Άγκυρα: Κρατάμε το ¨Ορούτς Ρέις", ζητούμε διάλογο εφ' όλης της ύλης

Ισορροπίες τρόμου στην Ανατoλική Μεσόγειο

Μια παρτίδα ριψοκίνδυνου διπλωματικού πόκερ με αβέβαιο αποτέλεσμα και παγίδες θυμίζουν οι διαπραγματεύσεις των τελευταίων ημερών στο τρίγωνο Αθήνας, Αγκυρας και Βερολίνου, το οποίο έχει αναλάβει ιδιαίτερα ενεργητικό ρόλο. Η προσωπική εμπλοκή της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ στην προσπάθεια μεσολάβησης ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα μαρτυρεί μια ουσιαστική αλλαγή στις συνήθεις ισορροπίες, καθώς αυτή καταγράφεται εν μέσω της ανάλογης κινητοποίησης από πλευράς ΗΠΑ, παρά τις προσεκτικές δηλώσεις των στελεχών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η επίσπευση του πλου του αεροπλανοφόρου «Dwight D. Eisenhower» στα νότια της Κρήτης και η συνοδεία μιας φρεγάτας και ενός υποβρυχίου που έστειλε το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) στην ομάδα κρούσης, έχει τη σημασία της, δεν συνδέεται όμως ευθέως με την κρίση που πυροδότησε στην Ανατολική Μεσόγειο η αναγγελία ερευνών από την Αγκυρα. Η χλιαρότητα των αμερικανικών αντιδράσεων ήταν άλλωστε αναμενόμενη, δεδομένης της πρόσβασης του Τούρκου προέδρου στον Λευκό Οίκο, κυρίως όμως λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι ΗΠΑ ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου.

Αρκετοί έμπειροι παρατηρητές επισημαίνουν ότι η κινητοποίηση της καγκελαρίας ξεπερνάει τα συνήθη όρια της γερμανικής διπλωματίας, ενώ τονίζουν πως η ενασχόληση με ζητήματα που αγγίζουν τον σκληρό πυρήνα της κρατικής κυριαρχίας είναι ένα πεδίο το οποίο η κ. Μέρκελ αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να αποτελεί ταμπού για το Βερολίνο, μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη περιτριγυρίζεται συνολικότερα από μια σειρά σοβαρών γεωπολιτικών κρίσεων. Ενας δεύτερος παράγοντας ο οποίος διαδραμάτισε ρόλο σε αυτή την παρέμβαση, ήταν και το γεγονός ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναγνωρίζει στο πρόσωπο της κ. Μέρκελ έναν συνομιλητή με κύρος και δυνατότητα επιρροής των πραγμάτων εντός της Ε.Ε. Δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι η Αγκυρα έχει ανάγκη από τον εκσυγχρονισμό των όρων της Τελωνειακής Ενωσης, ιδιαίτερα εφόσον η οικονομία της Τουρκίας βρίσκεται υπό διαρκή πίεση. Ο κ. Ερντογάν απαγόρευσε την Παρασκευή τις απολύσεις για έναν ακόμα χρόνο, εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία (κορωνοϊός), ωστόσο αναλυτές υποδεικνύουν ότι η πραγματική ανεργία στην Τουρκία αγγίζει δυσθεώρητα ύψη. Σε διπλωματικό επίπεδο το Βερολίνο έχει μεσολαβήσει πρόσφατα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά διαδικασίες που συνδέονται με τον ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας, ώστε η Ελλάδα να είναι παρούσα σε συζητήσεις για τη Λιβύη και άλλα περιφερειακά ζητήματα.

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο ήταν μια κίνηση η οποία έπεισε τους Ευρωπαίους για τις επιθετικές βλέψεις της Αγκυρας, ακόμη και κατά κρατών-μελών της Ε.Ε., γι’ αυτό και η παρέμβαση του Βερολίνου ήταν τόσο άμεση. Η Γαλλία προφανώς αποτελεί σύμμαχο υψίστης σημασίας για τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς εμφανίζεται διατεθειμένη να συμβάλει στην ανακοπή της επέκτασης της τουρκικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο οι κάκιστες σχέσεις Παρισιού - Αγκυρας τη μετατοπίζουν εκ των πραγμάτων από την κεντρική εικόνα των διπλωματικών διαπραγματεύσεων. Στο περιφερειακό πεδίο, η Αθήνα συνεχίζει εντατικά τις συζητήσεις με το Κάιρο, με την πιθανότητα κατάληξης οριοθέτησης αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο να θεωρείται, από ορισμένες πηγές, ακόμη και ζήτημα λίγων ημερών.

