Για ποιά Συμφωνία μιλάμε ακριβώς;

Μιλούν για καταπάτηση της ενδιάμεσης Συμφωνίας με την Ελλάδα οι Σκοπιανοί, όμως για την Συμφωνία της Οχρίδας ούτε λόγος!

Ο Αλβανός πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα δήλωσε μετά από συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο της Δημοκρατικής Ένωσης για την Ενσωμάτωση της πΓΔΜ, Αλί Αχμέτι, ότι η στάση της αλβανικής κυβέρνησης παραμένει αμετάβλητη και ότι πιστεύει ακράδαντα ότι η ειρήνη, η σταθερότητα και η ακεραιότητα στην πΓΔΜ είναι ζωτικής σημασίας για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή..

Ο Μπερίσα θεωρεί μάλιστα εξαιρετικά σημαντική την πλήρη εφαρμογή και εδραίωση της Συμφωνίας της Οχρίδας καθώς θα λειτουργησει προς το συμφέρον των δικαιωμάτων των Αλβανών της πΓΔΜ, αλλά αι προς το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας της χώρας.

Κοινώς; Πάρε τη σκούφια σου και βάρα με! Κάθε μορφή εθνικισμού καταδικάζεται από τους γείτονες, εκτός από τον εγχώριο, ο οποίος τροφοδοτείται από πολιτικούς, διανοούμενους και ΜΜΕ.

Τα γεγονότα

Στις 8 Αυγούστου 2001 στην Οχρίδα, οι ηγέτες των κύριων πολιτικών κομμάτων της πΓΔΜ, οι οποίοι είχαν συστήσει από τις 13 Μαίου 2001 μια ασταθή «κυβέρνηση εθνικής ενότητας», σύναψαν μια συμφωνία η οποία αποσκοπούσε στον τερματισμό της βίαιης σύγκρουσης μεταξύ των Σκοπιανών δυνάμεων ασφαλείας και των ενόπλων Αλβανών εξτρεμιστών στη χώρα.

Οι μάχες που είχαν αρχίσει τον Φεβρουάριο του 2001 οδήγησαν σε περισσότερα από 200 θύματα, μεταξύ των οποίων πάνω από εξήντα Σκοπιανοί στρατιώτες και αστυνομικοί. Περισσότερα από 100.000 άτομα εξορίστηκαν ή εκτοπίστηκαν εσωτερικά, και το επίπεδο των σχέσεων μεταξύ της Σλαβικής πλειοψηφίας της χώρας και της μειονότητας των Αλβανών επιδεινώθηκε δραματικά.

Για να αποφευχθεί ένας γενικευμένος εμφυλίος πολέμος, ο τότε πρωθυπουργός Ljubcho Georgievski (VMRO-DPMNE), ο Branko Crvenkovski (SDSM), και οι Αλβανοί Arben Xhaferi (DPA) και Ymer Ymeri (PDP - το δεύτερο αλβανικό κόμμα) συμφώνησαν σε ένα ευρείας κλίμακας πακέτο τροποποιήσεων του συντάγματος και ευρείες νομοθετικές αλλαγές που θα πληρούσαν τις μακρόχρονες απαιτήσεις των Αλβανών.

Η συμφωνία ήρθε μετά από εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων, στις οποίες έλαβαν μέρος δύο διεθνείς μεσολαβητές (ο François Léotard της ΕΕ και ο James Pardew των ΗΠΑ).

Ωστόσο, το μελάνι της υπογραφής της συμφωνίας δεν είχε ακόμη στεγνώσει όταν νέα κρούσματα βίας έθεσαν την επικύρωσή της υπό αμφισβήτηση. Την ίδια μέρα, στις 8 Αυγούστου, δέχτηκε πυρά στρατιωτική συνοδεία και σκοτώθηκαν δέκα εφέδροι. Την ευθύνη για την επίθεση πήρε ο Αλβανικός Εθνικός Στρατός [ANA (AKSh αλβανική συντομογραφία)], ο οποίος φέρεται να ιδρύθηκε στα τέλη του 1999 από δυσαρεστημένους μαχητές του UCΚ οι οποίοι βρέθηκαν άνεργοι μετά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου.

