Να αλλάξει στάση σε Αιγαίο, Κύπρο η Τουρκία

Προειδοποιεί ο Αμερικανός γερουσιαστής Ρ. Μενέντεζ, ενώ ο Ερντογάν επισκέπτεται σύντομα τον Ομπάμα

Συνέντευξη στον Αθανασιο Eλλις

Με τις προκλήσεις στο Αιγαίο, την αρνητική στάση που τηρεί στο Κυπριακό, αλλά και τα προβλήματα που δημιουργεί στη λειτουργία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η Τουρκία δυσχεραίνει τη θέση της και περιορίζει τις προοπτικές ένταξής της στην Ε.Ε., τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων, στενός φίλος της Χίλαρι Κλίντον και συμπρόεδρος της προεκλογικής της εκστρατείας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί στον σθεναρότερο υποστηρικτή της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ουάσιγκτον. Ο κ. Μενέντεζ επικρίνει συχνά την Τουρκία και δεν δίστασε να «παγώσει» διορισμούς Αμερικανών αξιωματούχων όταν οι θέσεις που εξέφραζαν για την Τουρκία θεωρήθηκαν απαράδεκτες. Το μήνυμα του δημοκρατικού γερουσιαστή έχει αποδέκτη τον Τούρκο πρωθυπουργό, Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος τις προσεχείς εβδομάδες αναμένεται να πραγματοποιήσει την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία για την ευρωπαϊκή προοπτική της Αγκυρας, την οποία η Ε.Ε. θα αξιολογήσει στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου. Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος θα φιλοξενήσει στις 3 και 4 Νοεμβρίου τη σύνοδο ΗΠΑ - Ε.Ε. όπου, μεταξύ άλλων, θα θιγούν οι ευρωτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Οπως συνέβη και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, η Ουάσιγκτον θα επιχειρήσει το επόμενο διάστημα να ασκήσει την επιρροή της με στόχο να μην παρεμποδισθεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας.

– Πώς βλέπει η Ουάσιγκτον τις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο;

– Πρόκειται για αντιπαραγωγική συμπεριφορά. Τη στιγμή που προσβλέπει να ενταχθεί στην Ε.Ε., δεν είναι προς το συμφέρον της να προχωρεί σε τέτοιες προκλήσεις που δεν της αποφέρουν κανένα όφελος. Ελπίζω ότι η κυβέρνηση Ομπάμα, και σίγουρα όλοι εμείς στο Κογκρέσο, θα καταστήσουμε σαφές στην τουρκική ηγεσία ότι αυτού του είδους οι προκλήσεις το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να πλήττουν ακόμη περισσότερο την εικόνα της Τουρκίας και την επιδίωξή της να ενταχθεί στην Ε.Ε.

– Πόσο υπολογίζει η Τουρκία τις ενέργειες της Γερουσίας;

– Η Τουρκία μπορεί να συνεργάζεται με την εκάστοτε κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά με τον τρόπο που λειτουργεί το αμερικανικό πολιτικό σύστημα, η έγκριση των πάντων περνά από το Κογκρέσο. Είτε πρόκειται για διμερή βοήθεια, στρατιωτική ή άλλη, είτε για εμπορικές συναλλαγές, τα πάντα περνούν από τη Γερουσία και εάν αυτή δεν δώσει την έγκρισή της, τίποτα δεν προχωρά. Είμαι βέβαιος ότι η τουρκική ηγεσία είναι αρκετά σοφή για να το γνωρίζει αυτό. Το Κογκρέσο ασκεί την επιρροή του και συχνά επιβάλλει τη θέλησή του μέσω των επιτροπών προϋπολογισμού, αποφασίζοντας για το πώς μπορούν ή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάποια κονδύλια.

– Πώς αποτιμάτε τη στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό;

– Η επιμονή στην παραμονή των εποίκων, τη διατήρηση περιουσιών Ελληνοκυπρίων όπου σήμερα ζουν έποικοι, ούτε καν Τουρκοκύπριοι, ή στην ύπαρξη «εγγυητριών δυνάμεων» δεν βοηθά. Ποια χώρα, και μάλιστα μέλος της Ε.Ε., θα αποποιηθεί την κυριαρχία της και θα δεχθεί κάποιες άλλες χώρες να έχουν το νόμιμο δικαίωμα να εισβάλλουν στο έδαφός της; Εάν προσθέσει κανείς τις ενέργειές της στο Αιγαίο, τη συμπεριφορά της έναντι του Πατριαρχείου, και τα προβλήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να θεωρεί ότι δικαιούται να ενταχθεί στην Ε.Ε. Μερικές φορές ο τρόπος που συμπεριφέρεται η Τουρκία με κάνει να αναρωτιέμαι αν αντιλαμβάνεται ποιος θέλει να ενταχθεί σε ποιον.

