Το αρχαίο Μακεδονικό Μηνολόγιο και οι γιορτές του

Οι αρχαίοι Μακεδόνες είχαν μια παραλλαγή (ή ακόμα καλύτερα, μια προ-εξελιγμένη μορφή) του αττικού ημερολογίου.

Τα ονόματα των μηνών τους ήταν ένα μείγμα Ελληνικής και Πρωτο-Ελληνικής γλώσσας και είχαν άμεση ομοιότητα με τους δωρικούς μήνες, όπως χρησιμοποιούνταν από τους Σπαρτιάτες.

Το ημερολόγιο τους ήταν σεληνιακό δωδεκάμηνο (έξι μήνες των 29 ημερών "πλήρεις" και άλλοι έξι 30 ημερών "κοίλοι") και θεωρείται ως το αρχαιότερο ελληνικό ημερολόγιο.

Οι ονομασίες των περισσότερων μηνών ήταν στη Μακεδονική διάλλεκτο, όμως πάντα με ελληνικούς χαρακτήρες, οι οποίοι και πιστοποιούν την ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Οι μήνες των αρχαίων Μακεδόνων

Δίος - ο μήνας των εορτών για το Δία, στο Δίον της Πιερίας (σελήνη του Οκτωβρίου)

Απελλαίος - ο μήνας των συνεδριάσεων και των Απελλαίων, γιορτής προς τιμήν του Απόλλωνα (σελήνη του Νοεμβρίου, επίσης Δωρικός μήνας)

Αυδυναίος ή Αυδναίος - αφιερωμένος στους χθόνιους θεούς, τον ψυχοπομπό Ερμή, τον Πλούτωνα, την Περσεφόνη, την Εκάτη, στους οποίους πρόσφεραν θυσίες (σελήνη του Δεκεμβρίου, επίσης μήνας των Κρητών).

Περίτιος - ο μήνας κατά τον οποίο γιορτάζονταν τα Περίτια, όμοια με τα δαδαφόρια των Δελφών (σελήνη του Ιανουαρίου)

Δύστρος - το όνομα του μήνα παράγεται από το θυσ-θλα (οι Μακεδόνες το Θ το πρόφεραν Δ), τα μυστήρια του Βάκχου, Θυσία Εορτή - (σελήνη του Φεβρουαρίου)

Ξανδικός ή Ξανθικός - μήνας των στρατιωτικών επιθεωρήσεων και καθαρμών καθώς και της γιορτής των Ξανθικών που είχε σχέση με το στρατό και έπαιρναν μέρος σε αυτόν ένοπλοι Μακεδόνες (σελήνη του Μαρτίου)
-Ο Ξανδικός Εμβόλιμος παρεμβαλλόταν 6 φορές στη διάρκεια ενός κύκλου 19 ετών.

Αρτεμίσιος ή Αρταμίτιος μήνας αφιερωμένος στην Άρτεμη (σελήνη του Απριλίου, επίσης μήνας της Σπάρτης, της Ρόδου και των Δελφών).

Δαίσιος - μήνας εορτών προς τιμήν των συμποσίων των θεών που ονομάζονταν Θεοδόσια. Το μήνα αυτό γίνονταν θυσίες και στο θεό των συμποσίων και της μέθης Διόνυσο (σελήνη του Μαϊου).

Πάνημος ή Πάναμος ή Παναμάρειος - μήνας εξ ολοκλήρου αφιερωμένος στο Δία [Πάναμος Δίας] (σελήνη του Ιουνίου, επίσης μήνας της Βοιωτίας, της Μιλήτου, της Σάμου και της Κορίνθου).

Λώιος ή Ομολώιος - μήνας αφιερωμένος στην ομολωίδα (=ευχάριστη) Δήμητρα. Το μήνα αυτό γιορτάζονταν και τα Λώα ή Λιώια (σελήνη του Ιουλίου - ο Ομολώιος, ήταν μήνας της Αιτωλίας, της Βοιωτίας και της Θεσσαλίας).

Γορπιαίος - ο μήνας του ψαρέματος. Το μήνα αυτό γιορτάζονταν τα Γορπιαία προς τιμήν της θεάς Αθηνάς (σελήνη του Αυγούστου).

Υπερβερεταίος - μήνας αφιερωμένος στον Υπερφερή Δία [η λέξη προέρχεται από το υπερ-φερε-ταίος - υπερβερέτας στη Μακεδονική διάλλεκτο, μια που οι Μακεδόνες το φ το πρόφεραν β - υπερβερέτας = ύψιστος, ανώτατος, υπέρτατος, αυτός που πρέπει να φέρει] (σελήνη του Σεπτεμβρίου - επίσης μήνας των Κρητών)
- Ο Υπερβερεταίος Εμβόλιμος παρεμβαλλόταν μία φορά στη διάρκεια ενός κύκλου 19 ετών.

[Οι μήνες στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται σύμφωνα με τις επικρατέστερες απόψεις, και με κάθε επιφύλαξη για το μήνα με τον οποίο ξεκινούσαν το έτος τους οι αρχαίοι Μακεδόνες. Κάποιες πηγές θέλουν τον Αὐδωναῖο ως πρώτο μήνα (σύμφωνα με επιγραφές που βρέθηκαν στη Δεκάπολη της Ιορδανίας), και τον Ξανδικό ως πέμπτο. Άλλες θέλουν τον Ὑπερβερεταῖο τελευταίο μήνα και κάποιες άλλες πρώτο. Όλες οι πηγές ωστόσο
συμφωνούν στα ονόματα των μηνών, που κατά την άποψη μας είναι και το πιό σημαντικό].

Παραθέτουμε πλήρες άρθρο για το αρχαίο Μακεδονικό μηνολόγιο και τις γιορτές του, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Στρατιωτική Επιθεώρηση το οποίο βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Μπορείτε να το κατεβάσετε εδώ


Macedonia Hellenic Land