Αντίποινα

Το γεγονός ότι οκτώ από τους στρατιώτες που σκοτώθηκαν προέρχονταν από τη νότια πόλη Πρίλεπ της πΓΔΜ, πυροδότησε εθνικιστική βία. Αρκετές χιλιάδες Σκοπιανοί βγήκαν στους δρόμους, καταστρέφοντας Αλβανικές ιδιοκτησίες και βάζοντας φωτιά στο κεντρικό τεμένος. Όπως και με τις αντι-αλβανικές ταραχές στη Μπίτολα νωρίτερα το ίδιο έτος, η αστυνομία δεν έκανε τίποτα για να προστατεύσει ούτε τους Αλβανούς, ούτε τις ιδιοκτησίες τους. Επίσης στην πόλη των Σκοπίων καταστράφηκαν αρκετά Αλβανικά καταστήματα και σπίτια.

Η απέλαση των Σκοπιανών από το Τέτοβο και τα γύρω χωριά από Αλβανούς εξτρεμιστές εξαγρίωσε περισσότερο την κοινή γνώμη. Στις 10 Αυγούστου, ο Υπουργός Εσωτερικών Ljube Boshkovski, ένας από τους πιο επιθετικούς πολιτικούς της πΓΔΜ, έστειλε αστυνομικές δυνάμεις στο αλβανικό χωριό Ljuboten στην περιοχή Skopska Crna Gora (μόλις λίγα χλιόμετρα βόρεια των Σκοπίων), έπειτα από το θάνατο οκτώ Σκοπιανών στρατιωτών από νάρκη στην περιοχή του χωριού. Σύμφωνα με την αστυνομία, οι δράστες της επίθεσης κρύβονταν στο Ljuboten. Το χωριό περικυκλώθηκε και η αστυνομία άρχισε να το βομβαρδίζει αδιακρίτως.

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το οποίο εξέτασε τα γεγονότα στο Ljuboten αμέσως μετά την απομάκρυνση της αστυνομίας, δέκα Αλβανοί άμαχοι σκοτώθηκαν από την αστυνομία, επτά από τους οποίους είχαν πυροβοληθεί σκόπιμα εξ επαφής.

Περισσότεροι από εκατό Αλβανοί συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν σε αστυνομικά τμήματα στα Σκόπια, όπου κακοποιήθηκαν πριν αφεθούν ελεύθεροι. Η αστυνομία δεν έκανε καμία προσπάθεια να αποτρέψει τον ξυλοδαρμό των Αλβανών που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από το χωριό από τους Σκοπιανούς.

Η αστυνομική βαρβαρότητα ήταν τόσο μεγάλη ώστε το Διεθνές Δικαστήριο Εγκλημάτων Πολέμου στη Χάγη, άρχισε έρευνα σχετικά με το ρόλο του υπουργού Εσωτερικών Boshkovski, ο οποίος ήταν παρών στο Ljuboten κατά τη διάρκεια της αστυνομικής επιχείρησης, στις 12 Αυγούστου.

Υπό αυτές τις συνθήκες απαιτήθηκαν έντονες διεθνείς πιέσεις οι οποίες εξασφάλισαν τελικά την επικύρωση της Συμφωνίας στις 13 Αυγούστου. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, ήταν πολύ χαμηλών τόνων. Η Εθνική τηλεόραση δεν το μετέδωσε ζωντανά, και τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας δεν εμφάνισαν ιδιαίτερη ανακούφιση. Αντίθετα, ο πρωθυπουργός Georgievski έφυγε από τη συνέντευξη Τύπου μετά την επικύρωση εξοργισμένος καθώς ο Arben Xhaferi έκανε τις δηλώσεις του στον τύπο στα Αλβανικά και χωρίς μετάφραση.

Η Συμφωνία της Οχρίδας

Το πλαίσιο της συμφωνίας αποτελείται από τρία μέρη: Πρώτον, εκτεταμένες τροποποιήσεις στο σύνταγμα της πΓΔΜ. Δεύτερον, αλλαγές στην ισχύουσα νομοθεσία. Και τρίτον, ένα σχέδιο για τον τερματισμό των εχθροπραξιών, καθώς και ένα χρονοδιάγραμμα για την υλοποίησή του.

