Οι αμερικανοί επενδύουν στο North Stream 2 - Η στάση του Τραμπ στην Ουκρανία και οι Ευρωπαϊκές αντιδράσεις

Σε βίντεο "Οι αμερικανοί επενδύουν στο North Stream 2: 

Αποκαλυπτικός Τάσος Τέλλογλου δεν κρύβει λόγια", που αναρτήθηκε στο κανάλι YouTube "Kostas Onisenko", ο παρουσιαστής Κώστας Ονισέγκο υποδέχεται τον διακεκριμένο δημοσιογράφο Τάσο Τέλλογλου για να συζητήσουν τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις, με επίκεντρο τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις διεθνείς σχέσεις και τις επιπτώσεις τους στην Ελλάδα.

Η Στάση του Τραμπ στην Ουκρανία και οι Ευρωπαϊκές Αντιδράσεις

Ο Τάσος Τέλλογλου αναλύει τη συνάντηση του Ζελένσκι με τον Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς την πιο επιτυχημένη από την πρώτη για τον Ζελένσκι. Ωστόσο, ο Τραμπ δεν έχει αλλάξει τις θέσεις του, καθώς δεν διαθέτει σταθερές θέσεις, αλλά προσαρμόζεται σε ό,τι του φέρνει το μεγαλύτερο όφελος. Στόχος του είναι μια γρήγορη συμφωνία που θα αποφέρει το μέγιστο όφελος για τον ίδιο, την κυβέρνησή του και τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που οι Ευρωπαίοι θεωρούν αδύνατο.

Από την πλευρά τους, οι Ευρωπαίοι θέλουν μια συμφωνία που δεν θα επαναλάβει τα λάθη της Κριμαίας. Η προηγούμενη συμφωνία για την πρώτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που έκλεισε από τη Μέρκελ και τον Ολάντ, κράτησε έξι χρόνια και βασίστηκε στην παγίωση των γραμμών διαχωρισμού, κάτι που δημιούργησε προβλήματα όπως στο Debaltseve. Οι Ευρωπαίοι είναι τώρα πιο "έξυπνοι" ως προς τους στόχους τους, αλλά στερούνται των μέσων για να τους επιτύχουν. Η στρατιωτική δυνατότητα της Ουκρανίας σε πληροφορίες και αεροπορική υποστήριξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ, όπου η Ευρώπη βρίσκεται σε "παιδική κατάσταση".

Υπάρχει απροθυμία των Ευρωπαϊκών χωρών να στείλουν στρατό στην Ουκρανία, με την εξαίρεση της Φινλανδίας, της οποίας ο πρόεδρος δήλωσε έτοιμος να στείλει στρατό. Ο Τέλλογλου επισημαίνει ότι η Φινλανδία, ως μικρή αλλά έμπειρη χώρα στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, δεν μπορεί να παρέχει τα απαραίτητα μέσα για έναν διαχωρισμό γραμμών.

Γεωπολιτικές Μετατοπίσεις και η Θέση της Ρωσίας

Ο Τέλλογλου διαφωνεί με την άποψη ότι η Ρωσία, αν δεν σταματήσει στην Ουκρανία, θα απειλήσει και το ΝΑΤΟ ή ευρωπαϊκές χώρες. Πιστεύει ότι η Ρωσία απειλεί τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (όπως τις Βαλτικές χώρες) και τις Σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, ίσως και Δανία), θεωρώντας ότι πρέπει να έχουν περιορισμένη κυριαρχία και εξωτερική πολιτική. Ωστόσο, δεν πιστεύει ότι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, κινδυνεύουν, καθώς η Ρωσία δεν έχει τη δυνατότητα να τις καταλάβει στρατιωτικά, παρά μόνο με πυρηνικά όπλα.

Επισημαίνεται ότι η Ρωσία βρίσκεται ήδη σε υποχώρηση. Η οικονομία της είναι εξαντλημένη, με επιχειρήσεις στα πρόθυρα χρεοκοπίας, υψηλό πληθωρισμό και εξάντληση συναλλαγματικών αποθεμάτων. Η Ρωσία θα βγει από τον πόλεμο αδύναμη και θα αναγκαστεί να αυξήσει την εξάρτησή της από την Κίνα. Αυτό είναι το στοίχημα των Αμερικανών: να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της Ρωσίας και να αυξήσουν την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ αντί της Κίνας. Η Ουκρανία αντιμετωπίζεται σε αυτό το πλαίσιο ως "υποσημείωση".

Η Εμφάνιση ενός Νέου Χάρτη Δυνάμεων

Ο Τέλλογλου προβλέπει ότι η Ευρώπη συνολικά θα υποχωρήσει στην παγκόσμια σκακιέρα, λόγω δημογραφικών και οικονομικών προβλημάτων, και μαζί της και η Ρωσία. Τα ευρωπαϊκά κεφάλαια θα υποχωρήσουν έναντι αραβικών και κινεζικών, ενώ οι Αμερικανοί θα παίξουν μικρότερο ρόλο στη Δυτική Ευρώπη, καθώς το ενδιαφέρον τους στρέφεται κυρίως στον Ειρηνικό.

