Μετέωρο βήμα η γεωπολιτική υπεραξία της Κύπρου

Αδυναμία διαχρονικά αξιοποίησης της στρατηγικής σημασίας του νησιού
ΤΟΥΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Ηστρατηγική και γεωπολιτική υπεραξία της Κύπρου αποτελεί διαχρονικά ένα γεγονός που προκάλεσε αλλεπάλληλες και διαδοχικές κατακτήσεις του νησιού από ξένους, αλλά και πολλές πολιτικές περιπλοκές στη σύγχρονη Ιστορία της.

Η αξιοποίηση αυτού του εργαλείου, που έχει επιβεβαιωθεί και κατά τον πόλεμο του Λιβάνου το 2006, δεν έγινε, καθώς η άσκηση πολιτικής και η διαμόρφωση τακτικής στηρίχθηκε, κυρίως από το 1974 και εντεύθεν, σε αμυντικογενείς προσανατολισμούς.
Η γεωπολιτική της διάσταση έχει ενταχθεί, κυρίως μετά την τουρκική εισβολή του 1974, στη λογική της διαχείρισης του κυπριακού προβλήματος από τους εν δυνάμει μεσολαβητές. Είναι προφανές πως οι συζητήσεις που διεξάγονται στο Κυπριακό, οι προτάσεις που υποβάλλονται από τρίτους, όπως και τα σχέδια λύσης, έχουν ως βασικό συστατικό τη γεωπολιτική σημασία του νησιού.

Από τη μορφή και το περιεχόμενο της λύσης, όπως μέχρι σήμερα προωθούνται διά προτάσεων και σχεδίων, θα καθορισθεί εν πολλοίς και αυτός που θα έχει και τον στρατηγικό έλεγχο του νησιού. Η ανατροπή αυτών των επιδιώξεων που εκδηλώνονται από την Τουρκία αλλά και τη Βρετανία, όπως και τις ΗΠΑ σε μικρότερο βαθμό, θα απομακρύνει θνησιγενείς συνταγές επίλυσης του προβλήματος, που θα έχουν περιεχόμενο με ημερομηνία λήξης.

Είναι ίσως γι’ αυτό που έχει σημασία τόσο το περιεχόμενο και η μορφή της λύσης του κυπριακού προβλήματος όσο και ο βαθμός και το είδος της εμπλοκής τρίτων για την εφαρμογή ή την εποπτεία της συμφωνίας. Είναι όμως απαραίτητο η στρατηγική σημασία της χώρας να αξιοποιείται προς όφελός της.

Η Τουρκία
Η Τουρκία θεωρεί πως ο στρατηγικός έλεγχος της Κύπρου, η ομηροποίηση του νησιού, θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της στην ευρύτερη περιοχή. Χρησιμοποιεί τους Τουρκοκύπριους ως όχημα για να εκπληρώσει τους ευρύτερους σχεδιασμούς της στην περιοχή. Η τακτική που ακολούθησε, σταθερά και χωρίς αναπροσαρμογές ακόμη και πριν από την κυπριακή ανεξαρτησία το 1960, η αναβάθμιση του δικού της ρόλου, που κατά καιρούς διαπιστώνεται, έχουν προσφέρει σοβαρά πολιτικά πλεονεκτήματα στην Τουρκία. Η χώρα αυτή μπήκε, με τις ευλογίες των Βρετανών, ως εγγυήτρια στο νεοσύστατο κράτος· στη συνέχεια, με τη συνεχή υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας, προχώρησε στην εισβολή του 1974, ενώ σήμερα διεκδικεί να νομιμοποιήσει την παράνομη κατοχή μέσω μιας συμφωνίας η οποία θα στηρίζεται στα αποτελέσματα της εισβολής. Μιας συμφωνίας που θα της διασφαλίζει την εσαεί παρουσία της στην Κύπρο.