Με λίγα λόγια, οι κύριες διατάξεις της συμφωνίας ήταν:

· Το προοίμιο του Συντάγματος θα πρέπει να αλλάξει κατά τρόπο που να δηλώνει την πΓΔΜ ως χώρα όλων των πολιτών της:

Οι πολίτες της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας τους, γνώστες και ευγνώμονες προς τους προκατόχους τους για τη θυσία και την αφοσίωσή τους στην προσπάθεια και τον αγώνα τους να δημιουργήσουν το ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος της Μακεδονίας, και υπεύθυνοι για το μέλλον των γενεών να διατηρήσουν και να αναπτύξουν ό,τι είναι πολύτιμο από την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και τη συνύπαρξη τους μέσα στη Μακεδονία, ίσοι στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις απέναντι στο κοινό καλό ..

Το υπάρχον έως τότε προοίμιο είχε ορίσει την πΓΔΜς ως το

...Εθνικό κράτος του Μακεδονικού λαού, που εγγυάται την πλήρη ισότητα μεταξύ πολιτών και τη μόνιμη συνύπαρξη των Μακεδόνων με τους Αλβανούς, Τούρκους, Βλάχους, Ρομά και τις άλλες εθνικοτήτες...

Από την ψήφιση του συντάγματος του 1991, το προοίμιο αποτελούσε σημαντικό σημείο διαφωνίας για τους Αλβανούς, επειδή απαιτούσαν ίσο καθεστώς, ως δεύτερος συστατικός λαός της πΓΔΜ.

Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης αλλαγές σε μερικά άλλα άρθρα του συντάγματος τα οποία προηγουμένως είχαν δώσει στους Σλάβους πολίτες ευνοούμενη μεταχείριση. Η νέα διατύπωση του Συντάγματος δεν χρησιμοποιεί τους όρους "Μακεδόνες", "εθνικότητες" και "μειονότητες", αλλά μιλά για "πλειοψηφία πληθυσμού", "κοινότητες" και «κοινότητες που δεν αποτελούν την πλειοψηφία".

· Η συμφωνία ικανοποίησε τις αλβανικές απαιτήσεις όσον αφορά την ίδρυση του επίσημου καθεστώτος της αλβανικής γλώσσας. Κάθε άλλη γλώσσα εκτός από την "Μακεδονική" - που παραμένει η κύρια επίσημη γλώσσα και χρησιμοποιείται στις διεθνείς σχέσεις - η οποία ομιλείται από το 20% και πλέον του πληθυσμού θα αποτελεί πλέον επίσημη γλώσσα σε κεντρικό επίπεδο, καθώς και στις κοινότητες όπου περισσότερο από το 20% του πληθυσμού μιλάει αυτή τη γλώσσα.

Στην πραγματικότητα, μόνο τα Αλβανικά πληρούν την προϋπόθεση αυτή.

Επιπλέον, η κυβέρνηση θα πρέπει στο εξής να παρέχει πανεπιστημιακή εκπαίδευση στις κοινοτήτες που μιλούν άλλη γλώσσα από τα Σλαβομακεδονικά. Με αυτό τον τρόπο το παρατεταμένο ζήτημα του "Αλβανικού πανεπιστημίου", το οποίο ήταν ο ακρογωνιαίος λίθο του αλβανικού πολιτικού ακτιβισμού στην πΓΔΜ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έπαιρνε τέλος.

· Οι νέες κοινοβουλευτικές διαδικασίες απαιτούν επίσης πλειοψηφία "των αντιπροσώπων που ισχυρίζονται ότι ανήκουν στις μη πλειοψηφικές κοινότητες του πληθυσμού της πΓΔΜ, προκειμένου να περάσουν νόμους "που επηρεάζουν άμεσα την κουλτούρα, τη χρήση της γλώσσας, την εκπαίδευση, τα προσωπικά έγγραφα, και τη χρήση συμβόλων".

Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται επίσης για την εκλογή του ενός τρίτου των δικαστών του Συνταγματικού Δικαστηρίου, τα μέλη του Δημοκρατικού Δικαστικού Συμβουλίου, και του Διαμεσολαβητή. Ο τελευταίος θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις αρχές της μη διάκρισης και της δίκαιης εκπροσώπησης των κοινοτήτων σε δημόσιους φορείς σε όλα τα επίπεδα και σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής. Ωστόσο, εναπόκειται στα μέλη του κοινοβουλίου να αποφασίσουν αν είναι μέλη της πλειοψηφίας ή όχι.

