Ψάχνουν απαντήσεις για τη δημιουργία των άστρων

Aπαντήσεις σε μερικά από τα μεγαλύτερα μυστικά του σύμπαντος, σχετικά με τη δημιουργία, την ιστορία και τη δομή του, φιλοδοξεί να δώσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Χέρσελ, το μεγαλύτερο και ακριβότερο του είδους του που εκτοξεύτηκε ποτέ. Πίσω από το σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία του πρωτοποριακού αυτού εγχειρήματος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος «κρύβεται» μεταξύ άλλων ο νεαρός Έλληνας αστροφυσικός, Μάρκος Τριχάς.

Ο Μάρκος Τριχάς συμμετέχει στη διεθνή ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ και τον καθηγητή Ματ Γκρίφιν, που δημιούργησε το ένα από τα τρία όργανα παρατήρησης του τηλεσκοπίου Χέρσελ, την κάμερα «SPIRE» (σ.σ. τα άλλα δύο όργανα μέτρησης είναι το «HIFI», που κατασκευάστηκε υπό την καθοδήγηση του ολλανδικού ινστιτούτου «SRON» και το «PACS», που δημιούργησε ομάδα υπό την καθοδήγηση του γερμανικού ινστιτούτου Μαξ Πλανκ).

Το βιογραφικό του Θεσσαλονικιού αστροφυσικού είναι ιδιαίτερα πλούσιο, αν και είναι μόλις 29 ετών. Σπούδασε στο Μαθηματικό Τμήμα του ΑΠΘ και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, τη διδακτορική του διατριβή στο «Imperial College» και τη μεταδιδακτορική του έρευνα στο «Imperial» και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Είχα την τύχη να φύγω σε μικρή ηλικία από την Ελλάδα. Και μιλάω για τύχη γιατί αναμφισβήτητα στο εξωτερικό εξελίσσεσαι πιο γρήγορα», εξήγησε ο ίδιος στο ΑΠΕ- ΜΠΕ.

Ο Μάρκος Τριχάς χαρακτηρίζει την εμπειρία της συμμετοχής του στο συγκεκριμένο πρόγραμμα πολύ σημαντική, αλλά και ιδιαίτερα απαιτητική. «Δουλέψαμε σκληρά για την ολοκλήρωση του τηλεσκοπίου, ενώ η φάση της συλλογής των δεδομένων αναμένεται να είναι εξίσου απαιτητική», τόνισε.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Χέρσελ εκτοξεύτηκε (μαζί με το τηλεσκόπιο Πλάνκ)- τον περασμένο Μάιο με έναν πύραυλο Αριάν-5 από το Ευρωπαϊκό Διαστημικό Κέντρο στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας, κοντά στον Ισημερινό.

Στοιχεία για την κατασκευή του Χέρσελ, αλλά και τα πρώτα αποτελέσματα από την αποστολή του παρουσιάστηκαν απόψε σε εκδήλωση, που συνδιοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη το Τμήμα Αστροφυσικής του Κολεγίου «Imperial», το Κέντρο Ελέγχου Εξοπλισμού «SPIRE», το Βρετανικό Συμβούλιο, το Επιστημονικό Κέντρο Χέρσελ της NASA, ο Όμιλος Φίλων Αστρονομίας και το ΑΠΘ, στο πλαίσιο των «Δημητρίων».

Το Χέρσελ, που πήρε το όνομά του προς τιμήν του Γερμανού αστρονόμου Γουίλιαμ Χέρσελ, ο οποίος ανακάλυψε τυχαία το 1800 την υπέρυθρη ακτινοβολία, έχει ως αποστολή να ανιχνεύσει το σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξιών στο πρώιμο σύμπαν. Για το λόγο αυτό είναι εξοπλισμένο με κάτοπτρο διαμέτρου 3,5 μέτρων, το μεγαλύτερο που έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ σε διαστημική αποστολή. Μάλιστα, για το συγκεκριμένο εγχείρημα, που τέθηκε σε εφαρμογή πριν από 12 χρόνια, δαπανήθηκαν περισσότερα από ένα δισεκατομμύρια ευρώ.

Εντυπωσιακή είναι και η καινοτομία στην κατασκευή του: μια δεξαμενή ρευστού ηλίου στη βάση του τηλεσκοπίου ψύχει τα εργαλεία του Χέρσελ τόσο ώστε να μπορούν να εντοπίσουν τα εξίσου ψυχρά αντικείμενα του σύμπαντος.

Όλα αυτά για να έχει το διαστημικό παρατηρητήριο Χέρσελ από τη θέση που βρίσκεται (στο 1,5 εκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τη Γη) τη δυνατότητα παρατήρησης στο υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τα πρώτα στάδια της αστρικής εξέλιξης των γαλαξιών.

«Με το τεχνολογικά προηγμένο αυτό διαστημικό τηλεσκόπιο έχουμε για πρώτη φορά τη δυνατότητα να δούμε στο γαλαξία μας και τους άλλους γαλαξίες την πολύ ψυχρή σκόνη που είναι υπεύθυνη για το σχηματισμό των νέων αστέρων και άρα να σχηματίσουμε εικόνα για τη διαδικασία γένεσης των αστεριών», υπογράμμισε ο Μάρκος Τριχάς.

Ο διευθυντής της ομάδας «SPIRE», Ματ Γκρίφιν, πρόσθεσε: «Προσπαθούμε να κατανοήσουμε την Ιστορία και την εξέλιξη του σύμπαντος από τη μεγάλη έκρηξη μέχρι σήμερα και το τηλεσκόπιο Χέρσελ θα συνεισφέρει στην κατανόηση αυτή».

Όπως διευκρίνισαν οι δύο ερευνητές παρουσιάζοντας τις πρώτες εικόνες που αποτύπωσε το Χέρσελ, τα σημαντικά επιστημονικά δεδομένα θα αρχίσουν να συλλέγονται από τις 15 Οκτωβρίου. «Τότε θα μπορούμε να προσθέσουμε πολλά στοιχεία στην κατανόηση του σύμπαντος. Αν και είναι γνωστό πως κάθε έργο εγείρει εξίσου πολλά ερωτήματα με αυτά που απαντά», παρατήρησε χαρακτηριστικά ο κ. Γκρίφιν.
http://www.ana-mpa.gr/anaweb/user/showplain?maindoc=8037354&maindocimg=8037358&service=143