. και η εξωστρέφεια της κυβέρνησης Ερντογάν, που θέλει να προωθήσει την εικόνα ενός σύγχρονου κράτους για την Τουρκία, άνοιξε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Η κοινότητα των Ιμβρίων αποκαθιστά σταδιακά έναν θεσμοθετημένο κώδικα επικοινωνίας με το τουρκικό κράτος. Αντιδράσεις, βεβαίως, συνεχίζουν να υπάρχουν, είτε από ακραία στοιχεία είτε από παρωχημένες νοοτροπίες που συνεχίζουν να ενδημούν στον γραφειοκρατικό μηχανισμό και προβάλλουν αντιστάσεις και εμπόδια στη διεκπεραίωση αιτημάτων.
Η ιμβριακή κοινότητα προωθεί σταθερά δύο αιτήματα, που θεωρούνται κομβικά για τη συνέχιση ελληνικής παρουσίας στο νησί. Το πρώτο είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης, είτε με ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Λήμνο είτε με αεροπορική σύνδεση με το εξωτερικό. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, άκουσε το ίδιο αίτημα και από τον τουρκικό πληθυσμό του νησιού, όταν το 2005 επισκέφθηκε την Ιμβρο. Το δεύτερο βασικό αίτημα είναι να επιτραπεί η λειτουργία ελληνικού σχολείου, καθώς από οικογένειες Ιμβρίων με μικρά παιδιά καταγράφεται αυξανόμενο ενδιαφέρον επιστροφής.
Η Ελλάδα στέκεται αρωγός στις προσπάθειες των Ιμβρίων και πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας ανακοίνωσε την πρόθεσή του να επισκεφθεί την Ιμβρο σύντομα.

Τα θέματα περιουσιών και υπηκοότητας
Κεφαλαιώδους σημασίας για τη διατήρηση και τη συνέχιση της ελληνικής παρουσίας στην Ιμβρο, όπως επισημαίνει ο κ. Πάρις Ασανάκης από τον Σύλλογο Ιμβρίων, είναι το ζήτημα των περιουσιών. Καθώς οι νεότερης ηλικίας Ιμβριοι της διασποράς δεν έχουν την τουρκική υπηκοότητα, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει δικαίωμα μεταβίβασης σε αυτούς περιουσιών των προγόνων τους. Η άμεση αναγνώριση κληρονομικών δικαιωμάτων, ανεξαρτήτως υπηκοότητας, αλλά και η απόδοση τουρκικής υπηκοότητας στους γηγενείς κατοίκους των νησιών που εκδιώχθηκαν, αλλά και στους απογόνους τους, είναι από τα βασικά αιτήματα που προωθούν οι Ιμβριοι σήμερα. Τον περασμένο Απρίλιο, ολοκληρώθηκε η διαδικασία κτηματογράφησης στην Ιμβρο και μεσολαβεί δεκαετής περίοδος για την παγίωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Μετά το 1964, οι πιο εύφορες περιοχές του νησιού απαλλοτριώθηκαν για τη δημιουργία εποικιστικών χωριών, αεροδιαδρόμου, φυλακών και κρατικού αγροκτήματος. Στο Σχοινούδι, που ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Ιμβρου, το 92% των κτημάτων, με την κτηματογράφηση αποδίδονται στο Δημόσιο. Είχαν απαλλοτριωθεί για τη λειτουργία ανοιχτής φυλακής. Οι Ιμβριοι διεκδικούν την επιστροφή των εκτάσεων που απαλλοτριώθηκαν, αλλά τελικά δεν χρησιμοποιήθηκαν για τον σκοπό που προορίζονταν. Σε ορισμένες περιοχές, όμως, όπως στο Κάστρο, όπου οι κάτοικοί του εκδιώχθηκαν το 1974, παράλληλα με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, οι εμπειρίες ήταν τόσο τραυματικές, που δεν επέστρεψε κανείς και δεν εγείρονται αξιώσεις για επιστροφή περιουσιών.
Καθημερινή

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/11/blog-post_1384.html