Η μεγάλη απάτη της χοληστερόλης: Γιατί η κυρίαρχη άποψη είναι λανθασμένη

Η Αλήθεια πίσω από την Καρδιακή Νόσο: Μια Κριτική στην Υπόθεση της Χοληστερόλης και μια Εναλλακτική Προσέγγιση από τον Δρ. Malcolm Kendrick

Ο Δρ. Malcolm Kendrick, Σκωτσέζος γιατρός, συγγραφέας, ομιλητής και σκεπτικιστής, είναι γνωστός για τις απόψεις του που «δεν συνάδουν ακριβώς με τις κυρίαρχες απόψεις» σχετικά με τη χοληστερόλη και τις καρδιακές παθήσεις. Μέσω των βιβλίων του, όπως το The Great Cholesterol Con (2007), Doctoring Data (2015), και το πιο πρόσφατο The Clot Thickens (2021), αμφισβητεί το κυρίαρχο δόγμα, επιδιώκοντας να εξερευνήσει το νόημα πίσω από παραπλανητικούς τίτλους ειδήσεων υγείας.

Η Κριτική στην Κυρίαρχη Υπόθεση της Χοληστερόλης και της Διατροφής

Ο Δρ. Kendrick υποστηρίζει ότι η ιδέα πως η χοληστερόλη είναι επικίνδυνη και προκαλεί καρδιακές παθήσεις είναι «σε μεγάλο βαθμό μια απάτη». Παρατηρεί ότι, ενώ οι άνθρωποι καταναλώνουν «εξαιρετικά επεξεργασμένα, παχυσαρκογόνα τρόφιμα» χωρίς φροντίδα, ανησυχούν για τα λιπαρά τρόφιμα λόγω της χοληστερόλης.

Δυσκολία Δημοσίευσης Αντίθετων Απόψεων: Ο Δρ. Kendrick αναφέρει ότι είναι «απίστευτα δύσκολο» να δημοσιευθούν κλινικές μελέτες και εργασίες που αντιτίθενται στην κυρίαρχη άποψη, περιγράφοντας τις απορρίψεις ως «χιονοστιβάδα». Αυτό οφείλεται στο ότι οι ομότιμοι κριτές πιστεύουν στην υπάρχουσα θεωρία και απορρίπτουν τα αντίθετα ευρήματα ως «ανοησίες». Ο ίδιος επέλεξε να γράψει βιβλία ως έναν τρόπο επικοινωνίας, καθώς κανείς δεν μπορεί να τον επεξεργαστεί και οι ιδέες του μπορούν να κυκλοφορήσουν. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζεται και σε άλλα πεδία, όπως η οικονομία, όπου είναι σχεδόν αδύνατο να δημοσιευθεί κανείς σε σημαντικά επιστημονικά περιοδικά αν αμφισβητεί την «πληθωριστική λογική των κεντρικών τραπεζών».

Οικονομικά Συμφέροντα και Αδράνεια: Τεράστια χρηματικά ποσά κερδίζονται από την προώθηση φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερόλη και από εταιρείες παραγωγής τροφίμων που παράγουν προϊόντα που θεωρητικά μειώνουν τη χοληστερόλη. Αυτά τα «δισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια» οδηγούν στη δημιουργία ολόκληρων φήμων και καριέρων που υποστηρίζουν αυτές τις ιδέες. Είναι «εξαιρετικά δύσκολο» για οποιονδήποτε να παραδεχτεί ότι έκανε λάθος για «τα τελευταία 40 χρόνια». Ο Saifedean Ammous προσθέτει ότι το Fiat χρήμα επιτρέπει στους θεσμούς να κάνουν λάθος για πολύ καιρό, χωρίς διορθωτικούς μηχανισμούς, καθώς η χρηματοδότηση προέρχεται από την «μηχανή εκτύπωσης χρήματος» και όχι από την αγορά.

Η «Ατέρμονα Προσαρμόσιμη Υπόθεση»: Ο Δρ. Kendrick περιγράφει την υπόθεση της χοληστερόλης ως «ατέρμονα προσαρμόσιμη». Αντί να αμφισβητήσουν την υπόθεση όταν προκύπτουν νέα δεδομένα, οι υποστηρικτές της απλώς την προσαρμόζουν.