– Πιστεύετε ότι ο Ταλάτ είναι ειλικρινής;

– Είχε κάποιες καλές προθέσεις, αλλά υπέκυψε στις απαιτήσεις της Τουρκίας. Είχε την ευκαιρία, και ακόμη την έχει, να συμπεριφερθεί ως Κύπριος τουρκικής καταγωγής. Εάν το κάνει, μπορεί να οδηγήσει την κοινότητά του σε ένα καλύτερο μέλλον. Εάν ενεργήσει ως εκπρόσωπος της Τουρκίας, θα την καταδικάσει σε μια συνεχιζόμενη υποταγή στην Τουρκία. Η ιστορία περιμένει να τον κρίνει.

– Η Τουρκία αρνείται να αναγνωρίσει την Κύπρο.

– Η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε. Δεν μπορείς να επιλέγεις ποιες χώρες της Ε.Ε. θα αναγνωρίσεις. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να δεχθεί αυτό το πράγμα. Θα ήταν η αρχή του τέλους της. Ετσι, τίθεται ξανά το ερώτημα εάν θέλει η Τουρκία να ενταχθεί στην Ε.Ε. Εάν πραγματικά το επιθυμεί, ο οδικός χάρτης είναι μπροστά της και είναι ξεκάθαρος.

– Οι ΗΠΑ τι θέση θα πάρουν;

– Οι ΗΠΑ δεν έχουν ρόλο στην Ε.Ε., αλλά έχουμε ρόλο σε διμερές επίπεδο με την Τουρκία, όπως και στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Υπάρχει ένα καίριο ερώτημα. Θα αναζητήσουμε κάθε δυνατή δικαιολογία για να ικανοποιήσουμε την Τουρκία ή θα κληθεί αυτή να εκπληρώσει τους όρους που της έχουν τεθεί, και στους οποίους περιλαμβάνεται η αναγνώριση της Κύπρου; Γνωρίζω ότι κάποιοι φίλοι μας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναζητούν τρόπους να εκπληρώσει η Τουρκία λιγότερα από αυτά που της ζητούνται. Με αυτή την προσέγγιση διολισθαίνουμε σε περίεργες καταστάσεις. Εγώ προσωπικά δεν θα υποστηρίξω στη Γερουσία μια διαδικασία που δεν θα καταλήγει στην εκπλήρωση όλων των υποχρεώσεών της.

– Ομως, η κυβέρνηση Ομπάμα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο της Τουρκίας.

– Γνωρίζω ότι οι Ελληνες ενοχλήθηκαν όταν ο πρόεδρος πήγε στην Τουρκία, αλλά όχι στην Ελλάδα. Απλά χρησιμοποίησε την Τουρκία σαν ένα βήμα για την έναρξη ενός διαλόγου με τον μουσουλμανικό κόσμο. Δεν νομίζω όμως ότι η κυβέρνηση Ομπάμα βλέπει την Τουρκία πιο σημαντική από την Ελλάδα. Από τις συζητήσεις μου με την υπουργό Εξωτερικών και άλλους, θεωρούν την Ελλάδα μια σημαντική χώρα, σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και μέλος της Ε.Ε., που έχει προσφέρει στις ΗΠΑ καθοριστική πρόσβαση σε υποδομές, και όλα αυτά αναγνωρίζονται. Και παρότι εγώ ήμουν αντίθετος στον πόλεμο του Ιράκ, θυμίζω ότι τότε η Τουρκία έδειξε πως δεν είναι πάντα πρόθυμη να βοηθήσει.

Αναγνώριση της ΠΓΔΜ με τη νέα ονομασία

– Οι ΗΠΑ θέλουν η ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ο Μπους πίεζε την Ελλάδα να υποχωρήσει. Θα υπάρξει αλλαγή με τον Ομπάμα;

– Εάν υπάρξει αλλαγή αυτή θα είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα πιέσουν την Ελλάδα, λέγοντας ότι πρέπει να κάνετε αυτό. Εάν ο Νίμιτς είναι ειλικρινής, θα πρέπει να θεωρεί ότι η ΠΓΔΜ είναι αυτή που δεν μετακινείται. Η Ελλάδα έδειξε ότι προσπαθεί να βρει λύση. Δεν είναι μόνο το όνομα, είναι η σταθερότητα μιας δύσκολης περιοχής όπως είναι τα Βαλκάνια.

– Τα Ηνωμένα Εθνη προτείνουν το «Βόρεια Μακεδονία». Πρέπει οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν τη χώρα αυτή με τη νέα ονομασία;

– Δεν μπορώ να σας πω τι θα κάνει η κυβέρνηση. Απλά θα σημειώσω ότι μου φαίνεται λίγο περίεργο να υπάρχει μια χώρα με δύο διεθνείς ονομασίες. Είναι πιο λογικό και χρηστικό να αναγνωρίσουν οι ΗΠΑ τη χώρα αυτή υπό τη νέα ονομασία που θα προτείνει ο ΟΗΕ, κίνηση που θα δώσει ένα στίγμα και σε άλλες χώρες, και έτσι δεν θα υπάρχει σύγχυση.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/10/blog-post_25.html