Η ανυποληψία ως πολιτική: Όταν δεν σε Φοβάται ούτε η διαλυμένη Λιβύη

Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;

Η ανυποληψία της Ελλάδος πλέον, είναι τέτοια που ακόμα και η διαλυμένη Λιβύη δεν το σκέφτεται καν να την αμφισβητήσει. Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;;;

Αυτό μπορεί να πάει πολύ άσχημα, και για αρκετούς λόγους.

1. Ανυποληψία σημαίνει έλλειψη αποτροπής

Όταν μια χώρα, ακόμη και διαλυμένη (όπως η Λιβύη, χωρίς ενιαία κυβέρνηση, με ξένη στρατιωτική παρουσία και εσωτερική διάλυση), δεν φοβάται καν να προκαλέσει, τότε έχουμε πλήρη κατάρρευση της εικόνας ισχύος. Και αυτό είναι επικίνδυνο, διότι:

• Δεν χρειάζεται να έχει κανείς δύναμη, αρκεί να πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει ή να μην τιμωρηθεί.

• Το διεθνές δίκαιο δεν προστατεύει τις αδύναμες χώρες· προστατεύει μόνο τις αποφασισμένες.

2. Η Τουρκο-Λιβυκή Συμφωνία αποδεικνύει το κενό

Η Ελλάδα δεν αντέδρασε έμπρακτα ποτέ στην παράνομη τουρκο-λιβυκή συμφωνία. Ούτε ενεργοποίησε τον στόλο, ούτε επέβαλε θαλάσσια ζώνη με 12 ν.μ. στην Κρήτη, ούτε καν υπερασπίστηκε έμπρακτα τα νόμιμα δικαιώματά της. Αυτό δίνει σήμα ότι:

• Η Ελλάδα δεν θα υπερασπιστεί τίποτε πέρα από τα αυστηρά εδαφικά της όρια.

• Ακόμη και αυτά, ίσως μόνο αν είναι βολικό πολιτικά και όχι εθνικά αναγκαίο.

3. Η γεωπολιτική δεν συγχωρεί το κενό ισχύος

Η Ανατολική Μεσόγειος βράζει. Τουρκία, Αίγυπτος, Ισραήλ, ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, όλοι κυνηγούν ενεργειακή και στρατηγική επιρροή. Όποιος δεν συμμετέχει, απλώς χάνει έδαφος και κυριαρχία.

4. Η Λιβύη, παρά την αποσταθεροποίηση, έχει πλάτες

Η Τρίπολη (κυβέρνηση Σάρατζ και διάδοχοι) υποστηρίζεται ακόμα από την Τουρκία και από ισλαμιστικά ή γεωπολιτικά συμφέροντα. Το μήνυμα είναι:

"Ακόμα κι αν είμαστε στα πρόθυρα εμφυλίου, εσείς είστε πιο αδύναμοι."

Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;
Όσο καλά μπορεί να πάει ένα καράβι που δεν έχει τιμόνι και δεν το σέβονται ούτε οι ναυαγοί.

Η Ελλάδα είτε θα επανεφεύρει τον εαυτό της ως παίκτη με βούληση και ισχύ, είτε θα συνεχίσει να συρρικνώνεται πολιτικά, γεωγραφικά και ηθικά.

Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μια ιστορική συγκυρία όπου η παρακμή δεν είναι μόνο οικονομική ή πολιτισμική, είναι γεωπολιτική και υπαρξιακή. Η εικόνα της χώρας διεθνώς, αλλά και στην ίδια τη γειτονιά της, έχει φθαρεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμη και κράτη διάλυσης και εμφυλίου πολέμου, όπως η Λιβύη,  να μην διστάζουν να την προκαλούν.

Πριν μερικά χρόνια, μια τέτοια συμπεριφορά θα εθεωρείτο ανήκουστη. Σήμερα περνά σχεδόν απαρατήρητη. Και το ερώτημα που τίθεται είναι απλό, σκληρό και απόλυτα ρεαλιστικό:

Η Λιβύη ως σύμπτωμα, όχι ως αιτία

Δεν είναι η Λιβύη το πρόβλημα. Είναι το σύμπτωμα. Όταν μια χώρα όπως η Λιβύη χωρισμένη ανάμεσα σε φατρίες, με ξένους μισθοφόρους, τουρκικά στρατεύματα, παρακρατικές δομές και μηδενικό έλεγχο σε μεγάλες περιοχές,  δεν έχει κανένα δισταγμό να υπογράψει συμφωνία που παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας (τουρκολιβυκό μνημόνιο), αυτό λέει πολλά περισσότερα για την Ελλάδα, παρά για τη Λιβύη.

Η διεθνής πολιτική είναι το βασίλειο του συμβολικού και του ρεαλιστικού φόβου. Και σήμερα, η Ελλάδα δεν προκαλεί ούτε τον έναν ούτε τον άλλο.

Ούτε αποτροπή, ούτε βούληση

Η αποτροπή δεν είναι αφηρημένη έννοια. Δεν απαιτεί μόνο όπλα, απαιτεί κυρίως βούληση. Αν δεν πιστεύεις εσύ ότι θα πολεμήσεις για τη χώρα σου, δεν θα το πιστέψει ούτε ο αντίπαλος.