• Το Γαλλικό Παράδοξο: Η Γαλλία, με την «υψηλότερη κατανάλωση κορεσμένων λιπών στην Ευρώπη» (15,5% των θερμίδων), έχει ταυτόχρονα ένα από τα «χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων». Αντίθετα, η Σκωτία, όπου μεγάλωσε ο Δρ. Kendrick, είχε το υψηλότερο ποσοστό καρδιακών παθήσεων παγκοσμίως όταν ήταν φοιτητής, παρά τη χαμηλότερη κατανάλωση λιπών. Σύμφωνα με τον Kendrick, στατιστικά στοιχεία έδειξαν ότι χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση κορεσμένων λιπών είχαν «πέντε φορές λιγότερους θανάτους από καρδιακές παθήσεις» από εκείνες με τη χαμηλότερη. Τέτοια στοιχεία «δεν δημοσιεύονται πλέον».
• Ασαφείς Ορισμοί: Αναφέρει την αοριστία του «μεριδίου» φρούτων και λαχανικών («πέντε μερίδες» – δεν υπάρχει καμία μελέτη που να το υποστηρίζει). Επίσης, σημειώνει τις διαφορετικές μονάδες μέτρησης της χοληστερόλης μεταξύ χωρών (π.χ., 5 mmol/L στο Ηνωμένο Βασίλειο, 200 mg/dL στην Αμερική), οι οποίες μπορούν να καταστήσουν κάποιον επικίνδυνο ή όχι απλά αλλάζοντας χώρα.
• Εξέλιξη της Έννοιας της Χοληστερόλης: Η χοληστερόλη, ένα μόνο μόριο, έχει διαιρεθεί σε «καλή» (HDL) και «κακή» (LDL) και πλέον σε «ελαφριά και αφράτη κακή χοληστερόλη», «καλή κακή χοληστερόλη», «κακή καλή χοληστερόλη» κ.ο.κ., καθιστώντας την έννοια «απόλυτη ανοησία». Πρόσφατα, διαπιστώθηκε ότι ακόμη και τα υψηλά επίπεδα της «καλής» HDL μπορούν να είναι επιβλαβή.

Το Παράδοξο των Στατινών και η Έλλειψη Διαφάνειας: Οι στατίνες, τα φάρμακα που μειώνουν την LDL, θεωρήθηκαν αρχικά «απόλυτη απόδειξη» της υπόθεσης της χοληστερόλης. Ωστόσο, ο Δρ. Kendrick υποστηρίζει ότι:

• Πολύ Μικρό Όφελος: Το όφελος στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής είναι «εξαιρετικά μικρό». Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMJ, διαπιστώθηκε ότι η λήψη στατίνης για πέντε χρόνια αύξησε το προσδόκιμο ζωής κατά «τέσσερις ημέρες» για άτομα υψηλού κινδύνου και «τρεις ημέρες» για άτομα χαμηλού κινδύνου.
• Πλειοτροπικές Επιδράσεις: Οι στατίνες έχουν «43 πλειοτροπικούς μηχανισμούς» (παράπλευρες δράσεις), όπως η επίδραση στην πήξη του αίματος και η μείωση της αρτηριακής πίεσης, οι οποίοι μπορούν να εξηγήσουν τα μικρά τους οφέλη, όχι η μείωση της LDL.
• Αποτυχία Άλλων Φαρμάκων: Άλλα φάρμακα που μείωσαν την LDL σε παρόμοιο βαθμό με τις στατίνες (όπως τα «trapibs») «δεν είχαν καμία απολύτως επίδραση» στις καρδιαγγειακές παθήσεις, παρόλο που δαπανήθηκαν δισεκατομμύρια για την έρευνά τους. Αυτό, κατά τον Kendrick, «διαψεύδει» την υπόθεση.
• Παρενέργειες: Ενώ η κυρίαρχη άποψη υποστηρίζει ότι οι παρενέργειες των στατινών είναι ψυχοσωματικές («nocebo effect»), ο Δρ. Kendrick θεωρεί αυτή την άποψη «ανοησία». Έχει δει πολλούς ασθενείς των οποίων οι ζωές «έχουν ακρωτηριαστεί και καταστραφεί» από αυτά τα φάρμακα, με συμπτώματα όπως «τρομεροί πόνοι», μυϊκές βλάβες (ραβδομυόλυση) και προβλήματα μνήμης. Αναφέρει ακόμη και αύξηση του κινδύνου της νόσου του Lou Gehrig (ALS) κατά 50 έως 125 φορές με ορισμένες στατίνες.
• Απόκρυψη Δεδομένων: Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν παρέχουν τα ακατέργαστα δεδομένα των κλινικών τους δοκιμών, ακόμα και για φάρμακα που είναι εκτός πατέντας. Αναφέρει ότι στον placebo χρησιμοποιούνται «επιβλαβείς ουσίες» για να μιμηθούν τις παρενέργειες των πραγματικών φαρμάκων, ενώ στις κλινικές δοκιμές αφαιρούνται άτομα που δεν ανέχονται τη φαρμακευτική αγωγή, παραμορφώνοντας τα αποτελέσματα. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας είναι «εντελώς ασυγχώρητη» και «αντίθετη στην επιστήμη».