Η αμφιθυμία της Τουρκίας

Ο δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε Ελλάδα και Γερμανία (αλλά και με τη Γαλλία, παρά τις διαφορές που υπήρχαν στο θέμα των γαλλικών φρεγατών) είναι αποτελεσματικός, ωστόσο άπαντες στην Αθήνα παραμένουν επιφυλακτικοί, καθώς η Αγκυρα εμφανίζεται διαρκώς αμφίθυμη. Είναι απολύτως σαφές ότι η Αγκυρα επιθυμεί κάποιου είδους διάλογο για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι ωστόσο ασαφές με ποιους όρους επιθυμεί τη διεξαγωγή του. Ο τρόπος με τον οποίο κινήθηκε τις τελευταίες ημέρες και, κυρίως, η δημοσιοποίηση των συνομιλιών Ιμπραήμ Καλίν, Ελένης Σουρανή και Γιαν Χέκερ, προδίδει ότι η Αγκυρα δεν επιθυμεί μεσολαβητές ανάμεσα σε αυτήν και την Αθήνα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, αποδεικνύεται ότι, παρά τις δυσκολίες, υπάρχει ένας δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στο Μέγαρο Μαξίμου και το Προεδρικό Παλάτι στην Αγκυρα. Επιπλέον, η αναγγελία ερευνών σε ένα τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το οποίο βρίσκεται, κατά τη διατύπωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σε «διαφιλονικούμενα» ύδατα, λειτουργεί για την τουρκική πλευρά ως ένα ενδιάμεσο στάδιο πίεσης, καθώς στην Αγκυρα γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε περίπτωση ερευνών τα πολιτικά περιθώρια αντίδρασης της Αθήνας θα ήταν εξαιρετικά περιορισμένα. Η έκδοση NAVTEX (οδηγίας προς ναυτιλλομένους) σε περιοχή που έχει αδειοδοτηθεί ήδη από το 2012 (όπως ήδη προειδοποίησε η «Κ» την προηγούμενη Κυριακή), δείχνει την πρόθεση της Αγκυρας να κινηθεί κλιμακωτά. Η Αθήνα έχει καταστήσει απολύτως σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις ότι αν η Αγκυρα προχωρήσει σε έρευνες στην περιοχή που έχει οριοθετηθεί με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τότε η αντίδρασή της θα είναι άμεση και δίχως περιθώριο παρερμηνείας.

Στο επιχειρησιακό πεδίο, οι Ενοπλες Δυνάμεις παραμένουν σε καθεστώς επιφυλακής, καθώς την ίδια στιγμή, το τουρκικό ναυτικό δεν έχει επιστρέψει στις βάσεις του, παρά κάποιες κινήσεις αναδιάταξης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας υπάρχει σαφής οδηγία να μην ανακληθούν οι θερινές άδειες παρά μόνο σε περιπτώσεις απόλυτης ανάγκης, όπως για παράδειγμα όσον αφορά το Πολεμικό Ναυτικό (η πλήρης στελέχωση των μονάδων αποτελούσε προϋπόθεση για την ανάπτυξή του). Στην Αθήνα υπάρχει ικανοποίηση για την ταχύτητα ανάπτυξης σχεδόν του συνόλου του στόλου (άνω του 85%) σε όλη την έκταση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, από τη Λήμνο μέχρι το Καστελλόριζο. Ακόμα και το πρωί της Παρασκευής, ο Ναύσταθμος Σαλαμίνας δεν θύμιζε τη συνήθη εικόνα του και το μοναδικό πλοίο που ήταν ελλιμενισμένο ήταν το μεταφορικό του... αμερικανικού ναυτικού «USS-Trenton», το οποίο βρισκόταν στην Ελλάδα για επίσκεψη ρουτίνας. Η ικανοποίηση αφορά κατά κύριο λόγο τα πληρώματα που κατάφεραν σε ανύποπτο χρόνο να θέσουν τις μονάδες σε πλήρη πολεμική λειτουργία, ενώ με συγκίνηση οι επιτελείς διαπίστωσαν ότι πολλοί από τους προμηθευτές έθεσαν τις επιχειρήσεις τους στη διάθεση του Ναυτικού, επισημαίνοντας μάλιστα ότι προέχει η αποστολή του Π.Ν. και όχι το ισοζύγιο πληρωμών...

Βασίλης Νέδος
Καθημερινή