ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ... Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ

Πέρασαν δύο δύσκολα χρόνια από εκείνο το Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου όπου η κατάρρευση των Lehman Brothers οδήγησε τον κόσμο σε μια οδυνηρή συνειδητοποίηση – η φρενίτιδα της αδελφότητας της επενδυτικής τραπεζικής απειλούσε τα ίδια τα θεμέλια του καπιταλισμού.


Οι υπέρμετροι κίνδυνοι που είχαν αναλάβει οι τραπεζίτες στα χρόνια της ανάπτυξης, αλλά και οι εξωφρενικές αμοιβές που εισέπρατταν γι’ αυτούς, κατέληξαν να στοιχειώσουν τον κόσμο όλο. Για ένα διάστημα η Γουόλ Στριτ και το Σίτι του Λονδίνου έδειχναν σημάδια μετριοπάθειας. Αλλά οι επιδείξεις ταπεινότητας κράτησαν πολύ λίγο. Την περασμένη βδομάδα ο εκνευρισμός των Βρετανών πολιτικών δεν είχε όριο, καθώς ένα από τα πιο ακριβοπληρωμένα κορυφαία στελέχη της επενδυτικής τραπεζικής, ο Μπομπ Ντάιαμοντ της Barclay’s, ορίστηκε ως ο επόμενος διευθύνων σύμβουλός της, ενώ παράλληλα φάνηκε ότι η ανταγωνίστρια της Barclay’s HSBC εξετάζει την αναβάθμιση του Στιούαρτ Γκιούλιβερ, επικεφαλή της επενδυτικής τραπεζικής της, επίσης σε CEO της.
Ντάιαμοντ αποτυπώνει με ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο τι συμβαίνει όταν ένας άκρως καλοπληρωμένος επικεφαλής μιας επενδυτικής τράπεζας αναλαμβάνει την ηγεσία μιας διεθνούς μεγα - τράπεζας», δήλωσε φανερά ενοχλημένος ο Βινς Κέιμπλ, υπουργός Επιχειρήσεων στην βρετανική κυβέρνηση συνασπισμού. Επομένως, τίποτα δεν άλλαξε;

Οι τράπεζες με τα σαρωτικά κέρδη επιστρέφουν στην παλιά τους αλαζονεία; Κι αν αυτό ισχύει, μπορεί να προκαλέσει μια επικίνδυνη λαϊκίστικη αντίδραση εναντίον του τραπεζικού συστήματος; Οι εποπτικές αρχές επιμένουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πιάσει ξανά ρίζες η παλιά κουλτούρα της ανάληψης υπερβολικών κινδύνων.


Χτες Κυριακή, έγινε μια σημαντική συνάντηση στη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο πρόεδρος της αμερικανικής FED Μπεν Μπερνάνκι και πολλοί άλλοι ομόλογοί τους συγκεντρώθηκαν με τους επικεφαλής των εποπτικών αρχών για να εγκρίνουν την ενίσχυση των κεφαλαιακών απαιτήσεων των τραπεζών.

Πρόκειται για μέρος ενός σχεδίου που ξεκίνησε αμέσως μετά την κατάρρευση των Lehman, με σκοπό την αλλαγή του χαρακτήρα του κλάδου και την αποτροπή μιας νέας κρίσης. Οι αρχές λένε πως οι νέοι κανονισμοί θα περιορίσουν τα χειρότερα των υπερβολών, μειώνοντας συνάμα την κερδοφορία των τραπεζών και εισάγοντας ένα φυσικό φρένο στα επίπεδα των στελεχικών αμοιβών με τρόπο πιο αποτελεσματικό από ό,τι θα έκανε η φορολογία των τραπεζικών μπόνους από τις κυβερνήσεις. Αλλά καθώς η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης θα απαιτήσει 10 χρόνια και πλέον, το ζήτημα της λαϊκής οργής και των λαϊκιστικών αντιδράσεων – που δεν αποκλείεται να μας πάνε σύντομα σε νέες εντάσεις, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες – δεν αντιμετωπίζεται. Επί του παρόντος, όπως το έθεσε ένας τραπεζίτης, το κλίμα στην Αμερική είναι «η γαλήνη μετά την καταιγίδα». Έχοντας ταυτισθεί με το άσχημο και αδηφάγο πρόσωπο του καπιταλισμού και έχοντας θεωρηθεί ως οι κύριοι υπαίτιοι της χρηματοπιστωτικής κρίσης, τα στελέχη της Γουόλ Στριτ επί του παρόντος έχουν βρεθεί για λίγο στο απυρόβλητο. Εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο, η δημόσια συζήτηση εστιάζει στη στασιμότητα της αμερικανικής οικονομίας, στο τραγικά υψηλό ποσοστό ανεργίας και στις προθέσεις της κυβέρνησης Ομπάμα για τη φορολογία των πλουσίων. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού οι πολιτικοί ισχυρίζονται πως έχουν καταγάγει νίκες σε βάρος των τραπεζών και πως έκαναν σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση των χειρότερων υπερβολών του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τον Ιούνιο ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα χαιρέτισε «την πιο σκληρή χρηματοπιστωτική μεταρρύθμιση από την επαύριο της Μεγάλης Ύφεσης». Ελάχιστες μέρες αργότερα, ωστόσο, η αμερικάνικη κυβέρνηση αναγκάστηκε σε μια ενοχλητική υποχώρηση επί της καλούμενης εισφοράς Ομπάμα, που αφορούσε μια έκτακτη φορολογία των τραπεζών ύψους 19 δις δολαρίων, η οποία τελικά δεν επιβλήθηκε, ως αντάλλαγμα για να εξασφαλιστεί η υποστήριξη του νόμου Ντοντ - Φρανκ από τους Ρεπουμπλικάνους.