Η Πραγματική Αιτία της Καρδιακής Νόσου: Η Θρομβογόνος Υπόθεση

Ο Δρ. Malcolm Kendrick προτείνει μια εναλλακτική εξήγηση για την καρδιακή νόσο, γνωστή ως «θρομβογόνος υπόθεση», η οποία έχει προταθεί και από άλλους ερευνητές στο παρελθόν. Η κεντρική ιδέα είναι ότι οι αθηροσκληρωτικές πλάκες είναι «τα υπολείμματα θρόμβων αίματος σε διάφορα στάδια επισκευής και μεταμόρφωσης».

Η Διαδικασία της Αθηροσκλήρωσης:

1. Βλάβη στο Ενδοθήλιο: Η διαδικασία ξεκινά με βλάβη στην εσωτερική επένδυση των αιμοφόρων αγγείων, που ονομάζεται ενδοθήλιο.
2. Σχηματισμός Θρόμβου: Όταν το τοίχωμα της αρτηρίας εκτίθεται (π.χ., λόγω απελευθέρωσης ιστικού παράγοντα), σχηματίζεται ένας θρόμβος αίματος.
3. Αποτυχία του Συστήματος Επανόρθωσης: Κανονικά, οι μικροί θρόμβοι καθαρίζονται από το σώμα. Ωστόσο, καθώς γερνάμε, τα συστήματα επανόρθωσης «δεν λειτουργούν τόσο καλά», με αποτέλεσμα ο ρυθμός της βλάβης να είναι μεγαλύτερος από τον ρυθμό της επανόρθωσης, οδηγώντας στο σχηματισμό και την ανάπτυξη πλακών. Το σώμα καλύπτει τη βλάβη με ένα νέο στρώμα ενδοθηλίου, ενσωματώνοντας τον θρόμβο στο τοίχωμα της αρτηρίας.

Γιατί Συμβαίνει μόνο στις Αρτηρίες: Αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα κυρίως στις αρτηρίες και όχι στις φλέβες ή στους πνεύμονες, λόγω της «πολύ υψηλότερης» βιομηχανικής πίεσης στις αρτηρίες. Όταν μια φλέβα χρησιμοποιείται ως παράκαμψη σε εγχείρηση στεφανιαίας αρτηρίας (bypass), αναπτύσσει γρήγορα πλάκες, επειδή τίθεται υπό αρτηριακή πίεση.

Παράγοντες που Προκαλούν Βλάβη ή Επηρεάζουν τη Θρόμβωση/Επανόρθωση:

• Κάπνισμα: Καταστρέφει τα ενδοθηλιακά κύτταρα και προκαλεί μικρούς θρόμβους αίματος.
• Υψηλή Αρτηριακή Πίεση: Άμεση μηχανική καταπόνηση στο ενδοθήλιο.
• Αυξημένο Σάκχαρο Αίματος / Διαβήτης: Υψηλά επίπεδα σακχάρου βλάπτουν το γλυκοκάλυκα (μια προστατευτική στοιβάδα πάνω από το ενδοθήλιο), καθιστώντας τα ενδοθηλιακά κύτταρα επιρρεπή σε βλάβες.
• Ιογενείς Λοιμώξεις: Ιοί όπως ο SARS-CoV-2 εισέρχονται και σκοτώνουν τα ενδοθηλιακά κύτταρα, προκαλώντας θρόμβους αίματος. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη νόσο Kawasaki.
• Χρήση Κοκαΐνης: Προκαλεί ισχυρή βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία και αγγειίτιδα, αυξάνοντας δραματικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
• Αυτοάνοσα Νοσήματα: Ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου κατά 5000%, λόγω της αγγειίτιδας. Το σύνδρομο Hughes (αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο) όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στις κυτταρικές μεμβράνες, οδηγεί σε πρόωρες καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά.
• Δρεπανοκυτταρική Αναιμία: Τα άκαμπτα, δρεπανοειδή ερυθρά αιμοσφαίρια βλάπτουν τα τοιχώματα των αρτηριών. Αυξάνει τον κίνδυνο CVD έως και 50.000%.
• Λοιμώξεις των Ούλων (Περιοδοντική Νόσος): Τα βακτήρια απελευθερώνουν εξωτοξίνες που βλάπτουν τα ενδοθηλιακά κύτταρα.
• Μόλυνση από Μόλυβδο: Ο μόλυβδος προσβάλλει την επένδυση των αρτηριών, προκαλώντας σταδιακή βλάβη.
• Χρόνιο Άγχος/Ψυχική Πίεση (Strain): Το συνεχές, ανεξέλεγκτο άγχος (π.χ. εκφοβισμός στη δουλειά, οικονομική πίεση) ενεργοποιεί χρονίως τις ορμόνες του στρες (κορτιζόλη, αδρεναλίνη), οι οποίες είναι ανταγωνιστικές της ινσουλίνης, οδηγώντας σε αυξημένο σάκχαρο αίματος και διαβήτη. Οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες όπως η σχιζοφρένεια και το PTSD έχουν πολύ αυξημένα ποσοστά καρδιακών παθήσεων. Κοινωνικές αναταραχές, όπως οι αναγκαστικές μετεγκαταστάσεις πληθυσμών ή η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, συσχετίστηκαν με «αστρονομικά» ποσοστά καρδιακών παθήσεων.
• Αυξημένοι Παράγοντες Πήξης: Η αυξημένη πήξη του αίματος (π.χ. υψηλά επίπεδα ινωδογόνου) αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου.
• Λιποπρωτεΐνη(α) [Lp(a)]: Αναφέρεται ως ο «κακός δίδυμος αδελφός» της LDL. Δεν είναι ουσία μεταφοράς χοληστερόλης, αλλά μέρος του συστήματος πήξης του αίματος, παρόμοια με την πλασμινογόνο (που διασπά τους θρόμβους), αλλά την εμποδίζει να ενεργοποιηθεί, καθιστώντας τους θρόμβους πιο σταθερούς και δύσκολο να διαλυθούν.

