Φιλότιμο και Πολιτισμός: Άγνωστες λέξεις σε Βερολίνο και Μαξίμου

Για να ζητήσει κάποιος συγγνώμη, προϋπόθεση είναι να έχει φιλότιμο. Να διαθέτει εκείνο το άυλο αλλά πολύτιμο χαρακτηριστικό που δεν μαθαίνεται σε σχολές διοίκησης, δεν περιγράφεται σε πίνακες προϋπολογισμών και δεν χωρά στα πρωτόκολλα της Ε.Ε. Το φιλότιμο προϋποθέτει συνείδηση, ανθρωπιά και θάρρος. Και γι’ αυτό ακριβώς είναι σπάνιο , ιδίως στα υψηλά πατώματα της εξουσίας, εντός και εκτός Ελλάδας.

Του ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ Μακεδόνα

Η Άνγκελα Μέρκελ, η πολιτικός που συνέδεσε το όνομά της με την αυστηρή γερμανική δημοσιονομική ορθοδοξία, δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που ακολούθησε τα μνημόνια στην Ελλάδα. Οι πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν υπό τη δική της καθοδήγηση οδήγησαν σε μια μείωση του ΑΕΠ κατά 25% και σε εκτόξευση της ανεργίας στο 27,5% το 2013¹.

Αλλά ούτε για την άρνηση της Γερμανίας να συζητήσει σοβαρά τις πολεμικές αποζημιώσεις και το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο υπήρξε ποτέ συγγνώμη ή αποδοχή². Ούτε για τα σκάνδαλα Siemens, που άφησαν βαριά σκιά στη σχέση των δύο χωρών³.

Παπανδρέου, Τσίπρας, Μητσοτάκης – μια πολιτική συνέχεια

Ο Γιώργος Παπανδρέου θα μείνει στην Ιστορία για τη φράση «λεφτά υπάρχουν» (Οκτώβριος 2009) και την απόφασή του να φέρει το ΔΝΤ στην Ευρωζώνη, με την ιστορική δήλωση στο Καστελόριζο (Απρίλιος 2010)⁴. Το αποτέλεσμα; Ένα μνημόνιο που κατακερμάτισε την οικονομία και την κοινωνία, με αντάλλαγμα προσωρινή ρευστότητα για τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες.

Ο Αλέξης Τσίπρας, αν και εξελέγη με σημαία την κατάργηση των μνημονίων, υπέγραψε το τρίτο και σκληρότερο, ενώ είχε μόλις κερδίσει δημοψήφισμα με 61,3% υπέρ του «Όχι»⁵. Τελικά, το «Όχι» έγινε «Ναι» σε ένα 48ωρο και η συγγνώμη δεν ήρθε ποτέ. Ούτε όταν βραβεύτηκε από ευρωπαϊκά ιδρύματα ως «μεταρρυθμιστής»⁶.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνέχισε την πεπατημένη, προτάσσοντας την «ανάπτυξη» μέσα από ιδιωτικοποιήσεις, εργολαβίες και δημοσιονομική πειθαρχία. Από την πώληση της ΔΕΗ⁷ και της ΕΥΔΑΠ⁸, μέχρι την ελεγχόμενη ενημέρωση και τις υποκλοπές πολιτικών και δημοσιογράφων⁹, η λογοδοσία παραμένει λέξη άγνωστη. Κι αντί για συγγνώμη, προσφέρει εξωραϊσμένα σποτ και "θεσμική σταθερότητα".

Μια κοινωνία που ξεχνά

Η πολιτική στην Ελλάδα λειτουργεί με όρους επικοινωνίας και όχι ευθύνης. Κανένας πρωθυπουργός της τελευταίας 15ετίας δεν ανέλαβε πολιτική ή προσωπική ευθύνη για τα δραματικά αποτελέσματα των αποφάσεών του. Κανείς δεν ζήτησε συγγνώμη. Η λογική της "ανάγκης" και του "μονόδρομου" ήταν το άλλοθι για κάθε οπισθοχώρηση και κάθε υποχώρηση εθνικής κυριαρχίας.

Η συγγνώμη, λοιπόν, είναι πολιτικά επικίνδυνη. Συνεπάγεται παραδοχή ενοχής, και κανένας επαγγελματίας της εξουσίας δεν την αντέχει. Και ο λαός; Ο λαός εκπαιδεύτηκε στην επιείκεια, στη λήθη, στη μοιρολατρία. Ίσως γιατί η ανάγκη να επιβιώσεις είναι πάντα πιο ισχυρή από την ανάγκη να θυμάσαι.

Πηγές:

1. Eurostat: Unemployment in Greece 2008–2020

2. Der Spiegel (2019): Germany refuses Greek reparations over Nazi crimes

3. Kathimerini: Το σκάνδαλο Siemens στην Ελλάδα – Η πολιτική και δικαστική του πορεία

4. Το πλήρες βίντεο της δήλωσης Παπανδρέου στο Καστελόριζο (ΕΡΤ Αρχείο)

5. Υπουργείο Εσωτερικών – Αποτελέσματα δημοψηφίσματος 2015

6. Politico Europe: Tsipras, from rebel to reformer (2018)

7. Capital.gr: [Το χρονικό της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ]

8. Εφ.Συν: [Προχωρά η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ – Αντιστέκονται οι πολίτες]

9. Reporters Without Borders (2023): [Greece falls in press freedom index due to wiretapping scandal]

Η Μέρκελ δεν θα ζητήσει συγγνώμη. Οι δικοί μας δεν την καταλαβαίνουν καν. Και η Ελλάδα συνεχίζει να πορεύεται χωρίς φιλότιμο και χωρίς μνήμη. Πιο επικίνδυνος συνδυασμός, δεν υπάρχει.