· Η συμφωνία προβλέπει ενισχυμένη συμμετοχή των μελών των μειονοτήτων στους δημόσιους οργανισμούς, καθώς η "δίκαιη εκπροσώπηση", γίνεται τώρα συνταγματική αρχή. Το κράτος θα συνεχίσει την πρακτική της θετικής διάκρισης των μειονοτήτων στις εγγραφές στα πανεπιστήμια. Από την άλλη πλευρά, στον κρίσιμο τομέα της αστυνομίας, συμφωνήθηκε ότι έως το 2004 η αστυνομία θα έπρέπε να αντιπροσωπεύει λίγο πολύ την εθνοτική σύνθεση της χώρας.

· Η συμφωνία προβλέπει επιπλέον εκτεταμένη αποκέντρωση. Οι τοπική αυτοδιοίκηση ως αποτέλεσμα απέκτησαν πολύ περισσότερες αρμοδιότητες. Όμως, προκειμένου να καταστούν βιώσιμες οι οικονομικές οντότητες η χρηματοδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να τεθεί σε υγιέστερη βάση, και ο αριθμός των δήμων πρέπει να μειωθεί από το τρέχοντα αριθμό των 123 σε 87.

· Όσον αφορά την παύση των εχθροπραξιών, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ κλήθηκαν να συλλέξουν τα όπλα του UCK και να επιβλέψουν την αποστράτευση του, μια αποστολή στην οποία το ΝΑΤΟ αναφερόταν ως "Essential Harvest" (Απαραίτητος Θερισμός). Το ΝΑΤΟ και ο UCΚ συμφώνησαν ότι θα έπρεπε να συλλεχθούν 3.300 όπλα από τον UCΚ, παρά τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης των Σκοπίων ότι ο UCΚ είχε στην κατοχή του έως και 85.000 όπλα.

Η διαδικασία για την τροποποίηση του συντάγματος θα έπρεπε να αρχίσει αφού είχε παραδοθεί το ένα τρίτο του οπλισμού. Μετά την τελική αποστράτευση του UCK, το κοινοβούλιο της πΓΔΜ θα περνούσε τις βασικές τροποποιήσεις του συντάγματος καθώς και ορισμένους συνοδευτικούς νόμους μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου 2001 το αργότερο. Ο Ali Ahmeti (πολιτικός ηγέτης του UCK) ανακοίνωσε τη διάλυση της επαναστατικής οργάνωσης στις 27 Σεπτεμβρίου, αφού παραδόθηκαν περισσότερα από 3.800 όπλα.

Οι Σκοπιανοί πολιτικοί ώντας αντίθετοι με τη Συμφωνία, συνειδητά άρθρωσαν και ταυτόχρονα χειραγώγησαν τις ευρέως διαδεδομένες ανησυχίες μεταξύ των Σκοπιανών σχετικά με την εθνική τους ταυτότητα, την οποία πολλοί είδαν να απειλείται από τους όρους της συμφωνίας. Κατά συνέπεια, η αντίθεση στη Συμφωνία αφορούσε κυρίως στις διατάξεις που είχαν να κάνουν με την ταυτότητα του κράτους και είχε πιο συμβολικό χαρακτήρα.

Οι εκτεταμένες αλλαγές στην επίσημη χρήση άλλων γλωσσών, ή στην εισαγωγή της "Διπλής πλειοψηφίας" στο κοινοβούλιο, δεν προκάλεσαν μεγάλη δημόσια συζήτηση.

Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πλέον, τα ζητήματα που απασχόλησαν τους Σκοπιανούς ήταν αυτά που οι ίδιοι θεώρησαν ότι απειλούσαν την ταυτότητα τους. Περισσότερο αγανακτισμένη με τη Συμφωνία φάνηκε η πολιτική και πνευματική ελίτ της χώρας, η οποία ήταν και αυτή που οικοδόμησε το "Μακεδονικό" έθνος, παρά οι κοινοί πολίτες.

Τα ΜΜΕ και η βοήθεια τους στην εξάπλωση του εθνικισμού

Η κοινή γνώμη ήταν σε μεγάλο βαθμό εχθρική προς τη Συμφωνία. Οι κυριότερες εφημερίδες την ονόμασαν "μοιραία επιείκεια στην τρομοκρατία", η οποία απειλούσε τη μελλοντική ύπαρξη της χώρας, γιατί οι πραγματικοί στόχοι των Αλβανών εξτρεμιστών δεν ήταν η απόκτηση δικαιωμάτων αλλά και εδαφών.