Προστασία από την Καρδιακή Νόσο: Πρακτικές Συμβουλές

Βάσει της θρομβογόνου υπόθεσης, ο Δρ. Kendrick προσφέρει πρακτικές συμβουλές για την προστασία από τις καρδιακές παθήσεις:

• Διακοπή Καπνίσματος: Το κάπνισμα είναι μια από τις κύριες αιτίες βλάβης στο ενδοθήλιο.
• Διαχείριση Διαβήτη/Σακχάρου Αίματος: Για άτομα με διαβήτη τύπου 2, συνιστάται η μείωση των υδατανθράκων, η αύξηση της πρόσληψης λιπών και η άσκηση υψηλής έντασης.
• Έκθεση στον Ήλιο: Το ηλιακό φως αυξάνει το νιτρικό οξείδιο, μια «μαγική ουσία» που ενισχύει το ενδοθήλιο. Η αποφυγή του ήλιου μπορεί να είναι τόσο επιβλαβής όσο το κάπνισμα 20 τσιγάρων την ημέρα.
• Μείωση του Χρόνιου Άγχους: Η μείωση του στρες, η βελτίωση των κοινωνικών δικτύων και η αποφυγή καταστάσεων που προκαλούν χρόνια πίεση είναι ζωτικής σημασίας. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες.
• Διατροφή: Για τους διαβητικούς, μια δίαιτα υψηλή σε λιπαρά μπορεί να είναι προστατευτική. Ο τρόπος που τρώμε (π.χ. χαλαρά, οικογενειακά) μπορεί να επηρεάσει την υγεία της καρδιάς.
• Περιοδική Νηστεία: Συνιστάται η νηστεία, καθώς δίνει στο σώμα την ευκαιρία να «επανέλθει» και μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
• Προσοχή στα Φάρμακα: Ο Δρ. Kendrick συμβουλεύει να μην λαμβάνονται φάρμακα «εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο», καθώς μπορούν να προκαλέσουν περισσότερη βλάβη παρά καλό.

Αναστρεψιμότητα της Βλάβης: Ενώ οι ασβεστοποιημένες αθηροσκληρωτικές πλάκες «δεν πρόκειται ποτέ να εξαφανιστούν», η πρόοδός τους μπορεί να σταματήσει. Η διακοπή της εξέλιξης της βλάβης μπορεί να φέρει τον κίνδυνο στο ίδιο επίπεδο με άλλους της ίδιας ηλικίας. Η μέτρηση της υγείας του γλυκοκάλυκα μπορεί να προσφέρει μια πιο άμεση εικόνα της υγείας του ενδοθηλίου.

Συνοψίζοντας, ο Δρ. Malcolm Kendrick υποστηρίζει ότι η καρδιακή νόσος είναι ένα σύνθετο αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων που βλάπτουν την επένδυση των αρτηριών, οδηγώντας σε σχηματισμό θρόμβων και αποτυχία των μηχανισμών επανόρθωσης. Προτρέπει σε μια σφαιρική κατανόηση της νόσου, που να λαμβάνει υπόψη όλους τους παράγοντες, αντί να εστιάζει αποκλειστικά στη χοληστερόλη.