Οι Βρετανοί
Το Λονδίνο αποτελεί τη σταθερότερη δύναμη που δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την αξιοποίηση των στρατηγικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει η γεωγραφική θέση της Κύπρου. Η Κύπρος χρησιμοποιήθηκε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου αλλά και στη συνέχεια, στην προσπάθεια διαχείρισης της «νέας κατάστασης πραγμάτων» που προέκυψε με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η συνεχής αναβάθμιση των στρατιωτικών βάσεων γίνεται για να εξυπηρετήσει τα τελευταία χρόνια και τους Αμερικανούς. Η Λευκωσία δεν αμφισβήτησε ποτέ ευθέως, πλην μερικών εξαιρέσεων, το ρόλο της Βρετανίας στο νησί. Είτε υπήρχε σύγκρουση με το Λονδίνο σε πολιτικό επίπεδο είτε όχι, η απρόσκοπτη λειτουργία των βάσεων, ακόμη και κατά παράβαση των Συνθηκών Εγκαθίδρυσης του 1960, αποτέλεσε και αποτελεί άβατο για τη Λευκωσία. Οι στρατηγικές επιδιώξεις της Βρετανίας στο νησί δεν αποτέλεσαν ποτέ στο παρελθόν στοιχείο πολιτικής αξιοποίησης ούτε ενός πάρε δώσε. Κι αυτό αποτελεί μια πολιτική επιλογή των εκάστοτε κυβερνήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες αντιμετώπιζαν ενίοτε με καχυποψία τους Βρετανούς, αλλά ουδέποτε αμφισβήτησαν το ρόλο τους.

Η Ελλάδα
Η Αθήνα δεν έχει ολοκληρωμένη, συνολική στρατηγική στην ανατολική Μεσόγειο, κι αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της αδυναμίας της να ξεφύγει από την πεπατημένη πολιτική τού αθηναϊκού κράτους, όσο και της φοβικής αντιμετώπισης των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής. Η ενίσχυση και η βοήθεια προς την Κύπρο, που γίνεται για εθνικούς βασικά λόγους, δεν μπορεί να έχει αποτελέσματα εάν η Ελλάδα δεν έχει στρατηγική στην περιοχή, η οποία θα πρέπει να είναι κοινή με την Κύπρο και θα στοχεύει στην αξιοποίηση προς όφελός τους της ρευστής κατάστασης στη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα ως κράτος, και ο ελληνισμός ευρύτερα, οφείλει, και για λόγους αντιμετώπισης της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, να αντιτάξει μια συνολική πολιτική στην περιοχή. Μια πολιτική η οποία θα στοχεύει να καθιερώσει τις δυο χώρες, Ελλάδα και Κύπρο, ως εξισορροπητικές δυνάμεις. Να αποτελέσουν ένα σοβαρό αντίβαρο στους τουρκικούς σχεδιασμούς και να συνιστούν εναλλακτική δύναμη, που θα προσφέρεται για στρατηγικές συμμαχίες.

Η Κυπριακή Δημοκρατία
Το κυπριακό κράτος έχει επιζήσει πολλών επιθέσεων, πολλών υπονομεύσεων. Οι συνεχείς επιθέσεις δεν του επέτρεψαν να διαμορφώσει μια συνολική πολιτική διαχείρισης της γεωπολιτικής του σημασίας. Αυτό βέβαια δεν συνιστά άλλοθι. Από το 1974 και εντεύθεν η στρατηγική σημασία του νησιού δεν έχει αξιοποιηθεί με στόχο να διασφαλίσει καλύτερους όρους επίλυσης του Κυπριακού. Για την ακρίβεια, η Κύπρος είχε ως πλεονέκτημα και εργαλεία άσκησης πολιτικής την Κυπριακή Δημοκρατία, το αναγνωρισμένο κράτος και τη γεωπολιτική της σημασία, τη γεωγραφική της θέση.

Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει περισσότερα και σημαντικότερα πλεονεκτήματα και εναπόκειται στους διαχειριστές του Κυπριακού να τα αξιοποιήσουν. Παλαιότερα είχε εκφρασθεί από τον βετεράνο πολιτικό, σοσιαλιστή Βάσο Λυσσαρίδη, η ανάγκη για την αξιοποίηση των εμπλεκόμενων συμφερόντων. Να υπάρξει δηλαδή καθορισμός των διαφορετικών συμφερόντων που έχουν διαφορετικές χώρες και να αξιοποιηθούν προς όφελος των προσπαθειών λύσης του Κυπριακού. Αυτά μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: • Οι Βρετανοί διαθέτουν βάσεις στο νησί, τις οποίες χρησιμοποιούν και οι Αμερικανοί αλλά και το ΝΑΤΟ.

• Οι Αμερικανοί εξασφαλίζουν όλα τα αιτήματα διευκολύνσεων που ζητούν από τη Λευκωσία, χωρίς ανταλλάγματα.