Η έχουσα μεγάλη επιρροή ημερήσια Dnevnik παρομοίαζε τη Συμφωνία με την ειρηνευτική συμφωνία του Dayton το 1995. Η μεγάλη καθημερινή εφημερίδα Utrinski Vesnik την παραλλήλησε με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913, η οποία "δίχασε τη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας μεταξύ Βουλγαρίας, Ελλάδας και Σερβίας μετά την ολοκλήρωση του Β ' Βαλκανικού Πολέμου".

Αυτές οι αξιολογήσεις προκάλεσαν το αίσθημα ότι η πΓΔΜ ήταν (και πάλι) θύμα των παρεμβαλόμενων Υπερδυνάμεων. Οι Σκοπιανοί διανοούμενοι και πολιτικοί, αλλά και πολλοί απλοί Μακεδόνες, αισθάνθηκαν προδομένοι από την διεθνή κοινότητα, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, τους οποίους κατηγόρησαν ότι τάχθηκαν υπέρ των Αλβανών. (...)

Ορισμένοι Σκοπιανοί ιστορικοί έκαναν λόγο για σχέδιο περί "Μεγαλης Αλβανίας" τόσο από τους Αλβανούς της πΓΔΜ όσο και από το αλβανικό κράτος. Επιδιώχθηκε μάλιστα παραλληλισμός μεταξύ των τωρινών αλβανικών απαιτήσεων και της Μεγάλης Αλβανίας του Β Παγκοσμίου Πολέμου, που ήταν δημιούργημα της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας.

Ο φόβος της αλβανικής αποστασίας, επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι οι Αλβανοί αυξάνονται πληθυσμιακά πολύ περισσότερο από τους Σκοπιανούς και ζουν κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές κοντά στο Κοσσυφοπέδιο και την Αλβανία. Οι Σκοπιανοί ως εκ τούτου φοβούνται μη χάσουν τη «χώρα» τους από τους Αλβανούς. Εξέφρασαν επίσης λύπη για το γεγονός ότι πολλοί Αλβανοί μετανάστευσαν από το Κοσσυφοπέδιο.

Το 'κράτος' είναι αυτό που θεωρούν οι Σκοπιανοί ως μόνο μέσο προστασίας της απειλούμενης νεοαποκτηθείσας ταυτότητας τους.. Η ιστορία τους αναφέρει ότι η Βουλγαρία και η Ελλάδα είχαν "αρπάξει" κομμάτια από την γη τους, έτσι θεωρούν πως το μέρος της χώρας που έχει απομείνει πρέπει να έχει χαρακτήρα εθνικά "Μακεδονικό". Γι'αυτό το λόγο, ο τότε Σκοπιανός προέδρος Μπόρις Τραϊκόφσκι, ζήτησε από τον τέως πρόεδρο των ΗΠΑ George W. Bush να βοηθήσει στην εξεύρεση ενός νέου συμβιβασμού. Τα αλβανικά κόμματα, από την άλλη πλευρά, απέρριψαν οποιαδήποτε επαναδιαπραγμάτευση.

Ήταν ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Κύρο Ρόμπερτσον και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας Χαβιέ Σολάνα, που διαπραγματεύθηκαν ένα νέο προοίμιο, το οποίο τελικά ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο στις 16 Νοεμβρίου 2001.

Αναφέρει τα εξής:

Οι πολίτες της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, του Μακεδονικού λαού, καθώς και εκείνων των πολιτών που ζουν εντός των συνόρων της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και είναι μέλη του αλβανικού λαού, του τουρκικού λαού, του Βλάχικου λαού, του σερβικού λαού, του λαού των Ρόμα και των άλλων λαών, λαμβάνουν οι ίδιοι την ευθύνη για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας τους.

Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι από το 1944 και μετά, (από την απόφαση δηλαδή του Τίτο και μετά να βαφτίσει τους Βουλγαροσλάβους "Μακεδόνες"), οι προσλήψεις ειδικά στις διοικητικές θέσεις εργασίας είχαν ένα σαφές εθνοτικό μοτίβο. Αυτό ήταν, αφενός, συνέπεια της προσπάθειας για τη δημιουργία ενός "Μακεδονικού" έθνους, το οποίο παρείχε κρατικές παροχές, κυρίως στους αυτοαποκαλούμενους "εθνικούς Μακεδόνες", των οποίων η αίσθηση ότι ανήκουν στην φανταστική κοινότητα του "Μακεδονικού" έθνους έπρεπε να ενισχυθεί.