• Η Ελλάδα δεν αντέδρασε έμπρακτα στην τουρκο-λιβυκή συμφωνία.

• Δεν κήρυξε 12 ναυτικά μίλια ούτε νοτίως της Κρήτης, όπου δεν υπάρχει θέμα «casus belli».

• Δεν ενεργοποίησε ναυτικές μονάδες για επίδειξη ισχύος, ούτε καν για επίδειξη σοβαρότητας.

Το μήνυμα που στέλνει το ελληνικό κράτος είναι απλό:

«Δεν επιθυμούμε την κρίση».
Και η απάντηση της άλλης πλευράς είναι:
«Τέλεια. Εμείς λοιπόν θα σας τη φέρουμε χωρίς να σας ρωτήσουμε».

Το κόστος της ανυποληψίας

Η εικόνα της Ελλάδας ως «ακίνδυνης», «συνετής», «προβλέψιμης» δεν είναι προτέρημα. Στο σημερινό περιβάλλον, αυτή η εικόνα σημαίνει:

• Δεν θα ενοχλήσεις κανέναν.

• Δεν θα σου δοθεί τίποτα.

• Θα σε πατήσουν γιατί δεν φοβούνται τις συνέπειες.

Η ανυποληψία οδηγεί:

• Σε ακύρωση κυριαρχικών δικαιωμάτων χωρίς αντίδραση.

• Σε παρακάμψεις στους διεθνείς ενεργειακούς χάρτες.

• Σε υπονόμευση διπλωματικών συμμαχιών, γιατί κανείς δεν σέβεται έναν «παθητικό εταίρο».

Οι εχθροί δεν είναι μόνοι

Η Τουρκία επενδύει στρατηγικά στη Λιβύη. Υπέγραψε συμφωνία για ΑΟΖ, έχει μόνιμη στρατιωτική παρουσία, και ελέγχει κρίσιμες πύλες μεταναστευτικών ροών.

Η Ελλάδα, από την άλλη:

• Περιορίζεται σε δηλώσεις και διαβήματα.

• Δεν διατηρεί επιρροή στο εσωτερικό της Λιβύης.

• Έχει εγκαταλείψει την ενεργό παρουσία στη Βόρειο Αφρική, αφήνοντας γεωπολιτικό κενό.

Αλλά η φύση απεχθάνεται το κενό. Και το κενό ισχύος, το καλύπτουν οι πραγματικοί παίκτες.

Πού βαδίζουμε;

Η Ελλάδα δεν έχει άλλη πολυτέλεια για ψευδαισθήσεις. Οι γείτονες τη βλέπουν όπως είναι: μια χώρα κουρασμένη, διχασμένη και πρόθυμη να παραιτηθεί, εφόσον δεν απειληθεί άμεσα στο κέντρο της.

Το πρόβλημα είναι ότι όταν η περιφέρεια υποχωρεί, η απειλή θα έρθει και στο κέντρο. Σιγά-σιγά, με κάθε υποχώρηση:

• Από τη Λιβύη, στο Καστελόριζο.

• Από το Καστελόριζο, στο σύμπλεγμα Ρόδου-Καρπάθου.

• Από εκεί, στη νότια Κρήτη, και μετά στο Αιγαίο.

• Και ύστερα στη Θράκη.

Η γεωπολιτική δεν περιμένει.
Και ο χρόνος δεν συγχωρεί τους αδρανείς.

Η ερώτηση «πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;» απαντάται απλά:

Όσο καλά μπορεί να πάει ένα έθνος που δεν το σέβονται ούτε οι χαοτικές σκιές της ερήμου.

Ή η Ελλάδα θα αποφασίσει να απαιτήσει τη θέση της στον χάρτη με ισχύ, σοβαρότητα και δράση —
ή θα μετατραπεί σε θεατή της δικής της εξαφάνισης, με φόντο γραβάτες, φόρουμ και κούφια λόγια.

Ο χρόνος τελείωσε.
Το ερώτημα δεν είναι αν έχουμε δίκιο.

Είναι αν έχουμε ακόμη βούληση να το υπερασπιστούμε. 

Τι δείχνουν οι σημερινές κινήσεις;

1. Προγραμματισμένη επίσκεψη ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτη σε Τρίπολη & Βεγγάζη εντός Ιουλίου,  θέση εμπιστοσύνης προς όλες τις πλευρές της Λιβύης και προσπάθεια συνεννόησης .

2. Διπλωματικό "ντεμαράζ" μετά τις αντιδράσεις της Λιβύης στο πρόσφατο tender για υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης,  απαντώντας ότι ενεργεί βάσει διεθνούς δικαίου και είναι ανοικτή σε διάλογο/διευθέτηση .

3. Το μεγάλο στοίχημα: η Ελλαδική πλευρά πρέπει να συνδυάσει γεωπολιτική βούληση + θεσμική συνέχεια + παρεμβατικότητα (στήριξη διεθνούς τάξης, συμμαχίες),  ώστε η διένεξη να καταλήξει σε νόμιμη, σταθερή λύση.