Τα τραπεζικά λόμπι κέρδισαν επίσης πόντους στο μέτωπο της αντιμετώπισης του προβλήματος του συστημικού μεγέθους των αμερικανικών τραπεζών και είναι πλέον αμφίβολο αν θα υπάρξει ρύθμιση που θα δρομολογηθεί το σπάσιμο σε κομμάτια των ιδρυμάτων που «είναι πολύ μεγάλα για να καταρρεύσουν». Από την άλλη μεριά, το τραπεζικό λόμπι έχασε τη μάχη της ανατροπής του λεγόμενου «Κανόνα Βόλκερ», που πήρε το όνομά του από τον Πολ Βόλκερ, πρώην πρόεδρο της FED, ο οποίος υποχρέωσε τα ασφαλισμένα ιδρύματα να πάψουν να κάνουν συναλλαγές για λογαριασμό τους. Σε άλλα μέτωπα, όπως για παράδειγμα της σύγκρουσης περί του ποιοι τύποι παραγωγών θα πρέπει να πηγαίνουν σε κεντρική εκκαθάριση, οι αποφάσεις θα ληφθούν κατά τη μεταρρύθμιση του εποπτικού πλαισίου που θα ακολουθήσει την επικύρωση του νόμου Ντοντ-Φρανκ. Το ίδιο ισχύει και για τον χαρακτήρα της νέας εποπτικής αρχής χρηματοπιστωτικών προϊόντων που έχει σαν στόχο την προστασία των καταναλωτών. «Προς το παρόν το κύμα του λαϊκισμού έχει σταματήσει επειδή αποκρυσταλλώθηκε στον νόμο Ντοντ-Φρανκ» λέει ο Σκοτ Τάλμποτ, του Financial Services Roundtable, που αποτελεί μια ομάδα πίεσης. «Αλλά παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς πώς αναπτύσσεται η υπηρεσία για την προστασία των καταναλωτών. Αποτελεί μια βασική μέριμνα για τα μέλη μας». Οι κινήσεις των Βρετανών πολιτικών ενάντια στις τράπεζες μέχρι στιγμής υπήρξαν λιγότερο ριζοσπαστικές από των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μόνο συγκεκριμένο μέτρο που ελήφθη ήταν η περσινή επιβολή μιας μεγάλης εφάπαξ εισφοράς στις αμοιβές των τραπεζικών στελεχών από την κυβέρνηση των Εργατικών και η επιβολή ενός φόρου στα πρότυπα των ΗΠΑ από τους διαδόχους τους. Αν ωστόσο οι Ελεύθεροι Δημοκράτες που συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνασπισμού επιμείνουν στη γραμμή τους, η μεταρρύθμιση θα είναι πολύ πιο ριζοσπαστική από ό,τι στην Αμερική. Η πρώτη σελίδα της συμφωνίας για το σχηματισμό του βρετανικού κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ των Συντηρητικών και των Ελεύθερων Δημοκρατών είναι γεμάτη από σχέδια για την αποτροπή μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Ο συνασπισμός υπόσχεται να αντιμετωπίσει το θέμα των «απαράδεκτων μπόνους» και να περιορίσει την ανάληψη κινδύνων στον χρηματοπιστωτικό τρακλάδο. Προτείνει τη διάσπαση των μέγα - τραπεζών σε κομμάτια ζητώντας ενίσχυση του ανταγωνισμού. Και ζητά από τις τράπεζες να αυξήσουν το δανεισμό προς τις επιχειρήσεις. Έχει συστηθεί επίσης μια