Το αβέβαιο μέλλον της ευρωζώνης

Μια πρόσφατη συνάντηση της ΕΕ που είχε σκοπό τη μελέτη και εκπόνηση σχεδίων για τη καλύτερη διαχείριση του ευρώ, εκτροχιάστηκε όταν προέκυψε έντονη διαφωνία αναφορικά με την απόφαση της Γαλλίας να απελάσει χιλιάδες τσιγγάνους στις χώρες προέλευσής τους, Βουλγαρία και Ρουμανία. Αυτό δείχνει και την αδυναμία των Ευρωπαίων ηγετών στο να συμφωνήσουν σε θέματα οικονομικής διαχείρισης. Τέτοιου είδους διαφωνίες οδηγούν την ΕΕ από κρίση σε κρίση. Μια τέτοια ΕΕ όμως δεν θα έχει ανάπτυξη, θα είναι εσωστρεφής, και πάντα με κακή διάθεση. Δεν θα μπορεί να επιβάλλει τις απόψεις της σε παγκόσμιο επίπεδο, ούτε να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ στην αντιμετώπιση παγκοσμίων προβλημάτων.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προειδοποιούν πως το ευρώ βρίσκεται ακόμη σε κίνδυνο. Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υψηλά επιτόκια δανεισμού. Πολλοί αναλυτές ανησυχούν επίσης και για την οικονομική κατάσταση της Ιταλίας και της Ισπανίας. Παρόλα αυτά, ο κίνδυνος διάλυσης της ευρωζώνης μοιάζει να έχει απομακρυνθεί. Η Ελλάδα πρόσφατα εισέπραξε και το δεύτερο μέρος της ύψους €110 δισ. βοήθειας από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Οι χώρες της ευρωζώνης έχουν ετοιμάσει επιπλέον και ένα πακέτο ύψους €440 δισ. σε περίπτωση που κάποια άλλα κράτη μέλη χρειαστούν ανάλογη βοήθεια.
Αν οι Ευρωπαίοι τα καταφέρουν μέσω μεταρρυθμίσεων να κάνουν το ευρώ βιώσιμο, η ΕΕ θα οδηγηθεί σε ανάπτυξη και οικονομική σταθερότητα. Θα προσελκύσει μάλιστα και άλλα μέλη. Το ευρώ, θα μπορεί ίσως κάποια μέρα να ανταγωνιστεί και το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, κάνοντας έτσι την ΕΕ να έχει ακόμη περισσότερη αυτοπεποίθηση. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι συμφωνούν στο τι πρέπει να γίνει. Οι κυβερνήσεις, η κομισιόν, και η ΕΚΤ, διαφωνούν.
Χωρίς καμιά αμφιβολία, η δημοσιονομική περιπέτεια της Ελλάδας, και άλλων νοτιοευρωπαϊκών κρατών, βρίσκονται στο επίκεντρο του προβλήματος. Η ευρωζώνη χρειάζεται δεσμευτικούς δημοσιονομικούς στόχους και σωστή επιβολή των κανόνων. Οι Γερμανοί είναι υπέρ των ημι-αυτόματων μέτρων και κυρώσεων εναντίον των κρατών που δαπανούν ασύστολα, οι Γάλλοι και οι Ιταλοί διαφωνούν.
Το ισχύον πλαίσιο του ευρώ προβλέπει πρόστιμα για όσους παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες. Δεν έχουν όμως επιβληθεί ποτέ, διότι δεν έχει νόημα να επιβαρυνθεί περαιτέρω μια ασθενής οικονομία, ενώ και η πολιτική ατμόσφαιρα μέσα σε μια στενά συνδεδεμένη «λέσχη» όπως είναι η ΟΝΕ, δεν το επιτρέπει. Πιο καλά θα ήταν αν τα κράτη αποφασίσουν να θεσπίσουν εθνικούς νόμους, ώστε να επιτευχθεί μια μακροπρόθεσμη δημοσιονομική σταθερότητα. Η Γερμανία ήδη προχώρησε σε συνταγματικές τροποποιήσεις προς αυτό το σκοπό. Το ίδιο σκέφτεται να κάνει και η Γαλλία. Τέτοιου είδους νόμοι μπορούν να αστυνομεύονται από τα εθνικά κοινοβούλια και τα ΜΜΕ, με τρόπους που σήμερα δεν γίνεται. Η ΕΕ θα μπορούσε να επιβλέπει τις οικονομικές εξελίξεις και τους προϋπολογισμούς των μελών της, διασφαλίζοντας πως είναι συμβατοί με αυτούς των υπολοίπων.
Η Ελλάδα παραβίασε συστηματικά το όριο του 3% στα ελλείμματα, από την ημέρα που μπήκε στην ΟΝΕ. Στην Ισπανία και στην Ιρλανδία το πρόβλημα ήταν το φουσκωμένο χρέος του ιδιωτικού τομέα, στενά συνδεδεμένο με στεγαστικές φούσκες. Όπως και στις ΗΠΑ, το χρέος αυτό κατέληξε στους ώμους του κράτους. Οι επενδυτές συνεχίζουν να ανησυχούν για την υγεία του τραπεζικού συστήματος των δυο αυτών χωρών.