Η πολιτική του Τραμπ "America First" αντικατοπτρίζει την προσέγγισή του στον κόσμο, λαμβάνοντας υπόψη το υπερχρεωμένο δημόσιο χρέος της Αμερικής. Οι ΗΠΑ εξαρτώνται από την αγορά του χρέους τους κυρίως από Κινέζους, Ιάπωνες και χώρες του Κόλπου.

Ο Ρόλος της Ελλάδας στον Πόλεμο της Ουκρανίας

Ο Τέλλογλου χαρακτηρίζει τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο Ουκρανικό ζήτημα ως τολμηρή, δεδομένου ότι περίπου επτά στους δέκα Έλληνες υποστήριζαν τον Πούτιν. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε πρόσκαιρα το 2022, αλλά έχει επανέλθει, λόγω αντιαμερικανικών και αντευρωπαϊκών ανακλαστικών. Πολλοί δεν αντιλαμβάνονται τη σύνδεση της κατάστασης στην Ουκρανία με τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας. Η Ελλάδα έχει περιορισμένες δυνατότητες όσον αφορά την ανασυγκρότηση ή τον εξοπλισμό της Ουκρανίας, με μόνο 10-12 ελληνικές επιχειρήσεις να μπορούν να παίξουν ρόλο.

Ρωσική Προπαγάνδα και Διείσδυση στην Ελλάδα

Ο Τέλλογλου αναγνωρίζει ότι η ρωσική προπαγάνδα παίζει ρόλο, λειτουργώντας με τη "θεωρία της σφήνας", δηλαδή εκμεταλλευόμενη υπαρκτά κοινωνικά υποστρώματα και προβλήματα για να ενισχύσει τις θέσεις της. Αυτή η τακτική έχει εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες (π.χ. κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία, Καταλονία, Brexit). Ωστόσο, η Ελλάδα δεν είναι χώρα "πρώτου ενδιαφέροντος" για τη Ρωσία. Στην Ελλάδα, οι Ρώσοι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε παραδοσιακά κανάλια όπως η εκκλησία και οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί της Βόρειας Ελλάδας, εκμεταλλευόμενοι κοινές πολιτιστικές συγγένειες και κοινή καταγωγή.

Όσον αφορά την αντιμετώπιση της ρωσικής διείσδυσης από τις ελληνικές υπηρεσίες, ο Τέλλογλου σημειώνει ότι η ποιότητα των ελληνικών υπηρεσιών μειώθηκε με τα χρόνια και ότι οι Ρώσοι είχαν επιτύχει αρκετά καλή διείσδυση πριν την κρίση. Αν και κάποιες πληροφορίες για πράκτορες ήρθαν από το εξωτερικό, όπως στην περίπτωση της "Τσάλα" και των Σλοβένων πρακτόρων που πλαστογράφησαν γεννήσεις στην Ελλάδα, ο Τέλλογλου αναφέρει ότι η σύλληψη στην Αλεξανδρούπολη έγινε από ελληνικές υπηρεσίες.

Η Σχέση Ελλάδας-ΗΠΑ στην εποχή Τραμπ

Ο Μητσοτάκης προσπάθησε να προσεγγίσει τον Τραμπ, αλλά ο Τέλλογλου σημειώνει ότι ο Μητσοτάκης δεν έχει καταφέρει ακόμα να "βάλει το πόδι του στην πόρτα" του Τραμπ, σε αντίθεση με τον Ερντογάν ή τον Φινλανδό πρόεδρο Στουμπ. Το σύστημα του Τραμπ είναι πολύ κλειστό και η προσέγγισή του απαιτεί κολακείες, όπως φάνηκε στη συνάντηση με τον Ζελένσκι.

Ελληνοτουρκικές Σχέσεις και Εξοπλισμοί

Η ελληνική κυβέρνηση έχει επιλέξει "ήρεμα νερά" στις σχέσεις με την Τουρκία για να επιτύχει εσωτερικούς στόχους. Αυτή η πολιτική ξεκίνησε με θέματα χαμηλής πολιτικής (π.χ. βίζα σε νησιά) και οικονομικής συνεργασίας, αλλά συναντά προβλήματα σε πιο δύσκολα ζητήματα, όπως τα θαλάσσια πάρκα ή η διέλευση καλωδίων. Για να προχωρήσουν αυτά τα θέματα, είτε χρειάζεται νέα συζήτηση σε επίπεδο κορυφής με τους Τούρκους, είτε εμπλοκή των Αμερικανών.