Από την άλλη πλευρά, οι Αλβανοί και οι Τούρκοι είχαν ακόμη χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο από τον ορθόδοξο σλαβικό πληθυσμό. Η συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων Σλάβων στη διοικητική μηχανή της Δημοκρατίας έδωσε προσωπικό συμφέρον στην ύπαρξη του κράτους και την ενίσχυση της ταύτισής τους με το νέο έθνος.

Τα πράγματα άλλαξαν ριζικά αφενός με την ανεξαρτησία της πΓΔΜ (1991), και αφετέρου με την de facto κατάργηση της αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου από τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς (1989/90).

Εθνικές διακρίσεις

Οι Αλβανοί, έχοντας κερδίσει ένα πολύ υψηλότερο επίπεδο πολιτικής εκπροσώπησης στη πΓΔΜ, άρχισαν να αμφισβητούν τα αποκλειστικά δικαιώματα των Βουλγαροσλάβων στο κράτος. Δεν δέχονται τον όρο 'μειονότητα' γιατί αποτελούν, κατά την άποψή τους, περίπου το 30 με 40% του πληθυσμού της χώρας. Ίσως ο αριθμός είναι υπερβολικός, μια που τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για 25 και 28% επί του συνολικού πληθυσμού. Πάντως είναι σαφές ότι ένα τέτοιο ποσοστό δεν μπορεί να αποτελέσει μειονότητα, ιδιαίτερα όταν οι συνήθεις μειονότητες κειμένονται γύρω στο 2%.

Οι Αλβανοί της πΓΔΜ τελικά δεν κατάφεραν να ορθώσουν ανάστημα.. Στην πραγματικότητα, παρέμειναν να υποεκπροσωπούνται σε όλους τους τομείς της επίσημης οικονομίας, γεγονός που δεν οφείλεται μόνο από τα μειωμένα προσόντα τους και το αγροτικό στυλ ζωής τους αλλά και στις εθνικές διακρίσεις στις προσλήψεις. Το 2001, για παράδειγμα, το 84,5% των απασχολούμενων ήταν Σλάβοι σε σύγκριση με το 7,5% των Αλβανών, λαμβάνοντας υπόψη ότι το 20% των εγγεγραμμένων ανέργων ήταν Αλβανοί.

Μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων, μόλις το 10% είναι Αλβανοί, και μόνο το 4% των αστυνομικών είναι αλβανικής καταγωγής.

Η συνεχής και συχνά επιθετική και βίαιη άρνηση των Αλβανών από τους Σκοπιανούς δημιούργησε γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη του αλβανικού εξτρεμισμού μεταξύ των τμημάτων του αλβανικού πληθυσμού που δεν επωφελήθηκαν από τις στενές σχέσεις με τα αλβανικά κόμματα στην εξουσία.

Από την άλλη πλευρά, η οικονομία της πΓΔΜ βρίσκεται σε βαθιά κρίση το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας λόγω μιας πληθώρας παραγόντων: την κατανομή της Γιουγκοσλαβίας, τις διαρθρωτικές ανισορροπίες, την οικονομική αναδιάρθρωση, τον ελληνικό οικονομικό αποκλεισμό μέχρι το 1995, το εμπάργκο του ΟΗΕ κατά της Γιουγκοσλαβίας μέχρι το 2000, τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο και την κρίση των προσφύγων του 1999. Οι ελάχιστες οικονομικές ευκαιρίες και το υψηλό ποσοστό ανεργίας (περίπου 30-40%), έκαναν τους Σκοπιανούς ακόμη λιγότερο διατεθειμένους να μοιραστούν τα λίγα που είχαν μείνει από την σοσιαλιστική οικονομική ανάπτυξη. Γι'αυτό και η απροθυμία τους να παραιτηθούν από τη συνταγματική και πολιτική ευμένια, έναντι των Αλβανών.