κυβερνητική επιτροπή για τον τραπεζικό τομέα, με επικεφαλής τον Σερ Τζον Βίκερς, που θα μελετήσει αν πρέπει οι επικίνδυνες δραστηριότητες της επενδυτικής τραπεζικής να διαχωριστούν από τις ασφαλέστερες δραστηριότητες της λιανικής τραπεζικής. Αλλά η αλλαγή στην κορυφή της Barclay’s άναψε εκ νέου τις συζητήσεις για το αν ο κυβερνητικός συνασπισμός κάνει ό,τι θα έπρεπε για να τιμήσει τις υποσχέσεις του. Για τους Ελεύθερους Δημοκράτες, ο διορισμός του Ντάιαμοντ στην ηγεσία της μεγαλύτερης βρετανικής τράπεζας αποτελεί μια ευκαιρία να ανοίξουν εκ νέου τη συζήτηση για τις τράπεζες. Ο Νικ Κλιτζ, επικεφαλής των Ελεύθερων Δημοκρατών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, πιστεύει ότι το κόμμα του μπορεί να επιβεβαιώσει την καθαρότητα της ταυτότητάς του στον κυβερνητικό συνασπισμό διεξάγοντας μια λαϊκιστική καμπάνια ενάντια στις υπερβολές των τραπεζών. Ο υπουργός Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν δεν είναι οπαδός του κ. Ντάιαμοντ αλλά έσφιξε τα δόντια όταν έμαθε το διορισμό του. Πριν τις γενικές εκλογές του Μαΐου, ο κ. Όσμπορν έλεγε ότι το πακέτο αμοιβής του Ντάιαμοντ την επαύριο της χρηματοπιστωτικής χρήσης ήταν αδιανόητο. Αλλά τώρα που βρίσκεται στο Υπουργείο Οικονομικών, ο πολιτικός των Συντηρητικών θέλει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τις τράπεζες και να περιορίσει τις εντάσεις. Αν και η βρετανική κυβέρνηση θα ήθελε μια νέα ισορροπία για την οικονομία προς όφελος της «πραγματικής μηχανικής και όχι της χρηματοπιστωτικής μηχανικής», χρειάζεται παρά ταύτα έναν ισχυρό χρηματοπιστωτικό τομέα προκειμένου να οδηγήσει τη βρετανική οικονομία σε ανάκαμψη. Η επιβολή φόρου ύψους δύο δις στερλινών στις τράπεζες – που ανακοινώθηκε στον προϋπολογισμό του Ιουνίου – δεν ενόχλησε ιδιαίτερα το Σίτι που περίμενε να πληρώσει πολύ περισσότερα και οι συνεργάτες του Όσμπορν λένε ότι ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών δεν σκοπεύει να αυξήσει το ποσό. Και ναι μεν προχωρά η επεξεργασία των κανόνων για τη σύνδεση των αμοιβών των στελεχών με τη μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα, αλλά ο Όσμπορν δεν προτίθεται να επιβάλλει στις τράπεζες μεγάλους φόρους, σαν κι αυτούς που του επέβαλαν πέρσι οι Εργατικοί. Το βρετανικό Υπουργείο Οικονομικών προσπαθεί να πετύχει διεθνή συμφωνία για έναν φόρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών στη βάση των αμοιβών των στελεχών, ωστόσο κατ’ ιδίαν η ομάδα του Όσμπορν εξομολογείται ότι δεν βλέπει τέτοια συμφωνία στον ορίζοντα.