Η Ελλάδα, παρά την πολιτική των "ήρεμων νερών", εξοπλίζεται. Η απόκτηση των Rafale έδωσε στην Ελλάδα συγκριτικό πλεονέκτημα στον αέρα, λόγω και συγκυριών στην τουρκική αεροπορία. Ωστόσο, τα στενά δημοσιονομικά δεν επιτρέπουν ταυτόχρονες επενδύσεις στη θάλασσα, η οποία, μαζί με τον αέρα, είναι κρίσιμη για την προστασία των νησιών από αμφίβιες τουρκικές επιχειρήσεις. Ο Τέλλογλου αναφέρει ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αντιμετωπίζουν δύο προβλήματα: την πολυτυπία εξοπλισμών (όπως και η Ουκρανία στην αρχή του πολέμου) και την αλλαγή στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου, με την κυριαρχία των drones. Υπάρχει ενδιαφέρον για την τεχνολογία drones, αλλά η ελληνική σκέψη παραμένει προσανατολισμένη σε μεγάλα συστήματα.

Το Μέλλον της Δημοκρατίας και οι Παγκόσμιες Αλλαγές

Ο Τέλλογλου τονίζει ότι η νοσταλγία για έναν διπολικό κόσμο (σε αντίθεση με τον πολυπολικό) και ο αντιαμερικανισμός, καθώς και ο πιο πρόσφατος αντευρωπαϊσμός (λόγω των μέτρων λιτότητας), τροφοδοτούν την υποστήριξη σε δυνάμεις όπως ο Πούτιν. Σημειώνει ότι η γερμανική εξωτερική πολιτική ανέχθηκε για χρόνια την πολιτική του Πούτιν λόγω της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, κάτι που άλλαξε με την εισβολή του 2022. Αναφέρει επίσης την πληροφορία ότι αμερικανικές εταιρείες αγοράζουν μετοχές του North Stream 2 προκειμένου να υποκαταστήσουν τα γερμανικά κεφάλαια στην εκμετάλλευση ρωσικών πεδίων φυσικού αερίου.

Ερωτηθείς αν η Ευρώπη μπορεί να συμπαρασυρθεί σε πιο απολυταρχικές δομές, ο Τέλλογλου δηλώνει ότι δεν μπορεί να δώσει απάντηση με βεβαιότητα. Βλέπει μια συνεχιζόμενη "μάχη" ανάμεσα στις δυνάμεις που υποστηρίζουν το ευρωπαϊκό μοντέλο και εκείνες που θέλουν την ανατροπή του, με τις τελευταίες να αισθάνονται ενισχυμένες από την άνοδο του Τραμπ. Ο ίδιος υποστηρίζει το ευρωπαϊκό κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο, αλλά τονίζει την ανάγκη να μην αποκλειστούν από τη συζήτηση όσοι δεν το υποστηρίζουν, καθώς υπάρχουν πρακτικά προβλήματα και λόγοι για την άνοδο αυτών των δυνάμεων (π.χ. AFD στη Γερμανία μετά τον COVID).

Όσον αφορά έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, ο Τέλλογλου δεν πιστεύει ότι βρισκόμαστε κοντά, καθώς τα πυρηνικά όπλα έχουν φτιαχτεί για να μην χρησιμοποιούνται.

Κλείνοντας, ο Τάσος Τέλλογλου επισημαίνει ότι ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς όπου όλα αλλάζουν, και ότι οι παλιές ερμηνείες (ακόμα και αυτές μετά το 1990) δεν ισχύουν πλέον. Η ψηφιοποίηση, η περιβαλλοντική κρίση και η εντυπωσιακή άνοδος της Κίνας αλλάζουν ριζικά την ατζέντα, απαιτώντας νέες προσεγγίσεις και κατανόηση από πολίτες και πολιτικές δυνάμεις.

🔄 Αντίλογος: Μια ψύχραιμη ματιά στην υπόθεση North Stream 2

📝 Εισαγωγή

Η καταστροφή των αγωγών North Stream 1 και 2 τον Σεπτέμβριο του 2022 αποτέλεσε σημείο καμπής για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και άνοιξε τον δρόμο για έντονες γεωπολιτικές ερμηνείες. Αν και αρκετοί αναλυτές και σχολιαστές υποδεικνύουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως υπεύθυνες, η απουσία τεκμηριωμένων αποδείξεων και η πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων απαιτούν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση. Ο αντίλογος που ακολουθεί δεν αποσκοπεί στην απόρριψη της αρχικής ανάλυσης, αλλά στην ενίσχυση του δημόσιου διαλόγου με εναλλακτικές οπτικές.

