CSI Αρχαία Ελλάδα

http://www.hellasontheweb.org

Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε "CSI Αρχαία Ελλάδα". Μια τεχνική υπολογιστή δίνει πλέον τη δυνατότητα να αναγνωρίζουμε τους διαφορετικούς τεχνίτες που δημιούργησαν τις αρχαίες επιγραφές, κατόρθωμα που συνήθως απαιτεί πολλά χρόνια ακαδημαϊκής εργασίας.

Ο Stephen Tracy, Έλληνας ακαδημαϊκός και επιγραφολόγος στο Institute for Advanced Study του Princeton, New Jersey μας πληροφορεί ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο γίνεται από έναν υπολογιστή. Ο Tracy προκάλεσε μια ομάδα ειδικών στους υπολογιστές να αποδώσουν 24 αρχαίες ελληνικές επιγραφές στους νόμιμους κατασκευαστές τους. "Δεν γνώριζαν τίποτε σχετικά με επιγραφές», αναφέρει.

Ο Tracy πέρασε την καριέρα του κάνοντας τέτοιες αποδόσεις, οι οποίες βοηθούν τους μελετητές να προσδώσουν σταθερότερες ημερομηνίες στις δεκάδες χιλιάδες Αττικές και Αθηναϊκές πέτρινες περιγραφές που έχουν βρεθεί..

"Οι περισσότερες επιγραφές που βρίσκουμε είναι πολύ αποσπασματικές. Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε ημερομηνία και, όπως ισχύει για όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα, όσο πιο ακριβής είναι η ημερομηνία που μπορείς να δώσεις σε ένα χειροποίητο αντικείμενο, τόσα περισσότερα μπορεί να σου πει."

Ακριβώς όπως η αγγλική γραφή μεταμορφώθηκε από περίτεχνο κείμενο με σκαλιστά κοσμήματα στη χρηστική καλλιγραφία που εφαρμόζεται σήμερα, έτσι και οι ελληνικές μαρμάρινες επιγραφές εξελίχθηκαν κατά την πορεία του πολιτισμού.

"Τα γράμματα του 5ου αιώνα π.Χ. και τα γράμματα του 1ου αιώνα π.Χ., δεν δείχνουν πάρα πολύ όμοια, και ακόμη και ένας αρχάριος μπορεί να τα ξεχωρίσει," λέει ο Tracy.

Προσοχή στη λεπτομέρεια

Το να περιορίσεις τις επιγραφές σε ένα παράθυρο μικρότερο από 100 χρόνια, απαιτεί ένα καλύτερα εκπαιδευμένο μάτι, για να μην αναφέρουμε το χρόνο και την προσπάθεια που απαιτείται. Ο Tracy αφιέρωσε 15 χρόνια για το πρώτο του βιβλίο.

"Ένα 'γιώτα' είναι λίγο πολύ σαν ένα άλλο, αλλά ξέρω έναν χαράκτη, ο οποίος φτιάχνει ένα γιώτα με μια μικρή 'μολυβιά' στην κορυφή του γράμματος. Δεν ξέρω κανέναν άλλο χαράκτη που κάνει το ίδιο. Αυτό γίνεται γι' αυτόν, κάτι σαν υπογραφή," μας πληροφορεί ο Tracy, ο οποίος στηρίζεται κυρίως στο σχήμα ξεχωριστών γραμμάτων για να αποδόσει πατρότητα στις επιγραφές.

Ωστόσο, αυτές οι υπογραφές δεν είναι πάντα εμφανείς ακόμα και μετά από επίπονη ανάλυση, και οι αποδόσεις ποικίλλουν μεταξύ των μελετητών, όπως αναφέρει ο Μιχαήλ Παναγόπουλος, ειδικός Πληροφορικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ο οποίος ηγήθηκε της εργασίας μαζί με το συνάδελφό του Κωνσταντίνο Παπαοδυσσέα.

"Θα μπορούσα να σας δείξω δύο Α τα οποία φαίνονται ακριβώς όμοια και μπορώ να σας πω ότι προέρχονται από διαφορετικούς χαράκτες", μας λέει ο Παναγόπουλος.

Πλατωνική υλοποίηση

Η ομάδα του Παναγόπουλου προσδιόρισε πώς ήθελαν να μοιάζει το κάθε γράμμα οι χαράκτες, υπερθέτοντας ψηφιακές σαρώσεις του ίδιου γράμματος σε κάθε επιγραφή. Αποκαλούν αυτό τον μέσο όρο "πλατωνική υλοποίηση" του γράμματος.

Αφού υπολόγισαν έτσι έξι ελληνικά γράμματα, που επιλέχθηκαν για τη ευκρίνεια τους - Α, Ρ, Μ, Ν, Ο και Σ - και για τις 24 επιγραφές, η ομάδα του Παναγόπουλου συνέκρινε όλα τα κείμενα που τους παρείχε ο Tracy.

Οι ερευνητές απέδωσαν σωστά τις επιγραφές σε έξι διαφορετικούς χαράκτες, οι οποίοι εργάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 334 π.Χ. και 134 π.Χ. - ποσοστό επιτυχίας 100%. Ο Tracy εξέφρασε την έκπληξη του για την επιτυχία τους, η οποία τον ενθάρρυνε παράλληλα.

"Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα", συμφωνεί ο Lambert Schomaker, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Groningen στην Ολλανδία, ο οποίος ανέπτυξε υπολογιστικές μεθόδους για να αναγνωρίσει το γραφικό χαρακτήρα μοναχών του μεσαίωνα, που είναι είναι πολύ πιο εύκολο από το να συνδέσεις σημάδια σμίλης πάνω στην πέτρα.

Σχέδιο Βάσης δεδομένων

Παρά το γεγονός ότι η ομάδα του Παναγόπουλου απέδωσε σωστά τις επιγραφές στους χαράκτες τους, ο Schomaker ανησυχεί ότι οι σκιές μπορούν να στρεβλώσουν τις ψηφιακές φωτογραφίες που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση, λέγοντας ότι η σάρωση των επιγραφών από τρισδιάστατο λέιζερ μπορεί να προσφέρει περισσότερη ακρίβεια.

Ο Παναγόπουλος λέει ότι η ομάδα του θα χρησιμοποιήσει 3D εικόνες στο μέλλον.

Οι Έλληνες επιστήμονες Πληροφορικής θέλουν επίσης να δημιουργήσουν μια ολοκληρωμένη βάση δεδομένων ψηφιακών επιγραφών με τους χαράκτες τους, έτσι ώστε οποιαδήποτε πρόσφατη ανακάλυψη ή ανάλυση επιγραφής θα μπορούσε να αποδοθεί χρήγορα και με ημερομηνία χάραξης.

Μετάφραση: Hellas on the Web

Αναφορές:
Μελέτη Παναγόπουλου "- IEEE Transactions για Pattern Analysis και Machine Intelligence (DOI: 10.1109/TPAMI.2008.201)
Έκθεση Tracy - American Journal of Archaeology (Vol 113 (2009), αριθ 1, σ. 99-102)

Πηγή: newscientist.com.