Σε ό,τι αφορά τη διάσπαση των μέγα - τραπεζών σε κομμάτια, ο Όσμπορν έχει πιο ήπια γραμμή από τους Ελεύθερους Δημοκράτες και ως εκ τούτου υπάρχουν ισχυρές προσδοκίες ότι η επιτροπή θα προτείνει κάτι πολύ πιο ευέλικτο από το διαχωρισμό μεταξύ της επενδυτικής και της λιανικής τραπεζικής. Ο Όσμπορν έχει δεχτεί τις έντονες προειδοποιήσεις του Σίτι να μην ωθήσει τα πράγματα στα άκρα – διαφορετικά τράπεζες όπως η HSBC, η Barclay’s και η Standard Chartered έχουν απειλήσει ότι θα μεταφέρουν την έδρα τους εκτός Αγγλίας. Ο κ. Όσμπορν και ο κ. Κέιμπλ εν τω μεταξύ δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να ασκήσουν τις απαιτούμενες πιέσεις στις τράπεζες για την ενίσχυση του δανεισμού των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων – ένα ζήτημα σημαντικής έντασης μεταξύ πολιτικών και τραπεζών σε όλο τον κόσμο, αλλά ιδίως στη Βρετανία. Ο κ.Κέιμπλ είναι μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι οι τράπεζες «έπεσαν στα μαλακά» και ότι το σύμφωνο του βρετανικού κυβερνητικού συνασπισμού προβλέπει πολύ πιο δραστικά μέτρα για την χαλιναγώγηση των μπόνους, την αύξηση του δανεισμού και τον περιορισμό των κινδύνων. Αλλά ακόμη και αυτός την περασμένη εβδομάδα υιοθέτησε πιο μετριοπαθείς τόνους, κάνοντας λόγο για «καλύτερους τρόπους» αντιμετώπισης των διαφορών μεταξύ λιανικής και επενδυτικής τραπεζικής στο πλαίσιο του ίδιου ιδρύματος από ό,τι η «βάναυση διάρρηξη». Άνθρωποι του περιβάλλοντός του λένε ότι οι συνομιλίες με τον Στίβεν Γκριν, που όπως ανακοινώθηκε αυτή την εβδομάδα παραιτείται από πρόεδρος της HCBC για να γίνει υπουργός Eμπορίου, τον έπεισαν για τα οφέλη μιας πιο μετριοπαθούς προσέγγισης. Με τον κ. Γκριν, που σύντομα θα γίνει Λόρδος, να συμμετέχει στην επιτροπή του Υπουργείου Οικονομικών που θα πρέπει μέσα στον επόμενο ένα χρόνο να αποφασίσει πώς θα εφαρμοστούν οι προτάσεις της επιτροπής για τη μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος, το ενδεχόμενο ριζοσπαστικών διαρθρωτικών αλλαγών μοιάζει όλο και λιγότερο πιθανό. Παρ’ όλα τα σημάδια μετριοπάθεια πάντως, το λαϊκό αίσθημα ενάντια στις τράπεζες μπορεί να ανανεωθεί και να καταλήξει σε τοξικό πολιτικό κλίμα, ιδίως το Φεβρουάριο και τον Μάρτιο όπου οι τράπεζες αρχίζουν να πληρώνουν τις αμοιβές των στελεχών τους. Αν οι τράπεζες αντιστρέψουν τη φετινή τάση – όπου η αναλογία των μπόνους ως προς τα συντελούμενα κέρδη έπεσε σε λίγο πάνω του 30% σε σύγκριση με 40% και πλέον των προηγούμενων χρόνων – μπορεί να εξεγερθούν και οι πολιτικοί και ο απλός κόσμος. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η έκρηξη των λαϊκιστικών εντάσεων μπορεί να έρθει νωρίτερα, επειδή υποδαυλίζεται από την εκλογική καμπάνια. Πολλοί πιστεύουν ότι η κοινή γνώμη μπορεί να μεταστραφεί μέσα σε ένα λεπτό – τα χρυσά μπόνους ή κάποιο άλλο χρηματοπιστωτικό σκάνδαλο να αναζωπυρώσουν τη διάχυτη λαϊκή οργή ενάντια σε εκείνους που κάποτε ο πρόεδρος Ομπάμα ονόμασε «χοντρές γάτες».

Σε μια συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο πέρσι, ο Ομπάμα προειδοποίησε τους κορυφαίους τραπεζίτες της Αμερικής ότι «η κυβέρνησή του είναι το μόνο που στέκει ανάμεσα σε σας και τα δικράνια». Ο Ρότζερ Άλτμαν, πρόεδρος της Evercore Partners, μιας εταιρείας private equity και πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών παρατήρησε ότι όλα τα χρόνια που εργάζεται στον χρηματοπιστωτικό κλάδο ποτέ δεν είδε τέτοιο ρήγμα ανάμεσα στη Γουόλ Στριτ και την υπόλοιπη Αμερική. «Αυτό το κενό δεν έχει γεφυρωθεί – ούτε καν πλησιάζει να γεφυρωθεί. Η πρόβλεψή μου είναι το λαϊκιστικό αίσθημα ενάντια στη Γουόλ Στριτ απλά κοιμάται και μπορεί εύκολα να επιστρέψει τους επόμενους μήνες».

SOFOKLEOUS 10

http://ellinikoforum.blogspot.com/2010/09/blog-post_14.html