🔍 Ποιος είχε συμφέρον;

Η υπόθεση ότι οι ΗΠΑ είχαν κίνητρο να καταστρέψουν τον αγωγό βασίζεται κυρίως σε γεωπολιτικές υποθέσεις. Αντιθέτως, υπάρχουν αναλυτές που υποστηρίζουν ότι η Ρωσία είχε λόγους να προκαλέσει ενεργειακή αναστάτωση στην Ευρώπη, ενισχύοντας την πίεση προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να μειώσουν τη στήριξή τους προς την Ουκρανία. Όπως σημειώνει ο Michael Kofman, ειδικός σε θέματα ρωσικής στρατηγικής, «η Μόσχα έχει ιστορικό χρήσης της ενέργειας ως εργαλείου στρατηγικής πίεσης» (War on the Rocks, 2022).

🕵️ Έρευνες χωρίς σαφή συμπεράσματα

Μέχρι σήμερα, καμία διεθνής έρευνα δεν έχει καταλήξει σε επίσημη απόδοση ευθύνης. Η Γερμανία, η Δανία και η Σουηδία διεξήγαγαν ανεξάρτητες έρευνες, οι οποίες επιβεβαίωσαν την ύπαρξη εκρηκτικών μηχανισμών αλλά δεν κατονόμασαν δράστες. Σύμφωνα με το Associated Press, οι σουηδικές αρχές δήλωσαν ότι «η έρευνα συνεχίζεται και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να αποδοθεί η ευθύνη σε κάποιο κράτος» (AP News, Μάρτιος 2023).

📰 Η υπόθεση Hersh και οι αντιδράσεις

Η δημοσίευση του Seymour Hersh, που υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ και η Νορβηγία ευθύνονται για την επίθεση, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Ωστόσο, το άρθρο του βασίστηκε σε ανώνυμη πηγή και δεν συνοδεύτηκε από τεχνικά ή δορυφορικά δεδομένα. Πολλοί δημοσιογράφοι και ειδικοί, όπως ο Oliver Alexander, αμφισβήτησαν την αξιοπιστία της αφήγησης, χαρακτηρίζοντάς την «μονόπλευρη και χωρίς διασταύρωση» (Oliver Alexander, Twitter/X thread, Φεβρουάριος 2023).

🌍 Η Ε.Ε. ως ενεργός παίκτης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι απλώς θεατής των εξελίξεων. Μετά την επίθεση, επιτάχυνε τη μετάβαση σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ενίσχυσε τις στρατηγικές αποθήκευσης φυσικού αερίου και προχώρησε σε συμφωνίες με χώρες όπως η Νορβηγία, το Αζερμπαϊτζάν και η Αλγερία. Όπως δήλωσε η Ursula von der Leyen, «η Ευρώπη δεν θα εκβιαστεί ενεργειακά» (European Commission, Οκτώβριος 2022).

Η υπόθεση του North Stream 2 παραμένει ένα γεωπολιτικό μυστήριο, με πολλές πτυχές που δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί. Η απουσία αδιάσειστων αποδείξεων για την εμπλοκή των ΗΠΑ και η πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων καθιστούν απαραίτητη την αποφυγή βιαστικών συμπερασμάτων. Ο δημόσιος διάλογος οφείλει να παραμείνει ανοιχτός, πολυφωνικός και βασισμένος σε τεκμηριωμένες αναλύσεις, ώστε να προσεγγίσουμε την αλήθεια με σοβαρότητα και υπευθυνότητα.

📌 Διευκρίνιση: Η στάση των Ελλήνων απέναντι στη Ρωσία και τον Πούτιν

Στο άρθρο γίνεται αναφορά στην εκτίμηση ότι «7 στους 10 Έλληνες είναι με τον Πούτιν». Ωστόσο, αυτή η φράση δεν αντανακλά την πολυπλοκότητα της ελληνικής κοινής γνώμης και δεν βασίζεται σε επίσημα δημοσκοπικά δεδομένα.

📊 Σύμφωνα με την έρευνα του Pew Research Center (Ιούλιος 2024), η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου πάνω από το 25% των πολιτών δηλώνουν εμπιστοσύνη στον Πούτιν — αλλά αυτό απέχει πολύ από το 70%. Η πλειοψηφία των Ελλήνων εξακολουθεί να έχει αρνητική εικόνα για τη Ρωσία και τον ηγέτη της.

📈 Το Eurobarometer (Φθινόπωρο 2023) καταγράφει ότι το 72% των Ελλήνων υποστηρίζουν τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ το 84% συμφωνεί με την υποδοχή προσφύγων από την Ουκρανία.

🧠 Η ελληνική κοινωνία είναι πλουραλιστική και δεν μπορεί να αποδοθεί σε ένα μονοδιάστατο ποσοστό υπέρ ενός ξένου ηγέτη. Η δημόσια συζήτηση οφείλει να βασίζεται σε τεκμηριωμένα στοιχεία και όχι σε αυθαίρετες γενικεύσεις.