Δημογραφικά - Ένας κόσμος χωριστά

Οι Αλβανοί συμβάλλουν σχεδόν στο 70% της φυσικής αύξησης του πληθυσμού στη πΓΔΜ. Σε δώδεκα δήμους (από 123 συνολικά), οι Αλβανοί αποτελούν περισσότερο από το 95% του πληθυσμού, σε πέντε δήμους μεταξύ 75-95% και σε άλλους οκτώ δήμους μεταξύ 50-75%.

Πέρα από τις περιφέρειες όπου πλειοψηφούν οι Αλβανοί, υπάρχει σημαντικός αλβανικός πληθυσμός και στην πόλη των Σκοπίων (περίπου 25%). Στα αλβανικά χωριά της πΓΔΜ θα μπορούσε κανείς άψογα να μεγαλώσει και να ζήσει όλη του τη ζωή χωρίς ποτέ να έρθει σε επαφή με Σκοπιανό. Αλλά ακόμη και στις μεικτές πόλεις η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι πολύ περιορισμένη. Εντυπωσιακή απόδειξη αποτελεί το ελάχιστο ποσοστό των μόλις δεκαέξι μεικτών γάμων, το 1999.

Οι Σκοπιανοί και οι Αλβανοί σπάνια επικοινωνούν μεταξύ τους. Διαβάζουν διαφορετικές εφημερίδες, πηγαίνουν σε διαφορετικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ακούνε διαφορετικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και παρακολουθήσουν διαφορετικά τηλεοπτικά προγράμματα.

Οι Σκοπιανοί ειδικά αγνοούν σε μεγάλο βαθμό τους Αλβανούς, επειδή σχεδόν κανείς δε μιλάει τη γλώσσα τους. Οι αντιλήψεις τους είναι γεμάτες προκαταλήψεις, και συχνά εκφράζουν αντι-ισλαμικά αισθήματα έναντι των Αλβανών (οι οποίοι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία μουσουλμάνοι).

Από πολιτική άποψη, μια σημαντική συνέπεια του μεγάλου χάσματος είναι ότι οι περισσότεροι Σκοπιανοί θεωρούν ότι οι Αλβανοί έχουν κρυφή ατζέντα. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων το 2001, ο Arben Xhaferi, αρχηγός του DPA, ο οποίος θεωρείται από τη Δύση μετριοπαθής, συνήθως απεικονίζεται από τα Σκοπιανά μέσα ενημέρωσης ως ο διάβολος που θέλει να καταστρέψει την "Μακεδονία" και μίσθωνε τρομοκράτες για την επίτευξη αυτού του στόχου. Απόδειξη αυτής της στάσης είναι η συνέντευξη του ακαδημαϊκού Blaze Ristovski ο οποίος ισχυρίστηκε ότι οι "Μακεδόνες" αντιμετώπισαν "Κοσσυφοπέδιοποίηση" παρομοιάζοντας τον UCK με τον IRA, διότι ο UCΚ είχε και τρομοκρατική και πολιτική πτέρυγα, η τελευταία αποτελούμενη από τα Αλβανικά κόμματα στην κυβέρνηση και το κοινοβούλιο.

Σκοπιανοί ιστορικοί καλλιεργούν ενεργά τέτοιες απόψεις, όταν μιλούν για την ιδεολογία της "Μεγάλης Αλβανίας" μεταξύ των Αλβανών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Την άποψη αυτή συμμερίζονται ευρέως οι Σκοπιανοί. Έτσι, τα αλβανικά αιτήματα, όσο συγκεκριμένα και να είναι συχνά θεωρούνται ως βήματα προς την απόσχιση.

Έτσι, οι Αλβανοί της πΓΔΜ περιμένουν ακόμη την πλήρη εφαρμογή και εδραίωση της Συμφωνίας της Οχρίδας. Η εμμονή της πΓΔΜ περί εθνικής ταυτότητας, γλώσσας και ιστορίας καθιστά αδύνατη την απόδοση μιας ισχυρότερης πολιτικής ταυτότητας η οποία θα διασφάλιζε και την πολιτιστική ταυτότητα των πολιτών της.

Δώρα Σπυρίδου
Macedonia Hellenic Land

Πηγές
Tirana ATA

Ulf Brunnbauer - The Implementation of the Ohrid Agreement: Ethnic Macedonian Resentments

http://www.macedoniahellenicland.eu/content/view/864/1/lang,el/

.