Η Γερμανία μπορεί να μοιάζει ιδιαίτερη υγιής σε σχέση με τα άλλα κράτη, όμως η συνεχής εξάρτηση της από τις εξαγωγές για να αποκτήσει οικονομική ανάπτυξη, έχει συντελέσει στη τρέχουσα κρίση. Οι Γερμανοί αγωνίζονται να πετύχουν την ανταγωνιστικότητα, ενώ τα ημερομίσθια έχουν μείνει στάσιμα εδώ και μια δεκαετία. Το αποτέλεσμα είναι ένα εμπορικό πλεόνασμα και μια στασιμότητα στην εσωτερική ζήτηση. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις προσπαθούν να ανταγωνιστούν τις γερμανικές. Το 2007, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, και η Ισπανία είχαν ελλείμματα ύψους 10% του ΑΕΠ τους. Οι γερμανικές τράπεζες βοήθησαν στη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων αυτών, με τις οικονομίες (καταθέσεις) των γερμανικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Για αυτό, μια χρεοκοπία της Ελλάδας, ή της Ισπανίας, ή της Ιταλίας, θα αποσταθεροποιούσε το τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας, και ίσως αυτά του Βελγίου και της Γαλλίας.
Για να αποφευχθούν τέτοιου είδους προβλήματα στο μέλλον, οι χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να συντονίσουν τις οικονομικές τους πολιτικές. Ο συντονισμός αυτός θα πρέπει επίσης να εξετάσει το γιατί χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία καταναλώνουν πολύ λιγότερο απ όσο παράγουν. Οι Γερμανοί αρνούνται να αμφισβητήσουν το οικονομικό τους μοντέλο. Αντιθέτως, θεωρούν πως η κρίση απέδειξε ότι αυτοί είχαν από την αρχή δίκιο. Καλύτερα να αποταμιεύεις παρά να ξοδεύεις. Ο περιορισμός των ημερομισθίων είναι αρετή. Οι εξαγωγές είναι καλύτερες από τις εισαγωγές. Κλπ. Κάποιοι Γερμανοί πολιτικοί θέλουν όλες οι χώρες της ΕΕ να υιοθετήσουν αυτό το μοντέλο, αγνοώντας πως κάτι τέτοιο θα καταδίκαζε ολόκληρη την Ευρώπη σε μια μόνιμη οικονομική ύφεση, και θα ανάγκαζε κάποια κράτη μέλη του Νότου, να κηρύξουν πτώχευση εξαιτίας των δυσθεώρητων χρεών τους.
Το πρόβλημα είναι πως οι πολιτικοί αστερισμοί της Ευρώπης εμποδίζουν μάλλον παρά βοηθούν στην αποτελεσματική μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Η Γερμανία, για πρώτη φορά εδώ και 50 χρόνια, δείχνει δείγματα ευρωσκεπτικισμού. Οι περισσότεροι Γερμανοί αντιτέθηκαν στην ιδέα της διάσωσης της Ελλάδας, και σήμερα θεωρούν πως το ευρώ τους βλάπτει.
Η Γαλλο-Γερμανική συνεργασία, που ανέκαθεν αποτελούσε μοχλό ανάπτυξης, πνέει τα λοίσθια. Οι Angela Merkel και Nicolas Sarkozy δεν τα πάνε καλά, και συχνά διαφωνούν σε βασικά ζητήματα που αφορούν στην ευρωζώνη. Η κόντρα αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη παραγκώνιση μικρότερων χωρών. Η Σλοβακία ψήφισε εναντίον της βοήθειας προς την Ελλάδα.
Τα κράτη μέλη που όμως δεν έχουν το ευρώ παρακολουθούν από την άκρη. Για τη Βρετανία, που δεν θέλει να ενταχθεί στη νομισματική ένωση, δεν τρέχει τίποτα, όμως κάποιοι όπως η Πολωνία, ενοχλούνται. Υπάρχει μια όλο και πιο αποδεκτή ομοφωνία ως προς το τι πρέπει να κάνει η ΕΕ για να αποφύγει μια κρίση του ευρώ. Όμως η τρέχουσα κρίση έχει αποκαλύψει την έλλειψη ηγεσίας και αλληλεγγύης μέσα στην ΕΕ. Το πιο πιθανό μελλοντικό σενάριο είναι πως η ΕΕ θα συνεχίσει όπως όπως, χωρίς ποτέ όμως το ευρώ να πετύχει αυτό το κύρος πού θα του άξιζε.
S.A. (Katinka Barysch, YaleGlobal Online)

http://www.antinews.gr/?p=63420