• Οι Αμερικανοί ενίοτε αντιμετωπίζουν την Κύπρο ως μέρος των σχεδιασμών τους που αφορούν την Τουρκία. Ουδέποτε την αντιμετώπισαν χωριστά.

• Οι Ευρωπαίοι, ως σύνολο η ΕΕ αλλά και χώρες ειδικά (Γαλλία, Γερμανία), αναζητούν διέξοδο για άσκηση ρόλου και πολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο. Με τη Γαλλία υπήρξε στρατιωτική συμφωνία αξιοποίησης της αεροπορικής βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο.

Η λύση και οι προοπτικές για τη χώρα
Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗλύση το 2004 με το Σχέδιο Ανάν εξυπηρετούσε βασικά τα στρατηγικά συμφέροντα και τους σχεδιασμούς της Άγκυρας και του Λονδίνου. Διά της μόνιμης παρουσίας τους στην Κύπρο, τους πρόσφερε σημαντικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Τόσο πολιτικά, με τις ρυθμίσεις που προέβλεπε το Σχέδιο Ανάν, όσο και στρατιωτικά (με επιτόπια παρουσία και βάσεις, δικαιοδοσία στην Περιοχή Ελέγχου Πτήσεων ΙR, με δικαιώματα στα χωρικά ύδατα, στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ: δικαίωμα εκμετάλλευσης υποθαλάσσιου πλούτου, δικαίωμα έρευνας και διάσωσης κ.ά).

Το σχέδιο απορρίφθηκε στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, γιατί δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των πολιτών και δεν θα μπορούσε να εφαρμοσθεί. Αμέσως μετά το δημοψήφισμα, την 1η Μαΐου, η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ.

Η Ένωση μπορεί να αξιοποιήσει τη γεωγραφική θέση της Κύπρου (γέφυρα μεταξύ τριών ηπείρων Ασίας, Ευρώπης, Αφρικής) και τη γεωπολιτική της σημασία. Υπό την προϋπόθεση, πάντα, ότι η λύση του Κυπριακού δεν θα καθιστά τη χώρα προτεκτοράτο καμίας τρίτης δύναμης, το κράτος δεν θα λειτουργεί με εξαρτήσεις και οι πολίτες δεν θα ζουν με μειωμένα δικαιώματα.

Η στρατηγική σημασία της Κύπρου θα πρέπει να αξιοποιηθεί τόσο προς όφελος της χώρας και των πολιτών της όσο και προς όφελος της ΕΕ, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζει ως κέρδος την παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας στους κόλπους της.

Οι έρευνες για το πετρέλαιο ΘΑ ΞΕΚΙΝΗΣΟΥΝ;
Υπάρχει πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου; Το ζήτημα τούτο δεν είναι σημερινό. Έχει συζητηθεί πολλές φορές στο παρελθόν, επανήλθε όμως και πρόσφατα, όταν από προκαταρκτικές έρευνες διαφάνηκε πως υπάρχει περίπτωση εντοπισμού κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Το γεγονός ότι οι έρευνες δεν έχουν αρχίσει έγκειται πρωτίστως στην αντίδραση της Τουρκίας, που εκτοξεύει μέχρι και στρατιωτικές απειλές σε βάρος της Κύπρου· αλλά και στις επιφυλάξεις που εξέφρασαν κάποιες διεθνείς εταιρείες, ως απόρροια των απειλών που εκτόξευσε η Άγκυρα. Ανεξαρτήτως τού εάν θα προχωρήσουν ή όχι οι έρευνες, αυτό που διαφαίνεται είναι πως η ύπαρξη κοιτασμάτων (αυτό λένε οι δορυφορικές λήψεις εικόνων, αλλά και οι Αιγύπτιοι που αντλούν πετρέλαιο σε περιοχή που γειτνιάζει με την κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη - ΑΟΖ) αναβαθμίζει τη στρατηγική σημασία της Κύπρου.

Περαιτέρω, το νησί λόγω της γεωγραφικής του θέσης έχει ούτως ή άλλως εγγύτητα με πηγές πετρελαίου και αποτελεί σταθμό μεταφοράς και διακίνησης, ένα άλλο στοιχείο δηλαδή της στρατηγικής σημασίας της Κύπρου.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/07/blog-post_7641.html